دروغ ریشه سرمایه اجتماعی جامعه را سوزانده است

خبرگزاری شبستان – اردبیل:

اختلال هایی که دروغ در روند زندگی اجتماعی افراد دارد بسیار خطرناک بوده و گاهی نیز موجب بی ارزش شدن و نفی هویت شخصیت افراد می شود.

آثار دروغ هم جنبه روانی و هم جنبه عاطفی در بین روابط افراد دارد و شخص دروغگو با عادت به این رفتار دچار ناراحتی های روانی می شود که این عامل باعث انجام کارهای فسادآمیز نیز است به طوری که شخصیت افراد دروغگو در فیلم ها و سریال های تولیدی نیز همیشه زننده است و این نشان از تنفر جامعه نسبت به دروغ و دروغگو دارد.

پیامبر مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان معصوم (علیهم السلام) نیز تاکیدهای فراوانی در خصوص پرهیز و دوری از دروغ و امر به معروف و نهی از منکر در خصوص این ناهنجاری را دارند چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم فرموده اند: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، ‌چرا چیزی می‌گویید که انجام نمی‌دهید و نزد خدا سخت ناپسند است که چیزی را بگویید و انجام ندهید.» (صف / 2 و 3)

برای ابعاد بررسی تاثیرات دروغ در جامعه اسلامی و ابعاد شخصیت دروغگو در پای صحبت های سید ناصر اسحاقی دبیر شورای فرهنگ عمومی و مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل و حجت الاسلام سید علی موسوی زاد کارشناس مذهبی و روحانی مسجد امیریه می نشینیم:

جناب آقای اسحاقی با عرض سلام و خسته نباشید؛ شرایط امروز جامعه را نسبت به مقوله دروغ چگونه ارزیابی می کنید؟

دروغ ریشه سرمایه اجتماعی جامعه را سوزانده است و در بیشتر مواقع بهار زندگی افراد را به خزان تبدیل می کند البته برخی به این مقوله کم توجه هستند اما باید بدانند و ببینند که ریشه مشکل هایی که در زندگی آنها پیش می آید ریشه آنها چیست؟ و به یقین اگر دروغ در زندگی نباشد مشکلات اجتماعی و ارتباطی افراد حل خواهد شد.

همه ما در خصوص رعایت حق و عدم پرهیز از دروغ مخاطب قرآن کریم هستیم و در این کتاب آسمانی چنین آمده است که «تنها کسانی دروغ پردازی می‌کنند که به آیات خدا ایمان ندارند و آنان خود دروغگویانند.» (نحل / 105)

آیا معتقد هستید که با پیدایش انواع شبکه های اجتماعی و نوآوری های نوین ارتباطی ناهنجاری دروغگویی نیز افزایش داشته است؟

منکر تاثیر این مسئله نیستم ولی باید مراقب باشیم که ابرازهای نوین ارتباطی را بهانه دروغ گویی و دروغ پردازی ذهنی خود نکنیم زیرا باعث انحراف های اخلاقی می شود. دروغ پردازی در شبکه های اجتماعی در برخی از موارد موجب ایجاد ناراحتی و آسیب برای بزرگان و برخی از افراد شده که این مسئله باعث دروغگویی و دروغ پردازی های دیگر و در نتیجه ترویج ناخواسته این مسئله شده و مزاحمت هایی نیز برای دیگران به وجود آورده است.

خسارتی که جامعه از دروغ متحمل می شود قابل جبران نیست زیرا اعتماد عمومی یک سرمایه اجتماعی بسیار بزرگی است که برای جبران آن نمی توان کاری کرد.

در مورد انحراف هایی که از قبل دروغ در جامعه ایجاد می شودٰ توضیح هایی ارائه بفرمایید؟

باید این مهم را بپذیریم که دروغ، دورویی و نفاق آفتی در جامعه اسلامی است اما برخی به خاطر نفع شخصی گام در این راه می گذارد و به راحتی در خصوص همه چیز دروغ می گوید که این مسئله باعث می شود جامعه نسبت به همدیگر بدبین باشند و انحرف هایی که از این بابت متوجه جامعه می شود، بسیار مضرر است.

ریشه کن شدن دروغ در جامعه همت تک تک اعضای جامعه اسلامی و عزم همگانی می طلبد و باید در این خصوص کارشناسان فرهنگی اقدام ها و برنامه های فرهنگی موثر و خاصی داشته باشند تا برخی از انحراف های جامعه نیز از بین برود.

بر قبح بودن دروغ در ادیان دیگر تاکید بسیار شده و کسی که مرتکب این اخلاق زشت و ناپسند شود مجازات در انتظار او است به نوعی می توان گفت که ابزار نظارتی و پیشگیرانه برای این قبح در نظر گرفته اند ولی این عمل ناشایست در کشور ما به خاطر نبود این ابزارها به راحتی ترویج یافته است.

دروغ بنیان های فکری سالم جامعه را تخریب می کند و این زنگ خطری برای مسئولان است که چاره ای برای این معضل بیاندیشند البته در سایر کشورها ساز و کار مقابله با این مقوله وجود دارد و گاهی در کشورهای غربی شاهد مجازات رئیس جمهور به جرم دروغ هستیم اما در کشورمان هیچ مسئول یا شهروندی به خاطر دروغ مجازات نشده که این مسئله خود باعث افزایش میزان دروغگویی در جامعه شده است.

جناب حجت الاسلام سید علی موسوی زاد (کارشناس مذهبی و روحانی مسجد امیریه) در مورد پدیده دروغگویی و چرایی افزایش آن در جامعه توضیح بفرمائید؟

افراد ضعیف النفس از دروغ برای سرپوش گذاشتن بر روی ضعف ها و کاستی ها خود استفاده می کنند که این مسئله باعث فرو رفتن در چاله های خطر و معضل های اجتماعی شده البته وعده و وعید مسئولان در برخی موارد نیز که به نوعی خلف وعده به حساب می آید در بین مردم موجب سلب اعتماد می شود و باید مراقب باشیم که عموم مردم احساس دروغگویی در بین مسئولان نداشته باشند.

رواج دروغگویی در جامعه نوعی بدبینی در دیگر جوامع نسبت به جامعه دروغگو ایجاد خواهد کرد و اگر افراد جامعه ما دروغگو باشند در بین سایر ملل به دروغگویی شهره خواهیم شد که این موجب دیدگاه منفی نسبت به کشور خواهد شد.

حجت الاسلام موسوی زاد کارشناسان فرهنگی باید برای جلوگیری از به وجود آمدن این دیدگاه نسبت به مسئله دروغ کارهای عملی موثر و برنامه های فرهنگی پیشگیرانه انجام دهند؟

ماجرای چوپان دروغگو یکی از مثل های مشهور کشورمان است که با متنی جالب و تاثیرگذار این پیام را به جامعه القا می کند که بعد از شهره شدن به دروغگویی کسی به حرف های راست چوپان نیز اعتماد نخواهد داشت.

اعتماد عمومی یک ظرفیت اجتماعی و فرهنگی است که نباید اجازه خدشه دار شدن آن را بدهیم و البته برخی از افراد از جنبه های مثبت دروغ برای آشتی دادن بین افراد و خانواده ها استفاده می کنند اما باید مراقب جنبه های منفی این مسئله باشیم.

گزارش: فرشاد قنبری