حفظ پوشش جنگلی، مهم ترین راه مقابله با حوادث طبیعی

خبرگزاری شبستان_ خرم آباد؛

 سیل از جمله بلایای طبیعی و خانمان برانداز است که در سال های اخیر در شهرهای استان لرستان نیز رخ می دهد.

 

استان لرستان استانی با پوشش جنگلی است و طی این سال های شهرستان های چون خرم آباد، کوهدشت، پلدختر و نورآباد از این بلای خانمان سوز متحمل خسارت های شده اند.

 

جنگل های بلوط که این این سال ها خود در سراشیبی زوال قرار دارند و با عوامل مختلفی چون بلاهای طبیعی و عوامل انسانی با زوال روبرو شده اند.

 

 

سیل پدیده ای طبیعی است که جوامع بشری آن را به عنوان یک واقعه اجتناب ناپذیر پذیرفته اند اما رخداد، میزان و تکرار سیل ناشی از عوامل متعددی است که بسته به شرایط اقلیم، طبیعی و جغرافیایی هر منطقه تغییر می کند.

 

غلامرضاچمن پیرا،عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان، در بخش حفاظت خاک و آبخیزداری، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در خرم آباد، گفت: خشکسالی و سیل دو روی یک سکه هستند.

 

وی با بیان اینکه سیلاب اتفاق بیافتد در سال های آینده و فصول بعد باید منتظر خشکسالی باشیم، افزود: دستکاری طبیعت توسط بشر از عامل های ترخیب طبیعت و برهم خوردن نظم طبیعی آن می شود.

 

چمن پیرا، با بیان اینکه خرم آباد شهری سیل خیز شده است، افزود:  این در حالی است که شهر خرم آباد با وجود شریط طبیعی که دارد، نباید باشد.

 

وی با اذعان به اینکه انسان از ناشناخته ها می ترسد و همین ترس به او صدمه می زند، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی در شکل گیری سیل این است که ما متاسفانه، در پایین دست و داخل شهر دنبال حل مسائله می گردیم و با ایجاد پل به دنبال حل مشکل سیل می رویم.

 

چمن پیرا، با بیان اینکه این اقدامات بی تاثیر و کم اهمیت نیست بلکه تا حدودی موثر هم هست، افزود: برای چاره یابی باید دنبال حل این مشکل در بالادست باشیم.

 

وی خاطرنشان کرد: تخریب پوشش گیاهی بالادست و برهم خوردت تعادل طبیعی دامنه ها باعث به وجود آمدن مشکل سیل می شود.

 

حفظ پوشش جنگلی از راه های مقابله با سیل است

 

چمن پیرا، با بیان اینکه جنگل ها سرمایه های ما هستند، خاطرنشان کرد: حفظ پوشش جنگلی حفظ و صیانت از این سرمایه ملی نقش مهمی در مقابله با سیل دارد.

 

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان، بیان کرد: مادامی که ما به دنبال این هستیم که مشکلات سیلاب را به صورت صد درصد و در درون شهرها و در پایین دست حوزه های آبخیز برطرف کنیم، همیشه با چالش و بحران مواجه خواهیم بود.

 

وی ادامه داد: در پدیده  مقابله با خسارت های ناشی از روان آب باید در ابتدا تلاش شود توسعه شهری طبق اصول خاص خودش دنبال شود.

 

چمن پیرا، با تاکید بر ضرورت صیانت از پوشش گیاهی در بالادست، بیان کرد: پوشش گیاهی، در بالادست، موقع بارندگی، مقداری از بارندگی را به صورت برگاب در سطح خودش جمع می کند و مقداری را نیز به صورت جریان ساقه ای از طریق سطح ساقه ها به زمین انتقال می دهد.

 

وی اذعان داشت: همچنین میلیون ها درخت در جنگل حجم عظیمی از آب را در خودش نگه می دارد و ذخیره سطحی آب دارد، مقداری از آب تبدیل به روان آب می شود، مقداری دیگر از بارندگی تبدیل به ذخیره سطحی در چاله چوله های سطح زمین می شود، مقداری هم در زمین نفوذ می کند و باتغذیه سفره های زیر زمینی می شود و مقداری هم  باعث جریان در شبکه های بهداشتی می شود و در نهایت تبدیل به جریان رودخانه ای می شود.

 

با برهم خوردن تعادل طبیعی تنها روان آب باقی می ماند

 

 

چمن پیرا، ادامه داد: هرگاه این تعادل طبیعی را به هم می زنیم با تخریب پوشش گیاهی و برهم زدن زه کشی و صاف کردن آبراهه ها و مسیل ها و تبدیل آن به جاده و منزل و مسکن و تاسیسات، برگ آب، نفوذ، ذخیره سطخی  و ریان شبکه ای را از بین می بریم و برای ما تنها روان آب باقی می ماند.

 

وی افزود: در شرایط  طبیعی و با حفظ طبیعت، روان آب جنگل 30 درصد است و 70 درصد مستهلک می شود، و این 30 درصد سطح زمین و برگ ها هم برای امورات زندگی بشر و سایر موجودات جاری می شود.

 

این کارشناس و محقق منابع طبیعی، ادامه داد: در اجرای برنامه های چون راه سازی، سطح زمین متراکم و غیر قابل نفوذ می شود این ضریب نفوذ از 30 درصد به 99درصد می رسد، و با بارش در سطح زمین جاری می شود و در جنگل ها که پوشش از بین رفته است، به بالای 60 تا 70درصد می شود.

