الگو پذیری به یک محدوده جغرافیایی و ایدئولوژیک منحصر نیست

جلیل امجدی، نویسنده و پژوهشگر در پاسخ به این سئوال که معرفی شخصیت های ماندگار و موفق چه تاثیراتی بر روی جوانان دارد به خبرنگار شبستان، گفت: جامعه  امروزی ما دائم در حال تغییرودگرگونی است. این تحول هم در حیطه علوم و تکنولوژی رخ می دهد و هم در  حوزه علوم انسانی. می دانیم که منشاء همه این تحولات، انسان است. انسانی که بیش از آنکه دارای بهره هوشی بالا باشد، انسانی متفکر است . طبیعی است که انسان هرچه اهل تفکر و اندیشه باشد، بیشتر در جامعه پیرامونی خود تاثیر می گذارد و می تواند الگوی شخصیتی جامعه خود و حتی جامعه بشری قرار گیرد.

امجدی اظهار داشت: انسانهایی که فراتر از مرزهای طبیعی ، جغرافیایی و ایدئولوژیک ،ابداعات و آفرینش های خود  را به جامعه بشری تقدیم می کنند، رفتار و منش و نیز راه و رمز موفقیت خود را در معرض دید همگان قرار می دهند. این افراد در طول تاریخ ، به شخصیت های ماندگاری تبدیل می شوند که می توانند همواره الگوی دیگران قرار گیرند.

وی ادامه داد:  معرفی و شناساندن چنین نخبه ها یی برای جوانانی که به تدریج وارد عرصه مسئولیت های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی می شوند، از مهم ترین اولویت های فرهنگی است که باید متولیان فرهنگی هر کشوری به آن بپردازند.  بدیهی است که مطالعه زندگی شخصیت های ماندگار و تاثیر گذار توسط جوانان هر جامعه، علاوه بر افزودن اندوخته های فرهنگی ، می تواند پایه و بستری برای الگوپذیری از این شخصیت ها برای جوانان فراهم سازد.

این نویسنده و پژوهشگر در پاسخ به این سئوال که معرفی شخصیت های موفق کشورمان تا چه اندازه قشر جوان رو از الگوپذیری های نادرست از سایر فرهنگها بی نیاز می کند، به شبستان گفت: من موضوع را محدود و منحصر به یک محدوده جغرافیایی و ایدئولوژیک نمی کنم.  هر شخصیت در هر فرهنگی که توانسته باشد به بهروزی جامعه بشری  کمک کند و صلح و سعادت را برای انسان ها به ارمغان بیاورد،  شخصیتی ماندگار است و می تواند الگوی افراد هر جامعه ای ، به ویژه جوانان آن جامعه قرار گیرد.

امجدی با بیان اینکه جوانان جامعه ما بی نیاز از الگو گرفتن از شخصیت هایی خارج از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی خود نیستند، عنوان کرد:  آن چه در این میان ستوده و سزاوار نیست، الگوپذیری از شخصیت هایی است که با وجود آن که تاثیر گذار جامعه خود بوده اند اما تاثیر گذاری آنان در جهت قهقراه و  به انحطاط کشاندن جامعه بوده است.

وی تصریح کرد: البته معرفی و شناخت صحیح اینگونه از شخصیت ها، خالی از فایده نیست. شناخت این گونه از شخصیت ها برای جوانان این فایده را می تواند داشته باشد که آنان خادمان و خائنان جامعه خود را می توانند بشناسند. در حالی که این شخصیت ها با وجود آن که تاثیر گذار بوده اند، نمی توانند الگوی مناسبی برای جوانان قرار گیرند.  بنابراین الگوپذیری نادرست  نه تنها از فرهنگ بیگانه ، بلکه از فرهنگ داخلی هم صحیح نیست.

این نویسنده و پژوهشگر خاطر نشان کرد: آن چه در این میان دارای اهمیت بسیار است، این است که  معرفی این الگوها نباید گرفتار حب و بغض و اختلافات سلیقه ای  و فکری قرار گیرند .  به گونه ای که شخصیت هایی بسیار تکرار شوند و کتابهای بسیاری درباره آنان نوشته شود و شخصیت هایی نادیده گرفته شوند و تلاش شود این افراد از حافظه فرهنگی جامعه حذف شوند.

