خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "نکته بسیار مهمی است و بزرگان علم و دین و معرفت بر این باورند و معتقدند تلاش های بشری علیرغم این که می تواند نتیجه بخش باشد و پرده ای از پرده ها را کنار بزند اما اگر همین تلاش ها در کنار توسل به اهل بیت (ع) و استمداد از عنایات الهی باشد به جواب های فراتر از افق فکری فرد می رسد. در واقع اگر کسی می خواهد که به سطوح بالاتری از معرفت در پاسخ به شبهات برسد توسل به عنایات الهی و اهل بیت علیهم السلام باید مد نظرش باشد. نقل می کنند که مرحوم صدرالمتألهین که فیلسوف بزرگ اسلامی ماست و نوآوری هایی در فلسفه اسلامی داشته و نظریه حرکت جوهری به نام ایشان است، چنین چهره ای در این جایگاه علمی و معرفتی می گویند که من این دستاورد بزرگ فلسفی را با توسل به حضرت معصومه سلام الله علیها در قم به دست آورده ام. مثال دیگر درباره صاحب جواهر است، فقیه معروفی که بین فقهای طراز اول ما می درخشد و از جمله فقهای انگشت شماری است که موفق شده فقه جامع استدلالی کم نظیر را تدوین کند. ایشان در خاطرات شان می گویند که من این دستاورد را با توسل به اهل بیت علیهم السلام به دست آورده ام. پس اگر بخواهم پاسخ ام را خلاصه کنم این می شود که ما جواب هایمان را آخرین جواب ندانیم و دوم این که بدانیم ابزارهای بشری - حتی اگر دقیق باشند - جواب های بشری در پی خواهند داشت. اگر کسی بتواند در کنار این پاسخ ها توکل و توسل را هم داشته باشد، در آن صورت این دو عنصر می تواند باعث شود حتی ما به پاسخ های کامل تر و دقیق تر از پیشینیان دست یابیم."
بخش دوم گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین محسن ادیب، عضو هیأت علمی دانشگاه علم پزشکی تهران به موضوع چگونگی پاسخ دادن به شبهات طرح شده در مناسبت های مذهبی می پردازد.
در واقع از منظر شما جوینده و محقق حقیقت نباید در پاسخ خود متوقف شود و به جوابی که می دهد در عین حال که از پاسخ خود دفاع می کند اما نباید نسبت به پاسخ خود متعصب باشد چون او باید به حقیقت عشق بورزد نه به جواب خود.
ببینید، اگر کسی به جواب موجود بسنده کرد و به همان پاسخی که فراهم کرده اکتفا کرد و پنداشت که جواب احسنی داده که دیگر بالاتر از آن موجود نیست، معنایش این است که از حقایق غنی و مطلق دینی اطلاعی ندارد. مرحوم علامه طباطبایی مفسر و فیلسوف بزرگ تعبیری درباره تلاوت های ماهانه قرآن دارند. می دانید که علمای بزرگ این عادت را داشتند و مرحوم سید علی قاضی به شاگردان شان توصیه می کردند که هر ماه یک ختم قرآن به صورت تلاوت متدبرانه داشته باشند. مرحوم علامه طباطبایی می فرمایند من هر بار که ختم قرآن ماهانه ام تمام می شد و وارد ماه بعد و تلاوت دیگر می شدم، در مواجهه با همان آیه هایی که تلاوت کرده بودم به اطلاعات و دریافت های جدیدی از قرآن می رسیدم که قبلا به آن ها دست نیافته بودیم. تعبیر دوم از ایشان که بسیار برای ما درس‌آموز است این است که ما هر سال باید یک المیزان را به جامعه اسلامی خودمان عرضه کنیم. این دانشمند و فیلسوف بزرگ نسبت به قرآن این عقیده را دارد که هرچه شما به درون قرآن بروید نمی توانید ادعا کنید که این آخرین اطلاعات است پس بنابراین ما هرچه جواب در پاسخ به شبهات و پرسش ها به دست می آوریم در کنارش این اعتراف را هم باید داشته باشیم که این ها آخرین جواب نیست و بلکه ما با تلاش و غور بیشتر و با تغییر روش و عمق بخشی به افق دید می توانیم به پاسخ های بهتر برسیم.
برای این که بتوانیم به پاسخ های دقیق تر در شبهات برسیم، علاوه بر تلاش انسانی توکل و توسل چه نقشی دارد؟
نکته بسیار مهمی است و بزرگان علم و دین و معرفت بر این باورند و معتقدند تلاش های بشری علیرغم این که می تواند نتیجه بخش باشد و پرده ای از پرده ها را کنار بزند اما اگر همین تلاش ها در کنار توسل به اهل بیت (ع) و استمداد از عنایات الهی باشد به جواب های فراتر از افق فکری فرد می رسد. در واقع اگر کسی می خواهد که به سطوح بالاتری از معرفت در پاسخ به شبهات برسد توسل به عنایات الهی و اهل بیت علیهم السلام باید مد نظرش باشد.
نقل می کنند که مرحوم صدرالمتألهین که فیلسوف بزرگ اسلامی ماست و نوآوری هایی در فلسفه اسلامی داشته و نظریه حرکت جوهری به نام ایشان است، چنین چهره ای در این جایگاه علمی و معرفتی می گویند که من این دستاورد بزرگ فلسفی را با توسل به حضرت معصومه سلام الله علیها در قم به دست آورده ام. مثال دیگر درباره صاحب جواهر است، فقیه معروفی که بین فقهای طراز اول ما می درخشد و از جمله فقهای انگشت شماری است که موفق شده فقه جامع استدلالی کم نظیر را تدوین کند. ایشان در خاطرات شان می گویند که من این دستاورد را با توسل به اهل بیت علیهم السلام به دست آورده ام.
پس اگر بخواهم پاسخ ام را خلاصه کنم این می شود که ما جواب هایمان را آخرین جواب ندانیم و دوم این که بدانیم ابزارهای بشری - حتی اگر دقیق باشند - جواب های بشری در پی خواهند داشت. اگر کسی بتواند در کنار این پاسخ ها توکل و توسل را هم داشته باشد، در آن صورت این دو عنصر می تواند باعث شود حتی ما به پاسخ های کامل تر و دقیق تر از پیشینیان دست یابیم.
اگر بخواهید بحث را جمع بندی کنید چه نکاتی برجسته خواهد شد؟
اگر با خودمان منصف باشیم چه در مقام مخاطب و چه در مقام کسی که می خواهد معارف، سیره و شخصیت اهل بیت (ع) از جمله حضرت فاطمه زهرا (س) را به مخاطبان عرضه کند متوجه می شویم که بین مقوله سیره و بیان آن، بین مقوله شخصیت حضرت فاطمه زهرا (س) و بیان آن، بین فضایل و سجایای حضرت و بیان آن فرق و فاصله ای وجود دارد و چه بسا ما در این راه دچار کوتاهی و قصور می شویم و نمی توانیم به درستی این حقایق را منتقل کنیم بنابراین من از یک منظر به این شبهه ها حق می دهم وقتی کسی دست های ما را خالی می بینید این ایراد را طرح می کند شما که از دریا سخن می گویید پس چرا دست هایتان خالی است؟ این وظیفه ما مبلغان و روحانیون است که اگر می خواهیم درباره سیره و شخصیت فاطمه زهرا (س) سخن به میان بیاوریم با مطالعات دقیق و غور در منابع و سختگیری در کنکاش این منابع باشد.
نظر شما