حجت الاسلام محمد رضا نصوری، معاون تبلیغ و ارتباطات مرکز تخصصی مهدویت در گفت و گو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در رابطه با «میزان توجه به آموزه‌های مهدوی در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور پس از انقلاب اسلامی» تصریح کرد: میزان دعاهای ندبه، کتاب‌های مهدوی، سخنرانی‌های مهدوی و دقت نظرها در رابطه با موضوعات مهدوی در دوره قبل از انقلاب با امروز، به هیچ‌وجه قابل مقایسه نیست و این نشان می دهد توجه به حضرت و برنامه‌های فرهنگی و حتی غیرفرهنگی مرتبط با آموزه‌های مهدوی نسبت به قبل از انقلاب بسیار بیشتر شده و این نکته جای امیدواری است و نشان می‌دهد اگر ما بیشتر تلاش کنیم می‌توانیم تشنگی جامعه نسبت به بحث منجی را پاسخگو باشیم.
وی افزود: باید دید امروز در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور با توجه به این نکته که ایران به عنوان یک کشور زمینه‌ساز شناخته می شود، تا چه میزان به این مسئله توجه شده است. همچنان که در فرمایشات امام راحل (ره) این مباحث مطرح بود. حضرت امام هنگامی که در دهه 40 اعتراضات خود را نسبت به نظام پهلوی و طاغوت نشان می دهد با نگاه و نگرش ظلم‌ستیزی و دفاع از حریم معنویت و عدالت حرکت خویش را آغاز می‌کنند و بر این اساس برنامه‌های خود را شکل می دهند. چنان که در خاطره خود با مرحوم آقای «عسگراولادی» بیان می کنند که: «ما باید هم و غم اول خود را این قرار دهیم که ایران را اسلامی کنیم، بعد کشورهای اسلامی، اسلامی بشود و بعد کشورهای غیراسلامی، اسلامی شود تا زمینه برای ظهور امام زمان فراهم گردد.»
در دهه اول پس ازانقلاب، حرکت ها و بستر سازی ها به خوبی پیش رفت
معاون تبلیغ و ارتباطات مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: اگر با این نگاه کلان به مسایل نگاه کنیم، متوجه این واقعیت می شویم که این حرکت آغاز شده و امروز به لطف الهی ایران ما اسلامی است؛ کشورهای اسلامی نیز به نوعی نگاه ظلم‌ستیزی و زیر بار ظلم و تباهی نرفتن را در پیش گرفته اند و افرادی که ادعا می کردند این انقلاب پیروز نمی شود و خون ها هدر می رود و باید با کلاس و جلسات اعتقادی به پیش رفت نه بحث های سیاسی، امروز متوجه شده اند که آن نگرش نگاهی اشتباه بود و حضرت امام در نگاه و حرکت خود موفق شد. اما در 4 دهه ای که از انقلاب اسلامی می گذرد 4 فرصت را می توان تعریف کرد.
حجت الاسلام نصوری در تبیین فرصت های پس از انقلاب برای نهادینه کردن آموزه‌های مهدوی گفت: در دهه اول بعد از انقلاب فضای جامعه ما نگاه خاصی داشت و باید بر اساس برنامه‌ها و سیاست‌های کلان برای بسترسازی ظهور امام (عج) پیش می رفت و این حرکت به نوعی انجام شد. چنانکه مردم در زمان جنگ در شعارهای خود عنوان می کردند که « راه قدس از کربلا می گذرد.» در این دوره فضاهای معنوی، مذهبی و دینی در جامعه بسیار بود؛ دستگیری از یکدیگر در جامعه مشهود بود و توجه به امام زمان (ع) بسیار پررنگ دیده می شد.
وی افزود: در دهه دوم این فضا در میان عموم مردم همچنان به قوت خود باقی بود اما در سیاست های کلان کشور این نگاه دیده نشد و یا اگر هم دیده شد به صورت «بخشی» بود. یعنی گروه ها، مجموعه ها، موسسات و کانون های مختلفی در رابطه با مهدویت شکل گرفت.
در دهه سوم انقلاب، نگرش های مهدوی «نظامند» شد
محقق مهدوی در تشریح فضای دهه سوم انقلاب خاطرنشان کرد: در این دهه، نگاه ها و نگرش های مهدوی تغییر کرد و تا حدی «نگاه نظام‌مند در عرصه مهدویت» ایجاد شد. چون نگاه ها و دغدغه ها تا حدی پررنگ شده بود و مردم نگران مسایل دینی خود بودند. هجمه دنیا نسبت به بحث «منجی» نیز تبدیل به یک امر جدی شده بود و طبیعی است که جامعه ایرانی نیز حرکت های خود را در این رابطه آغاز کرد و در مقابل سیاست های کلانی که در کشورهای غربی در رابطه با تخریب آموزه های مهدوی اتخاذ می شد، در ایران نیز موضع‌گیری های انفعالی صورت می گرفت. اما در دهه چهارم ما به دنبال این بودیم که این وضعیت، «نظام بخشی» و اصلاح شود. به این ترتیب که سیاست های کلان مهدوی بر اساس منویات خاصی نظم بگیرد و مجموعه های مهدوی نیز نظام‌مند شوند که تا حدودی نیز این نگاه موفق بود اما هنوز جای کار فراوانی دارد.
حجت الاسلام نصوری در ادامه سخنان خود تصریح کرد: وقتی به جامعه آرمانی نگاه می کنیم می بینیم که امام زمان (ع) به دنبال این هستند که مهندسی رفتار انسان ها حول محور «معنویت»، «عدالت» و «مباحث توحید محوری» انجام شود. ما باید ببینیم که آیا در سیاست های کلان ما این محورها دیده شده است؟ تا بعد بتوانیم ادعا کنیم که زمینه‌ساز ظهور امام زمان هستیم.
