ریشه بی صبری ها و نزاع های اجتماعی/آسیب برداشت غلط از دوره سروری کودک!

به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری شبستان، پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «کودک در 7 سال اول سید و آقاست، در 7 سال دوم روحیه اطاعت و فرمانبرداری دارد، و در 7 سال سوم وزیر و مشاور است.» این حدیث حضرت رسول(ص)، معیار و روشی برای تربیت فرزندان از بعد اسلامی است که به منظور تشریح رویکرد و ابعاد مختلف این تقسیم بندی تربیتی، در بخش 7 ساله دوم که از سوی پیامبراکرم(ص)، دوره تعلیم پذیری، اطاعت و فرمان برداری نامگذاری شده است، گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم ابراهیمی‌پور، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه داشته ایم که بخش نخست آن را در ادامه می خوانید:

اهمیت بالای تربیتی، سن 7 تا 14 سال کودکان

حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم ابراهیمی‌پور، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه در گفت وگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به اینکه پیامبر اکرم(ص) دوره تربیتی کودکان از 7 تا 14 سال را به نام دوره «تعلیم پذیری، اطاعت و فرمان برداری» نامگذاری کرده اند، اظهار کرد: برای درک بهتر این تقسیم بندی ها، باید هم روایت نبوی که «الوَلَدُ سَیدٌ سَبعَ سِنینَ وَ عَبدٌ سَبعَ سِنینَ وَ وَزیرٌ سَبعَ سِنینَ» است و هم روایت امیرالمومنین(ع) که می فرمایند: «یربا سَبعَ سِنینَ وَ یودب سَبعَ سِنینَ وَ یصاحب سَبعَ سِنینَ» یعنی دوره اول را با تربیت، دوره میانی را با تادیب به معنای ادب کردن آورده اند، و همچنین روایت امام صادق(ع) که می فرمایند: « دِعْ إِبْنَک یلْعَبُ سَبْعَ سَنینَ، وَ یؤَدَّبُ سَبْعاً، وَ أَلْزِمْهُ نَفْسَک سَبْعَ سِنینَ » در نظر گرفت، بنابراین، دوره میانی که هم به عنوان «یودب» و هم«عَبدٌ» نامگذاری شده است، می توان گفت دارای اهمیت بیشتری نسبت به دو دوره دیگر است.

وی با اشاره به اینکه در این دوره، فرزند باید آموزش های لازم را بسیار جدی تر از دوره قبل ببیند و با سختی ها و مشکلات مواجه شود، تصریح کرد: این ویژگی ها و رویکردهای تربیتی در دوره قبل و بعد وجود ندارد و بیشترین فعالیت و عملیات کودک، در این دوره است و باید برنامه های آموزشی جامعی برای وی طراحی شود و همچنین از لحاظ پرورشی نیز به آن توجه جدی شود.

ابراهیمی پور با بیان اینکه براساس آموزه های دینی، فشرده ترین دوره تربیتی کودک، این دوره میانی است، افزود: یک اشتباه در برنامه های تربیتی که حتی برخی اوقات از رسانه ها هم منعکس می شود، صورت می گیرد که دوره اول، دوره سروری را براساس روایت نبوی برجسته می کنند که آسیب هایی را در پی داشته است، به این معنا که تلقی کودک به عنوان پادشاه و اطاعت از اوامر وی، موجب آسیب هایی می شود که در دوره میانی نمی توان در طفل تغییراتی دارد.

تصور کودک به عنوان پادشاه در هفت ساله اول خطاست!

وی اضافه کرد: زمانی که در آن روایت «سَیدٌ سَبعَ سِنینَ» آمده است، در روایت دیگری داریم «دِعْ إِبْنَک یلْعَبُ سَبْعَ سَنینَ » یعنی رهایش کن تا در این هفت سال بازی کند یا در روایت دیگر داریم، باید در این هفت سال «یربا سَبعَ سِنینَ » یعنی تربیت شود، پس ترجمه و استنباط پادشاه از این روایات برای هفت ساله اول، صحیح نیست یعنی نباید در این دوره به کودک سخت گرفت و تا جای ممکن باید کودک را رها کرد تا با بازی به تجریه و آزمون و خطا بپردازد و در عین حال نیز تربیت شود.

عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه با اشاره به اینکه اگر کودک را در هفت ساله اول به طور کامل رها کنیم، در دوره میانی، دیگر نمی توان برای تربیتش کاری کرد، ابراز کرد: در این هفت ساله، باید آزادی بیشتر به کودک داد و نباید به تلقی پادشاهی، فرزندسالاری را رواج داد و باید تحت اشراف خانواده، تربیت نرم برای کودک صورت گیرد و با سطح توقع پایین از کودک، فرصت آزمون و خطا به وی داده شود که اگر اینگونه رفتار شد، در دوره میانی با مشکل مواجه نخواهیم شد.

