به گزارش خبرنگار شبستان، احمد شاکری، عصر امروز در نشست نقد و بررسی رمان شاه بی شین که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد، گفت: ما در دهه چهارم پس از پیروزی انقلاب اسلامی هستم. ادبیات داستانی انقلاب اسلامی ادبیاتی تاریخی است. نگاهی به کارنامه 4 دهه داستان نویسی در این حوزه نشان می دهد توجه ادبیات داستانی در این دوره به موضوعات تاریخی گره خورده است. ادبیات در این دوره علاقه مند بوده با دستمایه قرار دادن وقایع تاریخی چه وقایع مربوط به دوره معصومین (ع) و چه دوران معاصر روایت داستانی از آن به دست دهد.
شاکری ادامه داد: مهمترین گونه های پدیدآمده پس از انقلاب اسلامی یعنی ادبیات داستانی دفاع مقدس و انقلاب اسلامی هر دو در پرکاربردترین استعمالات جنبه ای تاریخی دارند و روایتگر برهه تاریخی مشخص هستند، اینکه چرا ادبیات داستانی در این دوره چنین گرایش عمیقی را به تاریخ بازتاب داد خود موضوع پژوهش های مستقل در این زمینه است. در مجموع به نظر می رسد آنچه در ادبیات داستانی واقع شده است و آنچه از آینده این ادبیات انتظار می رود گویای گره خوردگی ادبیات داستانی معاصر با مقوله تاریخ است لذا طرح سوال در این زمینه و نظریه پردازی درباره آن از جمله ضروریات پژوهشی معاصر است.
وی با بیان اینکه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی با کاربرد موضوعی آن نسبتی با ادبیات داستانی دفاع مقدس برقرار می سازد، عنوان کرد: تردیدی در این نیست که توجه موضوعی به انقلاب اسلامی در روایت های داستانی در دهه اخیر رونق بیشتری یافته است. با وجود آنکه پیروزی انقلاب مقدم بر واقعه دفاع مقدس است اما عملا جریان داستاین نویسی در کشور در برهه پیروزی انقلاب تا آغاز دفاع مقدس چندان در روایت انقلاب اسلامی موفق نبوده است.
این نویسنده تصریح کرد: بدون تردید پررونق ترین گونه ادبیات داستانی متعهد در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی ادبیات داستانی دفاع مقدس است. از جنبه نظری همانطور که دفاع مقدس در ادامه انقلاب اسلامی و در جهت آن قرار دارد و اهداف و ارزش ها و آرمان های این دو واقعه با یکدیگر مشترک اند. ادبیات حکایت کننده از این دو واقعه نیز جز به لحاظ موضوعی از بسیاری از جهات به خصوص بن مایه های فکری در طول یکدیگر ارزیابی می شود. میان دو گونه عربی تزاحمی وجود ندارد بلکه تجربه ادبیات داستانی دفاع مقدس به عنوان تجربه ادبی بسیط زمینه را برای تجربه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی فراهم خواهد آورد. مقایسه این دو گونه ادبی نشان می دهد که نوشتن درباره انقلاب اسلامی به مراتب از نوشتن برای دفاع مقدس سخت تر و مسایل آن پیچیده تر است. گونه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی از دل تجربه ادبیات داستانی دفاع مقدس با تمامی تاریخ پر فراز و نشیب آن خواهد گذشت.
شاکری با اشاره به اینکه در دهه اخیر برنامه ریزی هایی برای رونق ادبیات داستانی انقلاب اسلامی صورت گرفته است، بیان کرد: مهمترین آن را می توان جشنواره داستان انقلاب حوزه هنری دانست که به هدایت مرحوم امیرحسین فردی آغاز شد. رمان شاه بی شین محصول این جشنواره و برگزیده یکی از ادوار آن است. اینکه ادبیات داستانی دفاع مقدس به آن درجه از بلوغ رسیده که به تجربه ژرف ادبیات داستانی انقلاب اسلامی وارد شود خود محل تامل است. به نظر می رسد برنامه ریزی ملی برای ورود ادبیات به مقوله انقلاب اسلامی با اشراف کامل به تجربه ادبیات داستانی دفاع مقدس و بررسی چالش ها و فرصت های این گونه ادبی برای ادبیات داستانی معاصر صورت نگرفته و تنها نتیجه نوعی دغدغه مندی ذهنی درباره ادبیات انقلاب اسلامی بوده است.
این منتقد ادبی اظهار داشت: تردیدی در این نیست که عدم توجه به تجربه پرهزینه ادبیات داستانی دفاع مقدس در طول سه دهه در کشور که فرصت هایی را پدید آورده و ریزش ها و رویش هایی در پی داشته می تواند سرنوشت ادبیات داستانی انقلاب اسلامی را با چالش هایی مشابه مواجه سازد. ادبیات داستانی دفاع مقدس در طول حیات خود با شبهه گونه داستان نویسی سیاه دفاع مقدس تهدید شد. شبهات مبنایی و ساختاری ادبیات داستانی غرب توانست ادبیات داستانی دفاع مقدس و نویسندگان آن را بعضا به مسیری دیگر سوق دهد. عدم توجه به گستره این مسایل ممکن است انحرافاتی را در ادبیات داستانی انقلاب اسلامی پدید آورد.
نظر شما