مهجوریت لباس های محلی؛ از نفوذ ماهواره ها تا حمایت نکردن از طراحان داخلی

خبرگزاری شبستان – چهارمحال و بختیاری:

لباس محلی یکی از شاخص های فرهنگی و اجتماعی هر منطقه به شمار می رود و از آنجا که ریشه در میراث فرهنگی دارد در غنای فرهنگ و تمدن هر ملتی نقش بسزایی دارد.

اقوام و مردم چهارمحال و بختیاری نیز همانند سایر اقوام کشور دارای پوشش خاص خود هستند که نشان از فرهنگ غنی این مرز و بوم دارد اما سال هاست که مردم این منطقه خود را مقید به پوشش محلی نمی دانند و حتی در روستاها و مناطق عشایر نشین استان نشانی از پوشش محلی نیست و تنها در برخی مراسم های عروسی می توان افراد را با پوشش محلی مشاهده کرد.

برخی در پاسخ به چرایی به این مسئله عنوان می کنند که به تبع پیشرفت جوامع و شکل گیری دهکده جهانی، الگوی زندگی سنتی و بومی هر منطقه دستخوش تغییرات شده و چاره ای جز پذیرش این تغییرات وجود ندارد اما در مقابل این نظریه، برخی دیگر از جامعه شناسان معتقدند که می توان از یک سو خود را با پیشرفت های جهانی همگام کرد اما در کنار آن سنن و آداب بومی خود همانند پوشش و البسه سنتی را گرامی داشت و آن را به عنوان میراث گرانبهای پدران و مادران خود حفاظت کرد.

اما این موضوعی است که در کشور ما نسبت به آن غفلت شده و پوشش محلی بسیاری از مناطق کشور از جمله چهارمحال و بختیاری را به ورطه فراموشی سپرده است.

افسانه قانی، استاد دانشگاه و دکترای رشته پژوهش و هنر با آسیب شناسی این موضوع، نفوذ ماهواره ها و تبلیغ فرهنگ غربی را از مهمترین عوامل منسوخ شدن پوشش محلی در کشور عنوان کرد و افزود: تبلیغ پوشاک غربی و مدل های جدید روز در رسانه ها به ویژه کانال های ماهواره ای سبب شده تا نسل جوان با الگوگیری از این نوع پوشش از سنت ها و فرهنگ بومی خود فاصله بگیرند.

وی ادامه داد: همچنین نفوذ شبکه های اجتماعی از جمله تلگرام و اینستاگرام و تبلیغ ارزش های غیربومی و عرضه لباس هایی به سبک غربی توانسته تا حد بسیار زیادی مردم را از سنت ها دور و به فرهنگ غربی نزدیک کند.

وی، تغییر ذهنیت نسل جوان نسبت به لباس های محلی را از دیگر عوامل کم اقبالی این نوع پوشش در جامعه امروزی دانست و تصریح کرد: امروزه در نگاه نسل جوان افراد کم سواد و سطح پایین به لباس های محلی روی آورند و افرادی که تحصیلات عالیه و از فرهنگ بالا برخوردارند و در محله های بالای شهر زندگی می کنند از پوشش محلی دوری می جویند، در حالی که این تفکر نادرست است و افراد باسواد و بافرهنگ همچنان در بسیاری از موارد خود را ملزم به رعایت سنت ها و فرهنگ بومی خود می دانند.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: هنوز هستند عده ای که خواهان پوشیدن لباس های سنتی و محلی هستند و به تازگی دوخت لباس های سنتی از جمله مانتوهای دخترانه رواج یافته که ضروری است در این خصوص بیش از پیش فرهنگسازی و زمینه سازی کرد.

قانی، بی توجهی رسانه های داخلی به تبلیغ پوشاک سنتی و فرهنگسازی را از آسیب های این حوزه برشمرد و اظهار کرد: ضروری است تا رسانه های جمعی بیش از پیش به این مقوله توجه داشته باشند و این خلا را جبران کنند.

