خبرگزاری شبستان/قم
با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می رفته است.
در حال حاضر نیز مساجد در زمینه‌های مختلف دارای فعالیت های گسترده است و هر قدر این فعالیت ها و کارکردها از تنوع بیشتری برخوردار باشد مسلما از جذابیت و اقبال بیشتری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده تری از سوی تمامی اقشار جامعه، بویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجه آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین باوری در سطح جامعه است.
نخستین نهاد اجتماعی
پیامبر اکرم(ص) پس از هجرت و ورود به شهر مدینه، در نخستین گام در راستای تحقق حاکمیت خویش، اقدام به تأسیس نهادی اجتماعی دینی کرد که مسجد نام داشت. پایه های حکومت اسلامی در زمان رسول خدا در این مکان بنیان نهاده و اصول و مبانی دین اسلام، از این پایگاه مقدس به مردم جهان عرضه شد.
پیامبر با این کار خویش، ادبیات سیاسی جدیدی را پایه گذاری کرد؛ ادبیاتی که در آن حکومت کننده "امام" و حکومت شونده "امت" و مقر حاکمیت نیز "مسجد" بود.
مساجد آموزش محور
روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در کشورهای اسلامی بوده است. متأسفانه مساله آموزش در مساجد کمرنگ شده و مناسب است با برنامه ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه های آموزشی فراتر از آموزش احکام و قرآن نظیر پاسخ به شبهات و تربیت مدیران آینده برگزار شود.
جایگاه جلسات علمی و آموزشی در مسجد از نگاه پیامبر اکرم(ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنانکه در روایت است که روزی رسول خدا(ص) به مسجد وارد شدند؛ در مسجد، دو مجلس جداگانه برپا بود. گروهی در حال یاد دادن و فراگرفتن دانش بودند و جمعی نیز به دعا و راز و نیاز با خداوند مشغول. پیامبر(ص) فرمود:"هر دو گروه به سوی نیکی گام برمی دارند؛ دسته ای خدا را می خوانند و گروهی نیز آموزش می بینند و نادانان را تعلیم می دهند؛ ولی این گروه (تعلیم و تعلم) کار برتری انجام می دهد. من نیز به منظور آموزش دادن مردم مبعوث شده‌ام."آنگاه پیامبر(ص) در میان گروهی که سرگرم آموزش بودند، نشست. (بحارالانوار،علامه مجلسى،موسسه الوفاء، بیروت، 1404 ه‍ق، ج 1،ص 206)
استفاده درست از نقش تبلیغی مسجد
شاید هیچ پایگاهی به اندازه مساجد در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(ص) تاکنون اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهمترین برنامه های مساجد بوده و هست.
اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانی های طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت، از این رو به نظر می رسد باید سخنرانی ها بویژه سخنرانی های هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.
در سیره پیامبر اسلام(ص) می بینیم که آن حضرت برای جلوگیری از خستگی شنوندگان فقط برخی از روزها موعظه می فرمود؛ عبدالله بن مسعود می‌گوید:" رسول خدا(ص) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، برخی از روزها ما را موعظه می فرمودند."
همچنین آن حضرت دیگران را نیز به آسان گرفتن در تبلیغ سفارش می کرد:" آسان بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و مردم را گریزان نسازید."
مسجد و بیداری توده های مردم
یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسى است که از زمان رسول خدا(ص) بر آن تأکید شده و هم اکنون نیز اهمیت آن کاملا مشخص است. بر همین اساس، آن حضرت پس از بنیانگذاری نظام اسلامى، مسجد را که مرکزی عمومی و محل تجمع مسلمانان برای ادای فرایض دینی بود، به عنوان پایگاه حکومت و نهاد سیاسى اسلام برگزید. در دوره های بعد نیز بیشتر امور سیاسى آن روز مانند عزل و نصب استانداران و کارگزاران، قضاوت و... در مسجد صورت می گرفت.
در دوران انقلاب اسلامی ایران نیز پس از محور اعتقادی و عبادى، پررنگ ترین، فعال ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده‌ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته اند و هم اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی واهمه دارند.
