به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: مراسم گرامیداشت «روز جهانی آینده(تصمیم سازی مبتنی بر بینش آینده نگری)» امروز چهارشنبه، 11 اسفندماه در سالن اجتماعات فرهنگستان علوم برگزار شد.
در این مراسم، دکتر محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به سخنرانی پرداخت.
وی اظهار کرد: با وجود اختلاف نظرهای موجود در پیش بینی آینده، تقریبا همه صاحبنظران اعتقاد دارند که آینده از آنِ کشورهایی است که بتوانند تغییرات بالقوه را به درستی رصد کرده و برنامه ریزی مناسبی در جهت مقابله با چالش های احتمالی و استفاده از فرصت های ممکن پیش رو داشته باشند. از این رو، تطابق با جهان آینده در وهله اول منوط به پذیرفتن تغییرات در ابعاد مختلف و سپس، منوط به داشتن نگرش جامع، برنامه ریزی همه جانبه و دگرگونی در اکثر شئونات و ارکان تثبیت شده است.
فرهادی با بیان اینکه در جهان امروز با توجه به محدودیت منابع در اختیار کشورها، پیشبرد اهداف علم و فناوری در گروی پیشرفت است، تصریح کرد: به کمک مطالعات آینده نگری امکان شناسایی پیشران های موثر بر توسعه علم و فناوری در سطوح تحلیل نهادی، ملی و بین المللی فراهم و بر این اساس، امکان شناسایی اولویت ها و تخصیص بهینه منابع مهیا می شود.
وی ادامه داد: احصای این پیشران ها ناظر بر شناسایی تحولات علم و فناوری در زمان گذشته، حال و آینده است، از این رو، تمامی موسسات آموزش عالی کشور برای دستیابی به آینده مطلوب ناچار به آینده نگری هستند تا از غافل گیری در برابر موج تغییرات پیشِ رو جلوگیری کنند. طراحی برنامه های آموزشی پژوهشی متناسب با نیازهای جامعه و تغییرات حوزه علم و فناوری از جمله اقتضائات رویکرد آینده نگری برای توسعه آموزش عالی متوازن و پیشرو است. موسسات آموزش عالی کشور به هیچ وجه نباید تسلیم روزمره گی شده و از قافله پیشرفت باز بمانند.
وزیر علوم تاکید کرد: برای مثال چنانچه دانشگاه ها و پژوهشگاه ها برای اداره امور تنها متکی به درآمدهای دولتی باشند این موضوع آنها را در برابر تغییرات آینده آسیب پذیر خواهد کرد و چنانچه در شرایطی خاص درآمدهای دولتی کم یا قطع شود این موسسات دچار بحران خواهند شد. از این رو، لحاظ کردن امواج تغییر در طیف پیچیده ای از عوامل اقتصادی، سیاسی، ارزشی، فناورانه، زیست محیطی و اجتماعی بسیار حائز اهمیت است.
پشت پرده افزایش دانش آموختگان زن
وی در این راستا تصریح کرد: برای مثال تغییرات جمعیت شناختی متقاضیان آموزش عالی در کشور باعث تغییر ترکیب جنسیتی متقاضیان آموزش عالی در کشور شده و همین موضوع باعث افزایش تعداد دانش آموختگان زن در جامعه خواهد شد و در پی آن حضور، مشارکت و سهم خواهی بیشتر زنان در حکمرانی کشور امری قابل پیش بینی است.
فرهادی بیان کرد: افزایش کمّی موسسات آموزش عالی بدون توجه به تغییرات جمعیت شناختی کشور باعث شده در حال حاضر در تعدادی از دانشگاه های کشور و در برخی رشته های آموزشی با وجود اعلام ظرفیت مجدد همچنان ظرفیت خالی داشته باشیم و کلاس ها به حد نصاب نرسند. از سویی افزایش تعداد دانش آموختگان در حوزه آموزش عالی از یک سو پیشرانی برای دستیابی به اهداف توسعه است و از سوی دیگر در صورتی که برنامه مناسبی برای استفاده درست از منابع انسانی آموزش دیده نداشته باشیم، شاهد تشدید بیکاری دانش آموختگان و در نتیجه یک بحران اجتماعی در کشور خواهیم بود.
برنامه های برخط نظام آموزش عالی سنتی را به چالش کشیده است
وی اظهار کرد: تغییرات فناوری نیز از دیگران پیشران هایی است که نظام آموزش عالی را متحول کرده و خواهد کرد. فناوری اطلاعات و ارتباطات شیوه شیوه های جدید آموزشی را اقتضا کرده و پارادایم جدید به وجود آورده است، برای مثال برنامه های آموزشی برخطِ فراگیر، نظام آموزش عالی سنتی که محدود به زمان و مکان است را به چالش کشیده است.
وزیر علوم تاکید کرد: از حیث اقتصادی، موضوع ایده های خلاقانه و نوآور پژوهشگران و دانشجویان در موسسات آموزش عالی امکان شکل گیری شرکت های زایشی و دانش بنیان را مهیا کرده و باعث شکل گیری نگاه جدیدی به در آمدزایی در دانشگاه و تجاری سازی خدمات علمی و فناوری شده است. از حیث زیست محیطی، توسعه علم و فناوری موفق در گرو الزام آن به توسعه پایدار و توسعه محیط زیست است، از این رو، علم و فناوری در تدبیر چگونگی کاهش آلاینده های زیست محیطی و هدایت جامعه در مسیر توسعه پایدار نقش تعیین کننده ای دارند.
فرهادی افزود: زمانی می توان از علم و فناوری برای تحقق آینده مطلوب بهره مند شد که فضای بین الاذهانی در جامعه در خصوص ارزش های علم و فناوری شکل بگیرد از این رو علم و فناوری نقش مهمی در ترویج ارزش هایی از جمله خلاقیت، نوآوری و عقلانیت در جامعه دارد و همچنین توسعه آن منوط به اجماع نظر افراد جامعه در خصوص ضرورت گسترش و پیشرفت علم و فناوری دارد.
وی تاکید کرد: از حیث سیاسی، تجربه چند سال اخیر نشان داد که با رویکرد به کار گرفته شده در موضوع برجام چگونه بسیاری از مشکلات پیش روی توسعه علم و فناوری در کشور کمرنگ و مسیر گسترش مراودات بین المللی علم و فناوری مهیا شده است، این موضوع از یک سو بیانگر نقش سیاست ملی و خارجی کشور در توسعه علم و فناوری و از سوی دیگر بیانگر نقش اقتدار علم و فناوری کشور در پیشبرد اهداف و منافع ملی در عرصه بین المللی است.
وزیر علوم در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به نکات گفته شده بدیهی است برای دستیابی به آینده مطلوب نظام آموزش عالی باید در کنار توجه به تجارب گذشته و اکنون، موضوع آینده نگری در کانون توجه قرار گیرد.
نظر شما