تعدد مراکز مهدوی ضرورت انتظار است نه موازی کاری

خبرگزاری شبستان: «مرکز تخصصی مهدویت» تنها مرکز آموزشی مهدوی در سطح کشور است که با ماهیت حوزوی و در سطح ملی  درباره مباحث و موضوعات مهدوی درکشور فعالیت می کند. این مرکز زیر مجموعه بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج) است که در سال 1379 با موافقت مقام معظم رهبری و به پیشنهاد حجت الاسلام محسن قرائتی و همکاری برخی از شخصیت های دینی، علمی و فرهنگی کشور تاسیس شد تا به عنوان بزرگترین موسسه مهدوی کشور نسبت به گسترش و تعمیق فرهنگ مهدوی و آشناسازی اقشار جامعه  به ویژه نسل جوان با معارف مهدویت گام بردارد.

مرکز تخصصی مهدویت در سال 1380 تاسیس شده و هدف از تاسیس آن تربیت پژوهشگر، مبلغ و مدرس مباحث مهدوی بوده است. ۱۶ دی ماه سال جاری شورای اعطای مجوزها و امتیازات علمی حوزه، پس از سه سال مجوزی را صادر کرد که بر اساس آن، به مرکز تخصصی مهدویت اجازه داده شده است که دارای پژوهشکده ای مستقل باشد.

اما تاسیس پژوهشکده برای مرکز تخصصی مهدویت این سوال را به ذهن متبادر می کند که با توجه به وجود موسسات و پژوهشکده های مشابه و فعالیت آنها با مهدویت، چه ضرورتی برای تشکیل این پژوهشکده وجود داشت؟ آیا فعالیت مراکز و مجموعه های پژوهشی مشابه، باعث موازی کاری نمی شود؟ چه برنامه ها و اهدافی برای این پژوهشکده پیش بینی شده است؟ آیا برای آن ماموریت خاصی تعریف شده است یا خیر؟     

برای یافتن پاسخ این سوالات گفت و گویی داشته ایم با حجت الاسلام مهدی یوسفیان، معاون پژوهش مرکز تخصصی مهدویت حوزه که شرح آن را در ادامه می خوانید:

در ابتدای سخن درباره دلایل تشیل و راه اندازی پژوهشکده مرکز تخصصی مهدویت قدری توضیح بفرمایید.

هر مجموعه و مرکز آموزشی ای که راه‌اندازی می شود مسلما در راستای ارتقای فعالیت‌های علمی خود تلاش می‌کند. گاه فرآیند و نتیجهِ این فعالیت های آموزشی، در قالب یک فرآیند علمی ارایه می شود. از سوی دیگر فعالیت های علمی، نیاز به پشتوانه آموزشی دارند که این پشتوانه، آموزش را کارآمد و به روز می کند و فضای آموزشی را مطابق با نیازهای روز پیش می برد. بنابراین، اگر یک مرکز علمی بخواهد به حیات خود ادامه دهد و آموزش های خوبی داشته باشد لازمه اش آن است که یک مرکز پژوهشی و علمی وجود داشته باشد که پشتوانه علمی این مرکز باشد.

راه اندازی «پژوهشکده مهدویت و موعودگرایی» در مرکز تخصصی مهدویت نیز با همین هدف و دو رویکرد انجام شد تا پشتوانه علمی مرکز باشد و نیازهایی را که ما در فرآیند آموزشی به آن رسیده ایم و باید بر اساس فعالیت های علمی، به آنها پاسخ داد، توسط این پژوهشکده رفع شود.

یعنی یکی از اهداف، پاسخگویی به نیازهای علمی خود مرکز است. درست است؟

بله؛ اصل و اساس تشکیل پژوهشکده با هدف پاسخگویی به نیازهای علمی مرکز بوده است.

آیا در حال حاضر برای پژوهشکده برنامه مدون و خاصی تعریف شده است؟

بله؛ برای پژوهشکده دو برنامه اصلی در نظر گرفته شده است؛ نخست: محتواها و عناوینی که در فضای علمی و آموزشی ِمرکز مورد نیاز است توسط پژوهشکده بررسی و محتواهای علمی آن تدوین شود؛ کتاب های تحقیقاتیِ کمک آموزشی که نیاز است از این طریق تدوین و تامین شود و همچنین پشتوانه ای برای اساتید مرکز باشد تا مطالب مورد نیازی را که لازم است متناسب با مسایل روز  و به شکل علمی بیان شود، از طریق پژوهشکده تامین شود و بتواند اساتید مرکز را پشتیبانی کند.

برنامه دوم آن است که با توجه به این که مرکز تخصصی مهدویت یک مرکز تخصصی حوزوی است، نیازمندی هایی نیز از بیرون مرکز به آن ارجاع می شود، نیازمندی هایی که علمی و پژوهشی هستند و از مرکز این توقع وجود دارد که به این نیازها پاسخ دهد. بنابراین کار دوم این مرکز پاسخگویی علمی به نیازهایی است که از بیرون مرکز از ما درخواست می کنند.

به نظر شما چقدر امکان موازی کاری بین فعالیت های این پژوهشکده و سایر مراکز پژوهشی همسو وجود دارد؟

در رابطه با امکان موازی کاری در مباحث مهدوی باید تصریح کنم که احتمال بروز چنین مشکلی بسیار کم است. چرا که بحث مهدویت و نگاه کلان علمی و پژوهشی نسبت به آن، تازه چند سالی است که مطرح شده و بحث تقریبا جدیدی محسوب می شود.