وی دراین رابطه گفت: متاسفانه تاکنون این گونه نبوده است بلکه معمولا این نگاه مقطعی و جغرافیایی بوده و مسئولین مختلف به شکل سلیقه ای، برنامه های توازن مسایل اقتصادی و اعتقادی و فرهنگی را در قالب «منطقه ای» دیده اند. در بعد اعتقادی نیز باید نگاه توحیدپرستی و موحد بودن مورد توجه قرار می گرفت در حالی که می بینیم گرایش های ضد خدایی و اومانیستی روز به روز پررنگ تر شده است. این علایم نشان می دهد که این نگاه یا نگاه توحیدی نبوده یا اگر بوده ، سازوکار درستی نداشته است که گرایش ها به سمت مبارزه با توحید و خدا زیاد شده در حالی که این موضوع به هیچ وجه با شاخصه های جامعه آرمانی سازگاری ندارد.
شواهد نشان می دهد سیاست های کلان ما در عرصه مهدویت فاقد «عمق بخشی» بوده است
این محقق مهدوی با اشاره به مباحث اقتصادی و اجتماعی در این رابطه تصریح کرد: در رابطه با مسایل اقتصادی ما معتقدیم که در اقتصاد دوران ظهور «ربا» وجود ندارد، در حالی که امروز تنها، «توجیهات» نسبت به «ربا» افزایش پیدا می کند. یا در مسایل اجتماعی زندگی، ما باید شاهد افزایش روزافزون «حسن خلق» در جامعه باشیم اما آمارهایی که از طلاق، از بدخلقی ها و نزاع‌ها وجود دارد بیانگر آن است که هنوز این نگاه در فضای اجتماعی ما غلبه پیدا نکرده که «امام» باید روح حاکم بر جامعه و زندگی اجتماعی باشد. در زندگی ما «امام» تنها بخشی از زندگی است. آنچه از این وضعیت برداشت می شود این است که به شکل ناخودآگاه به مردم القا می شود که فقط هرگاه گرفتار می شوید به سراغ امام زمان بروید نه اینکه امام را به عنوان حجت خدا ببینید و تمام برنامه های خود را در این مسیر قرار دهید تا بتوانید در مسیر بندگی خدا قرار بگیرید.
حجت الاسلام نصوری در بخش دیگری از سخنان خود به آسیب‌های موجود در این عرصه اشاره کرد و گفت: ما درعرصه اجتماعی حتی آسیب هایی را شاهد هستیم. «مدعیان دروغین»، «خرافات»، «کهنه گرایی»، «تطبیق دادن های ناصحیح از علایم ظهور»، «طرح مباحث غیرضروری در مهدویت»، «افراط و تفریط درغیبت» و«بردن ذائقه مردم به سوی فضای ملاقات گرایی و ارتباط با امام زمان» از جمله آسیب ها و هجمه هایی است که وجود آنها نشان می دهد سیاست های کلان ما در این رابطه با عمق بخشی همراه نبوده است.
وی افزود: عمق بخشی یعنی از ابتدا تربیت یک نسل منتظر را در برنامه داشته باشیم. آیا در مهدکودک های ما که خاستگاه اصلی برای آموزش است جایگاهی برای مهدویت وجود دارد؟ آیا در آموزش و پروش، در دانشگاه ها و یا در حوزه های علمیه این جایگاه دیده شده است؟ متاسفانه باید گفت که این گونه نبوده. درمتنی که باید نیروسازی کند تا این نیرو بتواند زمینه ساز ظهور باشد، آن «نگاه های ویژه آموزشی» و «سیاست های کلان لازم» وجود نداشته و در نتیجه این آسیب ها و هجمه ها جایگزین آن شده و برنامه ها را به سمت و سوی دیگری برده است.
نگاه ها در عرصه مهدویت «سیستمی» و«جریان ساز» نبوده است
معاون تبلیغ و ارتباطات مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: اگر بخواهیم همسو بودن نظام با آن شاخصه ها و سیاست های کلان را مدنظر قرار دهیم، باید بر اساس یک راهبرد خاص حرکت کنیم. به عنوان مثال وقتی می گوییم «یاران حضرت در اقتصاد»، «یاران حضرت در مسایل فرهنگی»، «یاران حضرت در سیاست» و یا «یاران حضرت در اجتماع» ویژگی های یاران امام عصر(ع) در هر بعدی که مدنظر ما باشد، کاملا مشخص است. این ویژگی ها را باید در «تربیت»، در «متون آموزشی » و در«سازوکارهای اداری » و ... مدنظر قرار داد. وقتی این نگاه دیده نشده طبیعی است که ما شاهد عدالت محوری، کرامت محوری، توحیدمحوری، فضیلت محوری و معنویت محوری نخواهیم بود. بلکه نقطه مقابل این مسایل اتفاق می افتد و فضا را کاملا از فضای توحیدی دور می سازد.
وی خاطرنشان کرد: به نظر می رسد این نوع نگاه ها از قبل به صورت سیستمی و نگاه جریان ساز وجود نداشته است بلکه یک نگاه اعتقادی در میان مردم بوده و تبدیل به یک نظام نشده است و وقتی این نگاه در قالب نظام دیده نشود طبیعی است بستر برای زمینه سازی یا کند می شود و یا دچار عقب گرد خواهد شد و در نتیجه فضا برای افراد شیاد باز می شود.
نظر شما