به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: مسافرت آدابی دارد که رعایت آنها سفر را خوش و خاطره انگیز می کند. از این رو، در این نوشتار عناوین سه گانه آداب سفر، همراهان سفر و دید و بازدید مسافر در آموزه های اسلام مرور می شود.
اهمیت سفر
امیرمومنان علی (علیه السلام) می فرمایند: «مسافرت کنید که در آن پنج فایده است: اندوه زدایی، درآمدزایی، دانش افزایی، ادب آموزی و همراهی با شرافتمند.»
رسول خدا(ص) می فرمایند: «سه دعا بی تردید مستجاب است: دعای مظلوم، دعای مسافر و دعای پدر برای فرزندش.»
امیرمومنان(ع) می فرمایند: «شخص نباید به سفری رود که در آن بر دین و نمازش هراسان است.»
آداب سفر
رسول خدا(ص) هنگامی که به سفر می رفتند، چنین دعا می کردند: «اللهم انی اعوذ بک من و عشاء السفر و کابة المنقلب و سوء المنظر فی الاهل و المال و الولد؛ خدایا! از سختی سفر و اندوه دوری و سرگردانی و در به دری و بد منظری درباره خاندان و مال و فرزند به تو پناه می برم.»
امیرمومنان(علیه السلام) هنگام سفر می فرمودند: «... اللهم انت الصاحب فی السفر و انت الخلیفه فی الاهل و لا یجمعهما غیرک؛ لان المستخلف لا یکون مستصحبا و المستصحب لا یکون مستخلفا».
در فقه الرضا(ع) آمده است: «هر گاه قصد سفر حج کردی خاندانت را گردآور و دو رکعت نماز بگذار و خدا را تمجید کن و بر پیامبر(ص) درود فرست و دستانت را به دعا بلند کن و بگو: «اللهم انّی استودعک الیوم دینی و نفسی و مالی و اهلی و ولدی و جمیع جیرانی و اخواننا المومنین الشّاهد منا و الغائب عنّا؛ خدایا! من امروز دین و جان و مال و خاندان و فرزندان و همه همسایگان و برادران مومن حاضر و غایب را به تو می سپارم».
امام صادق(ع) می فرمایند: «سفرت را با صدقه آغاز کن و آیة الکرسی بخوان.»
زمان سفر:
رسول خدا(ص) می فرمایند: «شبانه مسافرت کنید، زیرا زمین آنگونه که در شب پیموده می شود در روز طی نمی شود.»
رسول خدا(ص) سفر دریایی را هنگام طوفان ناپسند می شمردند. امام صادق(ع) می فرمایند: «رسول خدا(ص) از اینکه مردی شبانه از سفر نزد خانواده اش بازگردد نهی فرمودند مگر اینکه پیش تر آنان را خبردار کند.»
امام صادق(ع) می فرمایند: «مسافر، روز شنبه مسافرت کند؛ حتی اگر سنگی در روز شنبه از کوهی فرو غلتد، خدا آن را به جایش باز گرداند.»
لوازم سفر:
رسول خدا(ص) می فرمایند: «نشانه شرافت و شخصیت فرد این است که هنگام سفر توشه اش خوب و دلپسند شود.»
همچنین از پیامبر اکرم(ص) است که فرمودند: «توشه مسافر خواندن سرود و شعر است، مادامی که یاوه و بیهوده نباشد.»
راوی می گوید: هر گاه پیامبر(ص) مسافرت می کرد پنج چیز را همراه می برد: آیینه، سرمه دان، شانه، مسواک و قیچی.
به فرموده امام صادق(ع)، لقمان به پسرش سفارش کرد: «ای پسرم! در مسافرت این وسایل را همراه داشته باش: شمشیر، کفش، عمامه، چادر(خیمه)، مَشک، نخ و سوزن خیاطی، ابزار و داروهای مورد نیاز خود و همراهان.»