وی همچنین کمبود طراحان برای طراحی به روز و کارآمدتر لباس های محلی را از دیگر آسیب های این حوزه عنوان کرد و افزود: رشته طراحی لباس سال ها در کشور مفقود بود و به تازگی در تعدادی از دانشگاه ها راه اندازی شده و امید می رود با پرورش طراحان توانمند بتوان بخشی از این کاستی را جبران کرد.

پس بر اساس این نظرات کارشناسی می توان گفت حمایت از طراحان و تولیدکنندگان لباس های محلی می تواند راهکار موثری در رونق استفاده از پوشش های محلی و سنتی در کشور و استان باشد.

مریم فروزنده، مدرس طراحی دوخت لباس های سنتی سال هاست که به این حرفه مشغول است و معتقد است می توان با ایجاد خلاقیت و نوآوری در لباس ای سنتی ضمن پاسداشت این پوشش، می توان الگویی از پوشش ایرانی، اسلامی به جوانان عرضه کرد و تا حد زیادی از هجمه های فرهنگی غرب در این حوزه جلوگیری کرد.

وی تصریح کرد: با طراحی لباس هایی که الهام گرفته از لباس سنتی منطقه است، توانسته ایم پوششی تهیه کنیم که هم متناسب با مراودات جامعه امروز باشد و هم نشانه هایی از پوشش محلی استان را نشان دهد.

فروزنده، تمایل جوانان به پوشیدن لباس های با رنگ بندی شاد و متنوع را عامل مهمی در جذب آنان به لباس های محلی دانست و گفت: با توجه به رنگ بندی شاد لباسهای سنتی و جذابیتی که در دوخت این نوع پوشش به کار برده می شود، جوانان تمایل بیشتری به پوشیدن این لباس ها پیدا کرده اند.

مدرس طراحی دوخت لباس های سنتی، حمایت از طراحان داخلی و دوخت لباس های سنتی را گام مهمی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دانست و افزود: با ایجاد کارگاه های طراحی و دوخت لباس های سنتی ضمن اشتغالزایی برای علاقمندان و فارغ التحصیلان این رشته می توان در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی گام های مؤثری برداشت.

فروزنده با تأکید بر حمایت بیش از پیش مسئولان از تولیدکنندگان لباس های سنتی، خاطرنشان کرد: تاکنون حمایتهای لازم از این حوزه انجام نگرفته که پاسداشت فرهنگ غنی کشور و مقابله با جنگ نرم دشمن ضرورت حمایت از این حوزه را دوچندان کرده است.

با این وجود در سال های اخیر اقداماتی از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان انجام گرفته که هرچند انجام این اقدامات لازم است اما کافی نبوده و نیازمند تعامل و همکاری سایر دستگاه ها و نهادهای مربوطه است.

مهرداد رئیسی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری، برگزاری کلاس های آموزشی دوخت لباس های سنتی را از مهمترین اقدامات انجام گرفته در این حوزه اعلام کرد و گفت: این کلاس های آموزشی در چهار دوره و بیشتر در شهرستان های کوهرنگ، لردگان و بروجن برگزار شده است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری از فعالیت 250 نفر از هنرمندان استان در رشته دوخت لباس های محلی خبر داد و افزود: این تعداد هنرمند در 200 کارگاه مشاغل خانگی و کارگاهی مشغول فعالیت هستند.

وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه های ملی عرضه پوشاک محلی، تصریح کرد: استقبال مردم کشور از خرید پوشش محلی استان خوب بوده و عرضه کنندگان در سال های اخیر با فروش خوب محصولات خود روبرو بوده اند.

با این توضیح می توان با به روز کردن پوشش های محلی برای نسل های جوان که بیشتر تمایل به پوشیدن لباسهای مد روز و غربی دارند، ایجاد جذابیت کرد و از این طریق نه تنها از آسیب های فرهنگی این مساله جلوگیری کرد بلکه اثرات مثبت اقتصادی و اجتماعی بسیاری نیز آفرید.

امروزه نمی توان دختران پسران جامعه را به پوشیدن چوقا و شلیته دعوت کرد اما می توان طرح و نقش های پوشاک سنتی استان را در تولیدات جدید پیاده کرد و امیدوار بود که بتوان این میراث کهن را حفظ و آن را به نسل های بعد منتقل کرد.

گزارش: سجاد عباسی