به همین دلیل چند پژوهشکده محدود هستند که به صورت جدی در این فضا فعالیت می کنند. در حالی که در این رابطه مباحث فراوان و بیشماری وجود دارد و ابعاد مختلفی برای این بحث مطرح است از جمله بحث «امامت امام حی»، «حکومت جهانی»، «آینده و موعودگرایی» و ...

از سوی دیگر بحث مهدویت با سایر رشته ها ارتباطی بسیار وثیق و محکم دارد و باید در فضای جامعه شناسی یا فضای سیاسی، اخلاقی و تربیتی و ... به آن پرداخته شود. یعنی بحث مهدویت ابعاد گوناگونی دارد که اگر ده‌ها پژوهشکده نیز تاسیس شود که هر یک بخشی از این موضوع کلان را پژوهش کنند باز جای کار وجود دارد و حرف تمام نخواهد شد.

نکته دیگری که به نظرم مانع از موازی کاری می شود این است که فضای مهدویت به قدری وسیع است که پژوهشکده ها می توانند بدون موازی کاری در موضوعات مختلف علمی و پژوهشی در این رابطه فعالیت می‌کنند.

عموم پژوهشکده ها به دلیل فضا و امکانات محدود خود، جهت گیری های خاصی دارند. به عنوان مثال پژوهشکده آینده پژوهشی نگاه کلانی نسبت به آینده پژوهشی دارد و وارد عرصه های دیگر نمی شود. دلایل مختلفی نیز برای این عدم ورود وجود دارد از جمله اینکه ممکن است بودجه برای چنین ورودی نداشته باشد، یا امکانات برای آن فراهم نباشد و یا اینکه پژوهشگران و محققان آن وقتی برای ورود به عرصه های دیگر نداشته باشند.

اما پژوهشکده مرکز تخصصی مهدویت بر اساس نیازهای مرکز فعالیت می کند. امروز قریب به 15 سال از تاسیس این مرکز می گذرد و تاکنون پژوهشکده و مرکز پژوهشی نداشته است چرا که ما معتقد بودیم پژوهشکده های دیگری وجود دارند که فعالیت های پژوهشی لازم را انجام می دهند؛ اما هرچه جلوتر می رویم می بینیم برخی از نیازهای پژوهشی وجود دارد که در سایر مراکز پژوهشی و پژوهشکده ها تامین نمی‌شود.

علت های مختلفی نیز برای آن وجود دارد به عنوان مثال ممکن است انجام یک پرژوه و فعالیت پژوهشی ِ خاص، در توان آنها نباشد یا در سیاست های کلان آنها گنجانده نشده باشد و یا اینکه آنها اولویت های کاری دیگری را برای خود تعریف کرده اند. به همین دلیل ما بر اساس نیازهای مرکز تخصصی مهدویت در این پژوهشکده فعالیت می کنیم.

بنابراین، وجود این پژوهشکده ها و فعالیت آنها از نظر شما ضروری است؟

بله! البته دلیلی برای این مسئله وجود دارد. شما ببینید امروز با وجود این که امام مهدی علیه السلام امام ماست (به لحاظ اعتقادی و مذهبی) و مهدویت با نگاه شیعی ذاتی تفکر ماست، حتی فارغ از نگاه کلان موعودگرایی به این بحث، اما در همین وضعیت، تعداد مراکز و موسسات پژوهشی که در غرب، در اسراییل و در آمریکا وجود دارد به مراتب بیشتر از داخل کشور است.

یعنی آنها برای بررسی مباحث مهدویت شیعه به مراتب مراکز پژوهشی بیشتری دارند که برخی از آنها نیز فعالیت های خاص و کلانی انجام می دهند. بنابراین، می توان گفت آنها متوجه شده اند که بحث مهدویت یک حقیقت مهم است که باید به شکل دقیق مورد بررسی قرار گیرد.

فکر می کنید چرا مباحث مهدویت و آخرالزمان برای آنها تا این حد مهم و قابل توجه است؟

امروز انقلاب اسلامی توسط امام راحل (ره) در جهان شکل گرفته که بنیان این انقلاب نیز آموزه های مهدوی است. یعنی امام راحل (ره) ولی فقیه ای است که در عصر غیبت امام زمان(عج) سرپرستی جامعه شیعه را از سوی امام(عج) انجام می دهد.

این موج عظیم جهانی که پس از انقلاب ایجاد شد و واکنش ها و درگیر شدن کشورهای مختلف دنیا با آن هنوز در سطح جهان و برای همگان تبیین نشده است. این معما که مباحث مهدوی چگونه خود را در فضای انقلاب ها بروز و ظهور می دهد؟ مبانی آن چیست ؟ مسایل و ادله آن کدام است؟ و سوالاتی از این دست برای جهان غرب بدون پاسخ مانده است.

امروز در دنیا مهدویت یا موعودگرایی و نگاه به آینده اگر نگوییم حرف اول و آخر را می زند می توان گفت یکی از مقولاتی است که در فضای سیاسی و حکومتی کشورها و دولت ها بسیار جدی مورد توجه است. بنابراین ما نیز در فضای جمهوری اسلامی باید به این مقوله به صورت جدی بپردازیم، حتی اگر سایر کشورها به این فضا وارد نمی شدند دولتمردان و مسئولان ما به عنوان جامعه ای که در عصر غیبت و دوران انتظار به سر می برد و می خواهد زمینه ساز تحقق جامعه ظهور باشد باید برای مهدویت، فضا و شرایط ویژه ای فراهم کنند و حرکت جدی در این زمینه صورت بگیرد تا به امید خدا در پرتو حرکت در این مسیر کشور هر روز نسبت به روز قبل رشد بیشتری یافته و حرکت رو به جلو داشته باشد.