 

وی با بیان اینکه عوامل تشدید کننده سیل در  شهر خرم آباد، یکی طبیعی و دیگری انسانی است، ادامه داد: طبیعی این است که شیب در شهر خرم آباد زیاد و زمان تمرکز کم است و  فاصله بالاترین نقطه در قسمت شرقی تا رودخانه خیلی کم است  و با شیب زیاد روان آب بلافاصله خودش را به رودخانه می رساند و این شیب باعث افزایش سرعت می شود.

 

این کارشناس و محقق منابع طبیعی، تاکید کرد: برای جلوگیری از سیل در شهر خرم آباد، باید تجاوز به حریم آبراهه نشود که متاسفانه این امر رخ داده است، و همچنین ممانعت ازبرهم زدن تعادل طبیعی می تواند شهر را در مقابل سیل موفق کند.

 

 

چمن پیرا، خاطرنشان کرد: حسن شهر خرم آباد، این است که شیب زیاد است و برای تخلیه آب خرم آباد یک زه کش طبیعی به نام رودخانه وجود دارد، می توان با تعبیه کانال های در بخش شهری که منافاتی با پوشش گیاهی ندارد،  آب سیلاب را به درون رودخانه هدایت کنیم.

 

وی با بیان اینکه روان آب در داخل شهر خرم آباد، نبوده بلکه منشاء اصلی در ارتفاعات است، افزود: دو راهکار مهم باید مورد توجه قرار گیرد که یکی کارهای سخت و عمرانی و دیگری کارهای پیشگیرانه و نرم است.

 

چمن پیرا، ادامه داد: در کارهای سخت، مطالعات سیلاب شهری را باید انجام دهیم، کارهای آبخیزداری شهری انجام دهیم و برآورد دبی قبل از توسعه شهر و بعد از توسعه شهر را با استفاده از مدل های توسعه شهری را انجام دهیم.

 

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان لرستان،  افزود: طراحی ساز و کارهای لازم برای امور امن سیل مثل کارهای عمرانی و طراحی ابعاد مناسب کانال ها و پل ها و .. که همه این ها هزینه بر است.

 

چمن پیرا، ادامه داد:  در شرایط کنونی چون از قبل ساز و کار به طور مطلوب انجام نشده است، اما در خصوص کارهای نرم، باید آگاهی بخشی به جامعه را در دانشگاه ها، مدارس و دبستان ها سیل را بشناسانیم و خیلی راحت و کم هزینه است.

 

وی همچنین با تاکید بر ضرورت  افزایش آگاهی عمومی در زمان سیل، ادامه داد: باید عموم مردم بدانند سیلی به ارتفاع 20 سانتی  مترمی تواند تعال یک شخص یک شخصی را تعادل را بهم بزند و به ما صدمه بزند و اگر این ارتفاع به 60 سانتی متر برسد می تواند ما را غرق کند.

 

 

وی افزود: مقدار بارندگی در یک ساعت 30 میلی متر است، در یک هکتار سطح زمین آسفالت 300 متر مکعب در یک ساعت در زمینی به مساحت 100 متر در 100 متر آب ایجاد می شود که 300 هزار لیتر می شود.

 

چمن پیرا، ابراز کرد: برای متوسط سالانه در یک هکتار حدود پنج هزار متر مکعب روان آب ایجاد می شود که این یک نعمت است و عددی بسیاربالایی است.

 

وی خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم این آب را ذخیره کنیم، بهترین مکان برای ذخیره سفره های زیر زمینی است، که از طریق پوشش گیاهی این آب ارزشمند در درون زمین ذخیره می شود و ما به عنوان یک ذخیره ارزشمند می توانیم از آن استفاده کنیم.

 

آری باید به فکر اتاق فکری برای بحران باشیم که در طول سال از راهکارها، آسیب شناسایی و این دقت نظرها و تحقیقات به بسته های برای خدمت به عموم مردم چه از لحاظ آموزشی و چه مدیریت بحران و شهری در اختیار آنها قرار گیرد.

 

ایجاد چاله ها بزرگ، شامل دریاچه در دامنه کوه ایجاد شود که به صورت دریاچه آب را ذخیره کند و سرعت آب کاسته شود رسوبش گرفته شود و توری های بزرگی در مسیر حرکت به عنوان سد راه قرار گیرد و یکی از عواملی که گره های سیلابی ایجاد می کند باعث می شه آب نفوذ کند در خاک و طولی ها یکی از عواملی است که موجب جلوی نخاله ها گرفته می شود.

 

 

پوشش گیاهی جنگل در حفاظت از آب و خاک و کاهش پدیده سیل یکی از راهکارهای موثر برخورداری از این خاصیت جنگل ها افزون بر حفاظت و احیا» جنگل های طبیعی، احداث جنگل های مصنوعی و دست کاشت به ویژه در مناطق سیل خیز است.

 

ایجاد جنگل های مصنوعی برای کنترل هرز آب و جلوگیری از فرسایش خاک ایده ال به نظر می رسد و تجدید حیات جنگل از اهمیت بیشتری برخوردار است.

 

 این امر خود مانعی در راه بهره برداری مکرر از محصولا ت جنگلی، چرای دام و سایر موارد است. در حالی که هزینه نگهداری و حفاظت از انواع دیگر پوشش های نباتی معمولا گران و استفاده مکرر و زیاده از این منابع ممکن است باعث نابودی بیشتر وضعیت هیدرولوژی شود.

 

برخی از متخصصین هیدرولوژی جنگل معتقدند که سیلا ب در اراضی جنگلی تولید نمی شود و می توان گفت عدم وجود گیاه و نبات در سطح خاک، انتقال رسوب را آسان تر می سازد.