امام صادق(ع) می فرمایند: «از آداب و لوازم سفر، به همراه داشتن توشه فراوان و خوب و بخشش آن به همسفران است و نیز رازپوشی پس از سفر و شوخی هایی که موجب خشم خدا نباشد.»
خداحافظی: رسول خدا(ص) می فرمایند: «هر گاه سفر می کنید با برادران دینی خود خداحافظی کنید، زیرا خدا در سایه دعای آنان برایتان برکت قرار می دهد.»
امیرمومنان(ع) فرموده اند: «هنگام مسافرت با برادران دینی خود وداع کنید (و آنان را معطل نکنید) چراکه مسافر باید برود و بدرقه کننده نیز باید برگردد.»
دعای بدرقه: رسول خدا(ص) هنگامی که جعفر طیار را به سوی حبشه بدرقه می کردند این کلمات را توشه راهش قرار دادند: «اللهم الطف به فی تیسیر کل عسیر، فان تیسیر العسیر علیک یسیر، انک علی کل شیء قدیر، اسالک له الیسر و المعافاة الدائمه فی الدنیا و الاخرة؛ خدایا! در حل مشکلات و سختی ها به او عنایت کن، زیرا آسان ساختن سختی بر تو آسان است و تو بر هر چیز توانایی. از تو برای او آسایش و عافیت دائم در دنیا و آخرت می خواهم.»
هر گاه رسول خدا(ص) با مسافری وداع می کردند دست او را می گرفتند و این چنین برایش دعا می کردند: «احسن الله لک الصحابه و اکمل لک المعونة و سهل لک الحزونة و قرب لک البعید و کفاک المهم و حفظ لک دینک و امانتک و خواتیم عملک و وجهک لکل خیر، علیک بتقوی الله استودع اله نفسک سر علی برکة الله عز وجل؛ خدا برای تو همراهی و مصاحبت را خوش و نیکو قرار دهد و به طور کامل تو را یاری کند و ناهمواری ها را برایت آسان سازد و دور را برایت نزدیک گرداند و نیازهایت را برآورد و امانت و دینت را حفظ کند و پایان کارت را نیکو گرداند و تو را به هر خیری رهنمون سازد. بر تو باد به تقوای الهی خود را به خدا بسپار و به امید برکت خدای بزرگ حرکت کن».
توقف کوتاه بین راه: رسول خدا(ص) می فرمایند: «هر گاه به مسافرت می روید در منزلگاه ها توقفی کوتاه داشته باشید.»
امام باقر(ع) می فرمایند: «هر گاه در زمین سرسبز و خرم سفر می کنید به آرامی سیر کنید و هرگاه زمین خشک و بی حاصل را می پیمایید به سرعت بگذرید.»
تقسیم هزینه در سفر گروهی: رسول خدا(ص) می فرمایند: «از آداب سفر این است که همسفران هزینه سفر را پیشاپیش جدا و مشخص کنند که مایه آرامش خاطر و نیک خویی آنهاست.»
هم سطحی همسفران به لحاظ مالی: حسین بن ابی علاء گوید: گروهی بیست و چند نفره از مومنان به قصد مکه خارج شدیم و در میان راه، در هر منزلی که توقف می کردیم، برایشان گوسفندی می کشتم.
وقتی به محضر امام صادق(ع) رسیدم، فرمودند: «ای حسین! تو مومنان را خوار کردی!» عرض کردم: از چنین کاری به خدا پناه می برم. فرمودند: «به من خبر رسید که تو در هر منزلگاهی برای آنها گوسفندی می کشتی؟» گفتم: من جز خدا مقصودی نداشتم. فرمودند: «مگر نمی دانستی که برخی از آنان هم دوست داشتند کار تو را انجام دهند ولی توان مالی نداشتند و این، موجب شد که او نزد خود احساس خواری کند؟» گفتم: از خدا مغفرت می طلبم و تکرار نمی کنم.
سوغات: امام صادق(ع) می فرمایند: «هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود سوغات بیاورید، هرچند قطعه سنگی باشید.»
نظر شما