نسخه‌های خطی هند وضعیت بدی دارند

به گزارش خبرنگار شبستان، احسان‌الله شکراللهی، مدیر کل نسخه های خطی و نادر کتابخانه ملی عصر دیروز در نشست " میراث زبان فارسی در هند " که در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: در کنار کوه نور و دریای نور که از هند بردند، چیز ارزشمندی به آنها دادند و آن زبان فارسی بود. هر زبانی که می خواهد در جایی گسترش یابد معمولا گویش وران آن زبان، ابزار آموزشی مناسبی ندارند. بهترین متون صرف و نحو عربی را ایرانی ها نوشتند چون احساس نیاز می کردند که باید زبان عربی را بیاموزند.

شکراللهی عنوان کرد: یکی از سرفصل های متون و نسخ خطی که در هندوستان شکل گرفت، متون ادبی فارسی است. سرفصل دیگر که موجب تولید نسخ خطی در هند شد، کتیبه ها و آثار خوشنویسی بود. تذکره های زبان فارسی سرفصل دیگری بود. بین تذکره های زبان فارسی در ایران و تذکره هایی که در هند به وجود آمد، تفاوت وجود دارد. در تذکره هایی که در ایران پدید آمد فقط به قله های ادب پرداخته شده است اما در تذکره های شبه قاره اگر کسی یک بیت هم داشت، اسمش آمده است.

وی با بیان اینکه سرفصل دیگری که منجر به تولید نسخ خطی در هند شد فرهنگ های زبان فارسی است، گفت: این فرهنگ ها معمولا تجمیع شده فرهنگ های پیشین است. سرفصل دیگر مقوله تصوف بود. بستر ورود زبان فارسی در شبه قاره این بود که زبان فارسی معرف و مبلغ اسلام بود. متون دینی در کشمیر همه به زبان فارسی است. شاید برای ایستادن یا قدم علم کردن در برابر مرتاضان هندی، تصوف اسلامی از زبان فارسی کمک گرفت.

مدیر کل نسخه های خطی و نادر کتابخانه ملی اظهار داشت: اگر فرهنگ ایرانی و هندی را یک قالی در نظر بگیریم، گره هایی که این دو فرهنگ را به هم متصل می کند، نسخه های خطی است که اتفاقا تعدادشان زیاد است. بسیاری از نسخ خطی ما در کتابخانه هایی است که هنوز شناسایی نشده است.

شکراللهی با اشاره به وضعیت بد نسخه های خطی در هند عنوان کرد:برخی نسخه های هندی را موریانه خورده، به بعضی از آنها آفتاب شدید خورده است. برخی از نسخه های هندی در معرض رطوبت شدید بودند و به کتاب هایی تبدیل شدند که کپک و غبار آنها را فرا گرفته است. تورق این نسخ کار مشکلی است. این نسخه ها در آن شرایط آب و هوایی رو به افول می روند. فقر و فلاکتی که در هند است، باعث شده کسانی که به نسخه ها دسترسی دارند آنها را سرقت می کنند و می فروشند. ما باید هندی ها را تشویق کنیم که در حفظ نسخ خطی بکوشند. می توانیم به آنها پیشنهاد دهیم که اگر نسخه های نفیس را احیا کنند، ما آنها را برایشان چاپ می کنیم.