آنچه در طول مبارزات و فعالیت های انقلابی در عصر حاضر و در دوران قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی ایران روشن گشت، آن است که مساجد تنها جایگاهی هستند که در جهت بیداری و آگاهی بخشی به گروه های مختلف مردمى، رسالت خویش را عینیت بخشیده است. به همین دلیل است که دشمنان از مساجد به عنوان مراکز نیرومند پشتیبانی انقلاب و ستاد عملیاتی انقلاب در هراس و وحشت بوده و بارها مساجد را آماج حملات خود قرار داده اند و هم اینک نیز دشمنان داخلی و خارجی در صدد دور کردن مردم به خصوص جوانان از مساجد هستند.
امام خمینی(ره) با درک این حساسیت دشمنان، بارها خطر جدایی انقلاب از مساجد را مورد تاکید قرار داده و فرموده‌اند:"اگر این مسجد و مرکز ستاد اسلام قوی باشد، ترس از فانتوم ها نداشته باشید! ترس از آمریکا و شوروی و اینها نداشته باشید! آن روز باید ترس داشته باشید که شما پشت کنید به اسلام، پشت کنید به مسجد." (صحیفه نور، مرکز فرهنگى انقلاب اسلامی، ج12، ص234)
رسانه مسجد
یکی از نیازهای مهم بشر، وسایل ارتباطی است تا انسان ها را از اخبار مهم مطلع ساخته و آنان را در حوادث به یاری یکدیگر طلبیده و از توطئه دشمنان آگاهی داده، آنان را آماده دفاع کند.
دین مبین اسلام از 1400 سال پیش این نیاز را در نظر گرفته و مکانی به نام "مسجد" را به عنوان پایگاه ارتباطی بسیار مهم در افزایش پیوندهای انسانی و توسعه فرهنگى اسلام معرفی کرده است. به همین دلیل کارکرد رسانه ارتباط جمعی با همه تحولات تکنیکى، زمانی قرین توفیق قلمداد می‌شود که بتواند عمیق ترین ارتباط و پیوند را با مخاطب برقرار سازد که این ویژگی فقط در مسجد یافت می شود.
هر چند ممکن است چنین تلقی شود که با وجود وسایل ارتباط جمعی پیشرفته امروزى، این نقش مساجد، اهمیت قبلی خود را از دست داده است؛ ولی گسترش مساجد در تمامی نقاط شهری و روستایی از یکسو و از سوی دیگر،حرمت، قداست و معنویت خاصی که مسجد نزد مسلمانان دارد، سبب شده است تا مساجد همچنان نقش مهم و غیر قابل انکار خود را در این کارکرد ایفا کنند.
مسجد، مطمئن ترین راه آرامش
اضطراب و نگرانی یکی از بزرگترین مشکلات زندگی انسان و آرامش یکی از گمشده‌های مهم بشر است که همواره در جستجوی آن بوده و هست و از آغاز زندگی برای یافتن آن تلاش کرده است.
قرآن کریم مطمئن ترین و نزدیکترین راه را برای رسیدن به آرامش نشان داده و می فرماید:"اَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ"(رعد آیه 28)"بدانید که با یاد خدا دل ها آرام می‌گیرد" همچنین می‌فرماید:"هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا ایمَانًا مَعَ ایمَانِهِمْ»؛(فتح آیه 4) "او کسی است که آرامش را در دل های مؤمنان نازل کرد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند."
امام صادق(ع) به مسلمانان سفارش می کنند به هنگام رویارویی با مشکلات و اندوه های دنیوى، به نماز و مسجد پناه ببرند؛ چنانکه می فرمایند:"هنگامی که اندوهی از اندوه های دنیا یکی از شما را فرا گرفت، چه می شود که وضو گرفته به مسجد داخل شود و 2 رکعت، نماز بخواند و در آن 2 رکعت، خدا را بخواند [و دعا کند]؛ مگر نشنیده ای که خدا می‌فرماید: با صبر و نماز یاری جویید."
پایان پیام/
تهیه و تنظیم:بیت اله احمدی
نظر شما