«چارپاره»میر جعفری کتابی برای علاقه مندان به شعر

 به گزارش خبرگزاری شبستان چهارپاره‌ یا چارپاره‌ یکی از قالب‌های شعر فارسی است. این قالب در شعر کلاسیک فارسی تازه است و پس از مشروطیت در ایران رواج یافته‌است. چهارپاره از دوبیتی‌هایی با معنای منسجم تشکیل شده‌است، با این تفاوت که برخلاف دوبیتی، معمولاً مصرع‌های اول با مصرع‌های دوم و چهارم هم‌قافیه نیست و از لحاظ وزن نیز کافی است که مصرع‌ها هم‌وزن باشند. و مصراع‌های زوج هم‌قافیه‌اند. از معروف‌ترین شاعران در این قالب می‌توان از فریدون توللی، فریدون مشیری، مهدی سهیلی و پرویز خانلری یاد کرد.

  اکبر میر جعفری نیز با شناخت از این قالب شعری که یکی از قالب های مورد علاقه شاعران معاصر به حساب می آید کتابی با همین عنوان تالیف کرده است که انتشارات سوره مهر آن را چاپ کرده است .

 این اثر که مخاطبان آن را علاقه مندان به ادبیات و شعر تشکیل می دهند شامل بخش های چون " تعریف چارپاره"، "چارپاره و سابقه تاریخی آن"، "اولین چارپاره ها"، "چارپاره و تاثیر آن در شعر نو"،" محتوا و زبان چارپاره"، "چارپاره و منظومه سرایی"، "چارپاره و چارپاره سرایان"، "چارپاره و انقلاب اسلامی"، "چارپاره و غزل های با وزن بلند"، "چارپاره و شعر کودک و نوجوان"، و"گزیده چارپاره ها"  می باشد

  در این اثر نویسنده برای هر بخش علاوه بر توضیحات مختص آن، مثال هایی جامع از انواع مختلف شعر چارپاره مرتبط با موضوع آورده است و کتاب، مملو از اشعار زیبای شاعران شناخته شده ای است که نویسنده به آنها استناد کرده است.

علاوه بر آن؛ در بخش دوازدهم کتاب، با عنوان «گزیده چارپاره»، ده ها شعر از شاعرانی چون "قیصر امین پور"،" مهدی اخوان ثالث"،" فریدون مشیری" و شاعران دیگر در این قالب شعری وجود دارد. 

 در بخشی از مقدمه این اثر می خوانیم:« این قالب از سال های آغازین تحول ادبی تاکنون پا به پای دیگر قالب های شعر معاصر بالیده و به حیات خود ادامه داده است. به تعبیری می توان گفت قالب چارپاره پلی است میان قالب های کلاسیک شعر فارسی و قالب های نو که پس از نیما رواج یافت؛ به بیان دیگر گویی سرنوشت نوآوری در شعر فارسی با چارپاره رقم خورده است. اولین شعرهایی که از نوآوران در مجلات تجدد خواه آن زمان منتشر شد، در قالب چارپاره (یا قالب هایی که کمابیش شباهت های زیادی با قالب چارپاره دارد) سروده شده است.  »

 نویسنده همچنین درباره تعریف چارپاره در ابتدای این اثر می نویسد:« اگر بخواهیم درباره چارپاره تعریفی ارایه دهیم که شامل   همه انواع چارپاره شود ، باید بگوییم : شعری است شامل چند دو بیتی با قافیه های مختلف که از نظر معنی با هم ارتباط دارند .» در چهار پاره های امروزی مصرع های زوج هر یک از دو بیتی ها با یکدیگر هم قافیه اند ، در واقع  این نوع چهار پاره فراگیر ترین نوع آن است . چارپاره بر اساس نوع قرار گرفتن قافیه، گونه های مختلفی به خود می گیرد.

 میمنت میر صادقی درباره چارپاره می گوید : چارپاره یکی از انواع شعر نو فارسی است که بسیاری از شاعران معاصر آن را به کار برده اند. چارپاره های پیوسته در حقیقت دنباله تجربه هایی است که شاعران معاصر آن را به کار برده اند . چار پاره های پیوسته در حقیقت دنبال تجربه هایی است که شارعان از دوره انقلاب مشروطیت به بعد ، در پی یافتن راه هایی تازه تر و آزاد تر برای بیان مضون های جدیدی که وارد شعر شده بود، انجام دادند.  در آن دوره و همچنین در دوران سلطنت پهلوی  که فکر تجدد طلبی  و ایجاد تحول در شعر فارسی برای بسیاری از شاعران پیش آمده بود، شاعران بسیاری ابتدا به قالب های مسمط و ترکیب بند رو آوردند و بعضی از آنها با ایجاد تنوع هایی در آن ها به شکل های آزاد تری در شعر  دست یافتند.»

 گفتنی است  سید اکبر میر جعفری در سال 1348 در زواره از توابع شهرستان اردستان متولد و از سن 10 سالگی در قم به‌سر برده، از سال 1369 تاکنون ساکن تهران می‌باشد. او کارشناس دفتر تألیف و برنامه‌ریزی کتابهای درسی است و با مجله شعر، روزنامه همشهری و روزنامه اطلاعات همکاریهایی داشته است. اولین اثر منتشرشده او کتاب نقد و تحلیل شعر انقلاب است که سال 76 چاپ و منتشر شد. او نفر اول شعر عاشورایی (سال 80، فرهنگسرای ارسباران) می‌باشد.

 نمونه از چا پاره های کتاب سروده دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی:

  همه ایوان و صحن خانه خاموش

همه دیوارها درهم شکسته

 به هر طاقش تنیده عنکبوتی

به روی سقف گرد غم نشسته

چنین ویرانه افتاده ست و بی کس

 خدایا این همان کاشانه ی ماست ؟

درین تنهایی بی آشنایش

مگر تصویری از افسانه ی ماست ؟

 غریب افتاده در آن پای دیوار

ملول و زار و عریان داربستی

بر آورده ست سوی آسمان ها

 به نفرین سپهر پیر دستی

 در اصطبلش ستور شیهه زن کو ؟

 تنورش مانده بی آتش

زمانی ست

 نمانده کس درین تنهایی تلخ

که خود افسرده از خواب گرانی ست

به شب اینجا چراغی نیست روشن

 به روز اینجا نمانده های و هویی

 دریغا مانده از آن روزگاران

شکسته بر کنار رف سبویی

در اینجا زادم از مادر زمانی

 مرا این خانه مهد و آشیان است

نخستین آسمانی را که دیدم

 خدا داند که خود این آسمان است

 چه شب ها مادرم افسانه می گفت

از آن گنجشک آشی ماشی و من

به رویاهای شیرین غرقه بودم

نشسته محو گفتارش به دامن

چه شبهایی که رویا زورقم را

 کنار زورق مهتاب می راند

د. گوشم بر ترانه ی دلنشینی

 که تنها دختر همسایه می خواند

ستاره سر زد و بیدار بودم

 دپای رخنه ی دیوال حولی

هنو در انتظار یار بودم

چه روزانی که با طفلان همسال

 به کوچه اسب چوبی می دواندم

به زیر آفتاب بامدادان

 به روی بام کفتر می پراندم

تهی افتاده اینک آشیان شان

به سان

پیکری بی زندگانی

 کبوترها همه پرواز کردند

به رنگ آرزو های جوانی.

 انتشارات سوره مهر اثر حاضر را چاپ و روانه بازار نشر کرده است.