صنایع دستی هنری آمیخته با ذوق گیلانی

خبرگزاری شبستان- گیلان، احیای صنایع دستی به عنوان یکی از وجوه فرهنگ بومی نقش چشمگیری در بازسازی بخشی از فرهنگ روبه فراموشی گیلان دارد.

صنایع دستی و هنرهایی همچون سفالگری، گمج سازی، رشتی دوزی، حصیربافی، گلیم بافی، نمدمالی، چادرشب بافی و ... که آفریده ذوق و قریحه ذاتی هنرمند گیلانی است در گوشه گوشه استان جلوه گری می کند.

هر ساله با آغاز فصل بهار و تعطیلات نوروزی، در مبادی ورودی شهرستان های گیلان نمایشگاه‌هایی از تولیدات صنایع دستی منطقه گشایش می‌یابد. امسال نیز نمایشگاه هایی از تولیدات صنایع دستی هنرمندان شهرستان های مختلف استان در مبادی ورودی شهرستان ها برپا شده و مورد استقبال مسافران و گردشگران از اقصی نقاط کشور و حتی گردشگرانی که از کشور های خارجی به گیلان سفر کرده اند، واقع شده و در سبد سوغات آنان قرار گرفته است که به مختصر چند هنر دستی معروف استان را معرفی می کنیم.

رشتی دوزی

رشتی دوزی یکی از هنرهای بومی و خاص این استان است که  به گلبند دوزی نیز مشهور است. در این نوع رودوزی سنتی، هنرورز با استفاده از قلاب و نخ های ابریشمی رنگین و زیبا، پارچه های ملون ماهوت را با دوخت زنجیره مزین می‌کند.

سابقه رشته دوزی به سده های ۳۲۰ تا ۵۵۰ قبل از میلاد( دوره هخامنشی) می‌رسد و  قدیمی ترین رشتی دوزی موجود در موزه های ایران، اثر استاد حسین رشتی متعلق به قرن ۱۳ هجری قمری بوده و در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

حصیربافی

حصیر بافی و سبد بافی از صنایع دستی و خانگی بسیار رایج در استان گیلان است که به شکل های مختلف زنبیل، کلاه، سفره، سبد، آبکش و زیر داغی حصیری در تمامی خانه های گیلان وجود دارد،

حصیربافی به معنی بافت رشته‌های حاصل از الیاف گیاهی (سلولزی) به کمک دست و ابزار ساده دستی است که طی آن محصولات مختلفی مانند زیرانداز، سفرهٔ حصیری، انواع سبد، انواع ظرف و ... تولید می‌شود. حصیربافی خود بامبوبافی، مرواربافی، تِرکه بافی، چم بافی و سبد بافی را نیز شامل می‌شود.

چادر شب بافی:

این نساجی سنتی ( پارچه بافی سنتی) در شرق گیلان و در روستای قاسم آباد شهرستان رودسر رونق دارد و از ابریشم طبیعی و پنبه بافته می‌شود.

این پارچه به چادر شب معروف است و نام دستگاه آن پاچال می‌باشد.

از چادر شب برای دوخت پرده و رو تختی و رویه لحاف استفاده می‌شود و زنان محلی برای جلوگیری کردن از نفوذ رطوبت آن را به دور کمر خود می‌بندند، تولید چادر شب ابریشمی رو به فراموشی است و امروز با کاموا و الیاف مصنوعی تولید می‌شود.

کدوی قلیانی:

یکی از صنایع دستی خاص گیلان نقاشی روی کدو است.

کدویی که روی آن نقاشی می‌شود کدوی قلیانی نام دارد و در گیلان به قلیان کوئی معروف است.

از کدو قلیانی برای تهیه تنگ یا ظرف محتوی آب قلیان، پایه چراغ و نیز کدوی منقوش استفاده می شود. مرکز اصلی این هنر شرق گیلان بخصوص لیالستان لاهیجان می‌باشد.

نمدبافی

از صنایع دستی بسیار قدیمی، در استان گیلان نمد بافی است که از صنایع دستی پرمشقت و مورد مصرف تولید آن به عنوان زیر انداز است و اصلی ترین مواد اولیه آن پشم گوسفند است.

عمده ترین مناطق تولید نمد، در اطرف شهرستان های رودسر، رودبار و تالش است.

نمد گیلان، در اندازه های مختلف و در اشکال بیضی، گرد و چهار گوش با متن مشکی و یا سفید و نقش های ظریف و الوان و بادوام زیاد، توسط مردان تهیه می‌شود و از مرغوبیت بسیار خوبی برخوردار است.

چموش دوزی

چموش، نوعی پای افزار قدیمی مردم گیلان، خصوصا در مناطق کوهستانی است که جنس آن از چرم طبیعی و در اندازه های مختلف است که هم اکنون فقط در شهرک تاریخی ماسوله در حد بسیار اندکی تولید می‌شود.

هم اکنون تولید این صنعت منسوخ و مصرف آن نیز چندان معمول نیست، لیکن هنوز هم مشتریان فراوانی دارد که آن را جهت تزئین و دکور منازل و اماکن و یا سوغات سفر خریداری می‌کنند.

عروسک بافتنی ماسوله

یکی از زیباترین صنایع دستی گیلان عروسک کاموایی ماسوله است که تنها در این شهرک تاریخی بافته می شود.

این عروسک نوعی تولیدات دستباف فانتزی در شهرک ماسوله است که در ساعات فراغت روزانه توسط زنان بافته می شود، و غالبا هر مسافر و بازدید کننده از شهرک باستانی ماسوله، جهت یادبود و ارمغان سفر آن را خریداری می‌کند.

گلیم بافی

گلیم نوعی زیر انداز مصرفی مردم غرب گیلان است که تار آن از نخ پنبه و یا پشم و پود آن از پشم بوده و در اندازه های مختلف تولید می شود.

گلیم به کمک ابزارهای ساده و غالبا توسط زنان و عمدتا در منازل بافته می‌شود،.

گرچه تولید گلیم در مناطق مختلف کشور رواج دارد، لیکن گلیم هر منطقه، متاثر از شرایط مختلف و دارای ویژگی های خاص خود بوده و گلیم گیلان، که در مناطق روستایی بندر آستارا و تالش بافته می‌شود و دارای هویت خاص خود است.