حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت پور، مدیر موسسه فرهنگی قرآن و عترت(ع) تمهید در گفت وگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، در تشریح معنا و تفسیر دعای تحویل سال «یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ»، اظهار کرد: دعای تحویل سال، الهام گرفته از تغییراتی است که در طبیعت به وجود می آید، به این معنا که قدرت خداوند را در تغییر هستی مشاهده می کنیم که یک زمینخشک و فضای سرد و خواب آلود را به فضای سبز و باطراوت بهاری تبدیل می کند، از این تغییر، الهامی به دل مومن و موحد می افتد که همچنانی که خداوند این طبیعت را با قدرت خود، سرسبز و شاداب می کند، ما را نیز سرسبز و شاداب کند.
وی اضافه کرد: انسان مسئلت می کند که خداوند، این تغییر مثبت رخ داده شده در طبیعت را در حالات معنوی و دیگر حالات زندگی او نیز ایجاد کند.
انسان قادر به فراهم کردن تمام شرایط به تنهایی نیست!
بهجت پور در پاسخ به این سوال که آیا با استعانت از خداوند در ابتدای سال، این تحول در انسان پدید خواهد آمد و دعا به تنهایی کفایت می کند یا نیازمند عمل انسان هم است، تصریح کرد: دو مجموعه اقدامات در هستی صورت می گیرد، در اینکه انسان تمام شرایط را نمی تواند خود به تنهایی ایجاد کند، تردیدی نیست، بدون شک ما در شرایطی به سر می بریم که بخشی از انتظارات را می توانیم، انجام دهیم و اقداماتی را عملیاتی کنیم که این نشانه تلاش کردن انسان است اما سلسله عواملی هم وجود دارد که از دست انسان ها خارج است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه عوامل خارج از اختیار انسان را باید از خداوند استعانت و تقاضا کرد، افزود: در اینکه هیچ رویدادی در هستی رخ نمی دهد مگر به اذن خداوند، شکی وجود ندارد و اگر مطلبی، هم اکنون بر زبان من می آید و یا خوانندگان مطلبی را مطالعه می کنند، به اذن خداوند است و در نظام توحیدی، اینگونه تفسیر می شود که هیچ اتفاقی در هستی، خارج از اذن خداوند رخ نمی دهد اما این به این معنا نیست که ما اختیاری نداریم بلکه آن اختیار هم به اذن خداوند است.
هیچ اتفاقی در هستی، خارج از اذن خداوند رخ نمی دهد
وی با اشاره به اینکه در تفسیر توحیدی، نمی توان کاری را بدون اذن خداوند عملیاتی کرد که البته این اذن با رضایت متفاوت است، گفت: زمانی که دعا می کنیم، برای آن است که در آن بخش از کارهایی که به اذن خداوند انجام می دهیم، توفیق هم قرین راه ما شود و خدا شرایط را به سود اقدامات ما هماهنگ کند، یعنی آن بخشی را هم که از توان انسان خارج است، خداوند رقم بزند.
بهجت پور با اشاره به اینکه این نوع نگاه به دعا، همانند توکل است، بیان کرد: زمانی که انسان به خدا توکل می کند، چیزی را به خداوند می سپارد که قدرتش را ندارد اما مشروط بر این است که انسان، به آن بخش که قدرت دارد، عمل کرده باشد.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: در دعای تحویل سال که با الهام از طبیعت، طلب می کنیم، خداوند حال ما را هم بهاری کند، به این معناست که برای بهتر و احسن شدن این حال، ابتدا باید آن بخشی را که در اختیار ماست، عملیاتی کنیم تا خداوند نیز بخش هایی را که نیازمند اذن و اراده او است، برای ما رقم بزند و این تلاش ها به ثمر برسد.
مصداق های أَحْسَنِ الْحَالِ در انسان ها
وی با اشاره به مصداق های «أَحْسَنِ الْحَالِ» در انسان ها تاکید کرد: این دعا به معنای تحول در انسان هاست، تحولی که منجر به بهتر شدن حال انسان ها می شود، البته این تحول امری نسبی است و می توان در هر شرایطی، انسان از حال فعلی پیشرفت کند و یا نسبت به روز قبل خود تنزل داشته باشد.
تحول غایت و انتها ندارد!
بهجت پور ادامه داد: تحول امری است که می تواند دمادم تشدید یابد و به سمت کمال حرکت کند، انسان موجودی بی نهایت است و بطور مثال صلواتی که روزانه بر پیامبر(ص) و خاندانش فرستاده می شود، برای آن است که آنان را خداوند در آن سیر الی الله و تکامل پیش ببرد، بنابراین این تحول مثبتی که در صلوات برای پیامبر(ص) و خاندانش طلب می کنیم، نشان دهنده آن است که تحول غایت و حد انتهایی ندارد.
مدیر موسسه فرهنگی قرآن و عترت(ع) تمهید با بیان اینکه تحول دارای منزلگاه هایی است، گفت: در طول هستی یک انسان می تواند از جایگاه فعلیش به جایگاه مسلمانی، پس از آن به جایگاه مومنی، پس از آن به جایگاه مومن اهل یقین و ... برسد و یا در شرایط عادی زندگی، روزانه انسان به شرایط بهتری دست یابد، فرزندش صالح تر شود، در زندگی مشترک به کمال و همدلی بیشتری برسد که تمام این موارد مصداق تحول است.
وی با اشاره به اینکه تحول امری همه جانبه و طولی است که می تواند تمام ابعاد زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد، خاطرنشان کرد: انسان دائما بنا دارد از وضع موجود به وضع مطلوب تری دست یابد، بنابراین، در دعای تحویل سال طلب می کنیم، از وضع موجود به وضع مطلوب تری که انتظار داریم، دست پیدا کنیم البته زمانی هم که به آن جایگاه برسیم، انتظار خواهیم داشت تا به وضع مطلوب تری از آن برسیم.
نظر شما