زمان آموزش «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و «محمد رسول الله(ص)» به کودکان

وی در پاسخ به این سوال که در این دوره میانی تربیتی، دختران به سن تکلیف و پسران در آستانه این سن قرار می گیرند، برای تربیت آنها از لحاظ انجام تکالیف دینی، باید چه رویکردهایی داشت، تصریح کرد: آموزش مسائل دینی را باید از دوره گذشته آغاز و ابتدا باید اسمی مناسب برای کودک انتخاب کرد و اذان و اقامه در گوشش گفته شود، در سه سالگی باید کلمه توحید یعنی «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» را آموزش ببیند و در پایان سه سالگی و بعد از گذشت 7 ماه و 20 روز باید کلمه «محمد رسول الله(ص)» را آموزش داد که در روایت، سنی دقیق برای این آموزش، یعنی 3 سال، 7 ماه و 20 روز ذکر شده است.

ابراهیمی پور با اشاره به اینکه در سن پنج سالگی باید جهات راست و چپ و قبله به کودک آموزش داده شود، تصریح کرد: در شش سالگی کودک باید رکوع و سجده را و پایان هفت سالگی باید وضو را آموزش ببیند و نماز خواندن را آغاز کند که ابتدای دوره میانی است و در ابتدای این دوره، فرزند باید تشویق به نماز خواندن شود و در ۹ سالگی باید حتما نماز بخواند و در صورت ترک باید تادیب شود و این روایات عام است و شامل دختر و پسر می شود.

رختخواب کودکان از 10 سالگی جدا شود

عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه با اشاره به اینکه در این دوره تربیتی کودکان با مسائل جنسی آشنا می شوند، تصریح کرد: باید رختخواب کودکان در این بازه سنی و از 10 سالگی، جدا شود و حتما باید با کسب اجازه وارد اتاق والدین شوند که مقدمه ای برای آموزش مسائل جنسی است و والدین نیز در زمینه مسائل جنسی در این سنین باید موارد متعددی را رعایت کنند.

ابراهیمی پور در پاسخ به این سوال که با توجه به قرار گرفتن دختران و پسران در این بازه سنی، در دوران بلوغ، نوع رفتار خانواده ها در زمینه آموزش مسائل جنسی و آشناسازی آنها باید چگونه باشد، بیان کرد: برخی از مسائل جنسی باید بطور مستقیم توسط والدین، آموزش داده شود و برخی از مسائل نیز نهی شده که والدین آموزش دهند و برخی از آموزش ها هم در حین ازدواج باید آموزش داده شود، این جداسازی محل خواب، عدم برهنه شدن در مقابل یکدیگر، جلوگیری از بازی دختران و پسران بعد از 10 سال، عدم بوسیدن دختر و پسر توسط نامحرم بعد از 6 سالگی و ... بخشی از آموزش است و رعایت طهارت و پاکیزگی هم بخش دیگری از آموزش، اما آموزش مستقیم مسائل جنسی در حین و پس از ازدواج باید انجام شود.

کودکان در دوره سنی 7 تا 14 سال باید با احادیث آشنا شوند

وی با اشاره به اینکه در این دوره سنی باید کودکان را با احادیث آشنا کنیم، تاکید کرد: در این دوره باید کودکان را با آموزه های دینی و در دوره بعدی آنها را با احکام آشنا کنیم و در روایت داریم «بادِروا أَولادَکُم بِالحَدیثِ قَبلَ أَن یَسبِقَکُم إِلَیهِمُ المُرجِئَةُ؛ یعنی احادیث ما را به فرزندان خود بیاموزید، قبل از آنکه افراد مرتد از شما پیشی بگیرند» و کودک اگر با این مسائل آشنا نشود و با افرادی که اهل تسامح و تساهل هستند، آشنا شود، در زمینه تربیتی با مشکلات جدی مواجه می شود.

ابراهیمی پور با اشاره به اینکه علم آموزی در این بازه سنی و آموزش خواندن، نوشتن، شنا و تیراندازی باید در دستور کار قرار گیرد، تصریح کرد: در این بازه سنی، کودک باید کار کند، به خرید رود و در امور خانه و بیرون از آن، مشارکت کند.

تحمل سختی در کودکی، انسان را در جوانی بردبار می کند

وی با اشاره به اینکه امام صادق(ع) می فرمایند: «بهتر آن است که انسان در کودکی با سختی و مشکلات گریز ناپذیری که تاوان زندگی به شمار می آیند، روبرو شود تا در جوانی و بزرگسالی، بردبار و صبور باشد»، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات جدی جامعه امروزی، عدم بردباری و صبر مردم است، بطور مثال زمانی که تصادفی صورت می گیرد، اهل صبر نیستیم و نزاع می شود و یا همدیگر را تحمل نمی کنیم و بخشی از این پیامدها به این دلیل است که فرزندان ما در این دوره تربیتی میانی یعنی 7 تا 14 سال، با سختی و مشکلات مواجه نمی شوند، باید والدین، کودک را به کار مجبور کنند تا تن پرور نباشد البته براساس روایت پیامبر اکرم(ص) «باید آنچه را که در قوه و توان اوست، بپذیریم و بیش از طاقتش چیزی به وی واگذار نکنیم» بنابراین، باید در حد توان، کودکان را در این دوره به کار وادار کنیم.

ادامه دارد...