به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی، محقق و متفکر اسلامی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی صبح امروز در سن 91 سالگی دار فانی را واع گفت.
آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴شمسی مصادف با 23 ذیقعده ۱۳۴۳ قمری در شهر مقدس مشهد و در خانواده‌ای مذهبی و روحانی، دیده به جهان گشود.
آیت الله محمد واعظ زاده در سن پنج ـ شش سالگی برای فراگیری قرآن وارد مکتب خانه گردید، پدرش شیخ مهدی در اواخر سلطنت رضاخان، پس از حادثه مسجد گوهر شاد و گذراندن چهار سال زندگی مخفیانه، با فرزندش محمد به تهران رفت و از آنجا عازم کربلا شد و پس از مدتی در نجف اشرف ساکن شد.
محمد واعظ زاده که در آن زمان چهارده سال بیشتر نداشت، تحصیلات حوزوی را شروع کرد و طی اقامت سه ساله (۱۳۱۸ تا ۱۳۲۱ش) دروس مقدماتی ( صرف، نحو، منطق) و مقداری از کتاب «مطول» و شرح لمعه را فرا گرفت.
شیخ محمد در سال ۱۳۲۱ش به ایران بازگشت و تحصیلات خود را ا سال ۱۳۲۸ش در حوزه علمیه مشهد ادامه داد. این حضور با خروج حوزه علمیه مشهد از رکود حاصل از قیام گوهرشاد مصادف بود تا این زمان مدارس بزرگ تعطیل بود و عده‌ای از طلاب ناچار به نجف و قم هجرت کرده بودند و تعدادی هم جذب ادارات دولتی شده بودند.
شیخ محمد واعظ زاده در اواخر تابستان ۱۳۲۸ش. راهی قم و تا سال ۱۳۳۹ش. در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل بود و در طول این مدت فقط تابستانها به مشهد می‌رفت.
در این مدت در درس خارج فقه و اصول و رجال آیت‌الله بروجردی شرکت کرد. بیش از نه سال نیز در درس خارج آیت‌الله گلپایگانی حاضر شد و کتاب حج بر اساس کتاب «عروة الوثقی» را در محضر ایشان فراگرفت.
پژوهشی در قرآن
واعظ خراسانی در اوایل ورود به حوزه علمیه و هنگامی که از دروس سطح فارغ نشده بود، از بیانات قرانی و تفسیری پدر بزرگوارش در مسجد هندی نجف اشرف و سپس در مشهدمقدس از سال ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۹ش. در مسجد گوهرشاد، بهره‌های فراوان برد، زیرا شیخ مهدی، در ماه‌های مبارک رمضان در نجف و مشهد مقدس، هر شب حدود ۵/۲ تا ۳ ساعت، هر سال در یک موضوع بحث می‌کرد و عمدتا بحثهایش ریشه تفسیری و قرآنی داشت.
در قم نیز، از نظرات تفسیری و قرآنی آیت‌الله بروجردی در اثنای درس فقه و اصول ایشان بهره می‌برد. به درس تفسیر مرحوم آیت‌الله حاج میرزا ابوالفضل زاهدی در مدرسه فیضیه هم می‌توان اشاره کرد که برای طلاب، از روی کتاب «جوامع الجامع» تدریس می‌کرد.
حضور در دانشگاه
یکی از پربارترین دوره‌های زندگی ایشان، حضور در دانشگاه فردوسی مشهد برای تدریس است. درسال ۱۳۳۹ش. از وی برای تدریس در دانشگاه فردوسی دعوت شد و او با تشویق شهید مظلوم، آیت‌الله دکتر بهشتی، در دانشکده معقول و منقول سابق (الهیات و معارف اسلامی) به تدریس مشغول شد.
