خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: "آقا امام باقر علیه السلام وقتی این دل ها را توصیف می کنند می فرمایند دل هایی که ازهر است، یعنی دل هایی که مثل چراغی تلألو دارد و نورافشان است و هم اطهر است یعنی طیب و طاهر است. حضرت در توصیف صاحبان چنین دل هایی می فرماید خداوند وقتی نعمتی به آن ها می دهد شکر آن نعمت را به جا می آورند و می دانند که هرچه هست از آن خداست و "انا لله" بالاترین شکر است. می دانید که شکر هم مراتبی وجود دارد از شکر زبانی تا شکر قلبی و شکر عملی. وقتی کسی به این مرتبه یعنی شکر عملی برسد، در آن صورت نعمت هایی که به او عطا شده در مسیری قرار می دهد که سعادت او را فراهم و مهیا کند. صاحب چنین دلی از خود می پرسد من از این چشم و گوش و زبان و اندیشه ام چطور مراقبت کنم که پاس این نعمت ها را به جا آورده باشم." بخش دوم گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین اباذری استاد مرکز تخصصی مهدویت را درباره راه رسیدن به حال احسن معنوی می خوانید.
یکی از شرایطی که به نظر می رسد رسیدن انسان به حال خوش معنوی را دشوار می کند این است که قلب انسان در یک حالت ثابتی قرار ندارد و مثل کسی که مرتب در حال جا عوض کردن است قلب انسان جا عوض می کند بنابراین رسیدن به حال خوب را دشوار می سازد. آیا در این باره راهکار مشخصی می توان ارائه کرد؟
در کتاب شریف "کافی" جلد دو کتاب الایمان و الکفر مرحوم کلینی بابی درباره دگرگونی حالت قلب و تاریکی دل دارد. آن جا در یک روایتی امام باقر علیه السلام دل ها را به چهار وضعیت تقسیم می کند. امام می فرماید بعضی از دل ها مهر و موم شده اند و دیگر هیچ روزنه ای از تابش نور حق در آن ها وجود ندارد و امیدی به آن ها نیست. دوم دل هایی هستند که مهر و موم نیستند اما واژگون اند مثل ظرفی که واژگون شده است. ظرفی را در نظر بگیرید که واژگون است، باران های خوبی بر بالای سر این ظرف می آید اما چون واژگون است عملا آن ظرف بهره ای از آن باران ها نمی برد. امام می فرماید این دل ها باژگون است اما امکان تغییر وضعیت دارند یعنی ممکن است که این ظرف به آن حالت اولیه خود برگردد و بتواند از باران ها نصیبی ببرد.
سوم دل هایی که به اصطلاح انحراف دارند یا به تعبیر عامیانه یک وری اند نه صاف صاف اند و نه واژگون و در یک وضعیت بینابینی قرار دارند.
و چهارم دل هایی که در وضعیت مطلوب قرار دارند و در معرض تابش انوار حق هستند. امام باقر در این روایت راجع به اولین قلب که قلب اش مهر و موم است می فرمایند که این قلب، قلب منافق است، نفاق از سرطان هم بدتر است. این که انسان روی کسی به گونه ای حرف بزند و پشت کسی به گونه ای دیگر این بدترین اتفاقی است که ممکن است برای کسی روی دهد. این از ناگوارترین حالات قلب است و بیشترین فاصله از حق در این جا نمودار می شود. حالا ما باید خدا را شکر کنیم که از این حالت نفاق دور هستیم اما اگر خدای نکرده رگه هایی از این نفاق در ما باشد و درمان نشود ممکن است وضعیت بدی برای ما رقم بخورد پس در همین روزهای آغازین سال در وجودمان تأمل کنیم که آیا از این دورویی و نفاق به کلی پاک شده ایم یا نه رگه هایی از این نفاق در ما هست.
اما آن حالت دوم، دل های کافران و مشرکان است، کسانی که با معنویت ارتباطی ندارند و دل هایشان سرگرم دنیا و زندگی روزمره و منافع آن است. این ها لازم است که خانه تکانی ای در قلب هایشان انجام دهند چون اگر با این وضعیت ادامه دهند بهره ای از نور حق و بارش رحمت الهی نمی برند. شما توجه کنید که وقتی کسی خود را از نور آفتاب محروم می کند، با پشت کردن به آفتاب به خود آسیب می زند نه به آفتاب، یعنی در این جا کسی که متضرر می شود آن کسی است که به سایه رفته و از آفتاب محروم شده است نه آفتابی که می تابد. خداوند به ما نیازی ندارد چون اگر ما به او پشت کنیم و عصیان بورزیم کوچک ترین غباری بر آستان او نمی نشیند جز این که ما از رشد و تکامل و دستیابی به عزت والای انسانی محروم می شویم مثل بذری که می پذیرد در زمین کاشته شود و تحت فشار قرار بگیرد تا به آن شکوفایی درونی برسد، عبد خدا هم می پذیرد که در فشار روزگار و رنج ها قرار بگیرد تا استعداد درونی او از حالت بالقوه به فعلیت برسد.
اما حالت سوم دل هایی است که شبیه ظرف های یک وری هستند، نه صاف صاف هستند و نه واژگون، حالتی میان آن دو هستند. برخی در قلب شان هم ایمان است و هم نفاق. می بینید فرد هم در جلسات دعا می رود و هم گاهی در مجالس لهو و لعب حضور دارد، هم محبت به خداوند دارد و هم به شیطان. این قبیل افراد در معرض خطرند و اگر اجل شان در حالی برسد که در حال عمل صالح و خیر هستند امیدی بهشان است وگرنه در معرض هلاکت قرار می گیرند چون هر لحظه ای آن ها در آستانه پرتگاه قرار می گیرد.
اما حالت چهارم دل های نورانی و طیب و طاهر است. آقا امام باقر علیه السلام وقتی این دل ها را توصیف می کنند می فرمایند دل هایی که ازهر است، یعنی دل هایی که مثل چراغی تلألو دارد و نورافشان است و هم اطهر است یعنی طیب و طاهر است. حضرت در توصیف صاحبان چنین دل هایی می فرماید خداوند وقتی نعمتی به آن ها می دهد شکر آن نعمت را به جا می آورند و می دانند که هرچه هست از آن خداست و "انا لله" بالاترین شکر است. می دانید که شکر هم مراتبی وجود دارد از شکر زبانی تا شکر قلبی و شکر عملی. وقتی کسی به این مرتبه یعنی شکر عملی برسد، در آن صورت نعمت هایی که به او عطا شده در مسیری قرار می دهد که سعادت او را فراهم و مهیا کند. صاحب چنین دلی از خود می پرسد من از این چشم و گوش و زبان و اندیشه ام چطور مراقبت کنم که پاس این نعمت ها را به جا آورده باشم.
نظر شما