وی با اشاره به فرهنگ ناموران ایران  یادآور شد: انتشار مجموعه بسیار ارزشمند فرهنگ ناموران ایران که تالیف آن سال ها پیش از این ، توسط نویسندگانی فرهیخته و دلسوز آغاز شده بود، از جمله آثار ماندگاری بود که به همت دفتر ادبیات انقلاب اسلامی پایه اش گذاشته شد و چند سالی ادامه پیدا کرد، اما متاسفانه بعد از انتشار دو سه جلد، به محاق رفت و انتشار آن متوقف شد.

امجدی  ویژگی مهم فرهنگ ناموران ایران، جامع بودن و بی طرفی در انتخاب شخصیت ها و توجه به معیارهای تاثیر گذاری دوران آن شخصیت ها بود که برای بعضی از دست اندرکاران آن  زمان خوشایند نبود و حتی مضر تشخیص داده شده بود.تفاوت ومشرب فکری نمی تواند دلیلی یرای حذف شخصیت هایی قرار گیرد که متعلق به این آب و خاک و فرهنگ جامعه ماست. باید به این نکته توجه کنیم و بدانیم کسی که دیکته ننوشته، بدیهی است غلطی هم ندارد. پس به راحتی نمی توانیم و نباید هر شخصیتی را حذف کنیم و جامعه را از شناخت آن محروم سازیم، به این دلیل که  به زعم ما، به عنوان مثال در زندگی خود  راه مورد پسند ما راه نرفته اند و مانند ما فکر نمی کرده اند.

این نویسنده در پاسخ به این سئوال که چه شد مجید شریف واقفی را برای نگارش در مجموعه شخصیت های مانا انتخاب کردید، به شبستان اظهار داشت:  از آن جا که رشته تحصیلی ام تاریخ است و حوزه پژوهشی ام به طور عمده، تاریخ معاصر ایران است، تا کنون در زمینه نقش گروه های سیاسی و مبارزات این گروه ها  در دوران پهلوی، چندین کتاب تالیف کرده ام. این دوره تاریخی از جمله علائق کاری و  پژوهشی ام محسوب می شود.  به همین خاطر برای پژوهش و تحقیق به سراغ  یکی از شخصیت های مهم مبارزاتی این دوران  یعنی مجید شریف واقفی رفته ام.

وی شریف واقفی را  یکی از شخصیت های برجسته و تاثیر گذار دوران پهلوی دانست و افزود:  زندگی، مبارزات و نحوه شهادت مجید شریف ئاقفی از دوران پهلوی تاکنون  بسیار مورد توجه و مناقشه قرار گرفته است.  نه تنها زندگی و مبارزات او، بلکه آنچه که به رخدادی به نام جریان تغییر ایدئولوژی در سازمان مجاهدین خلق شهرت دارد، مرهون کاوش و شناخت شخصیت مجید شریف واقفی است.  

امجدی بیان کرد: تا به زندگی و مبارزات مجید شریف واقفی آگاهی نیابیم، بی گمان نمی توانیم روند مبارزات گروه های مبارز چریکی پیش از انقلاب و فراز و نشیب آن و علل شکست مبارزات چریکی را دریابیم. حتی  فراتر از آن،  اختلافات فکری میان انقلابیون  مسلمان که تا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ادامه پیدا کرده است،  به گمان من ناشی  و متاثر از تحولات این دوران است.  در یک جمله پاسخ من به سوال شما این است که  معرفی شخصیت تاثیر گذار مجید شریف واقفی  و انعکاس صحیح و ارائه تصویری واقع بینانه از دوران وی ، یکی از مهم ترین دلایل انتخاب این موضوع  بوده است . امیدوارم در حد بضاعت ناچیزم توانسته باشم قدری پرده ها را کنار زده باشم تا نور حقیقت  هرچند اندک ،  به تاریکی های تاریخ  گذشته بتابد.

گفتنی است، تاكنون زندگی‌نامه افرادی چون سید احمد خمینی به قلم جواد كامور بخشایش، زندگی نامه طاهره صفارزاده به قلم ذبیح الله حبیبی‌نژاد، زندگی نامه سید محمد علی داعی الاسلام به قلم جمشید نوروزی، زندگی نامه سیدغلامرضاسعیدی و سیدجعفرشهیدی به قلم اكبر خوش‌زاد، زندگی نامه مجید شریف واقفی به قلم جلیل امجدی، زندگی نامه سیدمحمد فرزان به قلم فرهاد طاهری، زندگی نامه بهاءالدین محلاتی به قلم دكتر محمدجواد مرادی‌نیا و زندگی نامه سلمان هراتی به قلم علی تقوی در مجموعه " شخصیت‌های مانا " توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

گفتگو از مریم داوری