استاد واعظ زاده خراسانی، در زمینه‌های تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلی، تاریخ فقه، تاریخ علوم اسلامی، تاریخ اسلام و گاهی فلسفه و کلام به تدریس و ارشاد دانشجویان همت گماشت و سالها به عنوان استاد تمام وقت دانشگاه به تربیت نسل جوان این مرز و بوم پرداخت. چندی هم در دانشگاه علوم اسلامی رضوی دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده الهیات تهران، تدریس نمود.
آغاز اشتغال رسمی و دائمی ایشان در دانشگاه با درس تفسیر همراه بود و این درس تا سال ۱۳۷۵ ش. همواره ادامه داشت.
استاد سالها مدیر گروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد بود و وی این عنوان را برای اولین بار در دانشکده الهیات مشهد مطرح کرد و بعدا در تهران و سایر نقاط کشور رایج گردید.
در مدتی که در دانشگاه مشغول تدریس بود، در دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تقریبا تمام سوره حمد و بقره و بخشی از سوره آل عمران و نیز سوره‌های قصار را تدریس کرد.
بعد از انقلاب، مدتی در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، برای دانشجویان تفسیر سوره انفال و برای دانشجویان مدرسه باقرالعوم قم که به مشهد رفته بودند، علوم قرآنی و تفسیر قرآن را تدیس کرد.
در دانشکده الهیات تهران تفسیر و بعد در دانشگاه تربیت مدرس «مفردات راغب» را درس می‌داد و سالهای اخیر، در دانشگاه مذاهب اسلامی که هنگام دبیر کلی مجمع جهانی تقریب تاسیس شد، تفسیر و آیات الاحکام را تدریس می‌کرد.
در دانشگاه مذاهب، جزوه درسی از سوره‌های فتح، حجرات، صف، حشر و منافقین از دو کتاب (التفسیر الواضح) استاد محمد محمود حجازی (از استادان جامع الازهر) و تفسیر (الکاشف) علامه محمد جواد مغنیه (از علمای بزرگ شیعه در لبنان) را همراه هم تدریس می‌کرد.
از استاد محمد واعظ زاده خراسانی، آثاری در موضوعات مختلف، به چاپ رسیده است، از جمله:
۱ ـ تصحیح و تحقیق دو کتاب «المقنع و الهدایة» از شیخ صدوق.
۲ ـ شرکت فعال در تالیف کتاب «جامع احادیث الشیعه»
۳ ـ گردآوری و تصحیح و انتشار مقالات کنگره شیخ طوسی در سه جلد.
۴ ـ گردآوری و تصحیح و انتشار کتاب رجال و فهرست شیخ طوسی از سوی کنگره در ۲ جلد.
۵ ـ تحریر مقالات بسیاری در مجله مکتب اسلام، نشریه دانشکده الهیات مشهد. نشریه مشکوه به زبان فارسی، مجله الارشاد، رسالة القرآن، رسالة الثقلین و رسالة التقریب به زبان عربی.
۶ ـ سخنرانیها و تحقیقاتی درباره استاد شهید مرتضی مطهری، که در یادنامه‌های ایشان و در کتابی با عنوان «سه گفتار درباره استاد شهید مطهری» چاپ شده‌اند.
۷ ـ تصحیح و ترجمه کتاب «الجمل و العقود فی العبادات» از شیخ طوسی.
۸ ـ سخنرانی و مقالاتی راجع به وحدت و تقریب که بخشی از آنها در کتاب «ندای وحدت» چاپ شده است.
۹ ـ مصاحبه‌های فراوانی، که بخشی از آنها در کتاب «پیام وحدت» و ویژه نامه‌های کنگره‌های وحدت، و مجله حوزه و ویژه نامه‌های علامه محمدتقی جعفری و حجة الاسلام فلسفی چاپ شده است.
۱۰ ـ تقریرات درس استادان، در مشهد و قم در فقه و اصول در چند جلد.
۱۱ ـ مقالاتی راجع به امام و انقلاب در کتاب «امام خمینی و انقلاب اسلامی».
۱۲ ـ مقدمه و تقریظ بر کتابهایی چون:
مقدمه مفصل سلسله کتب رجالیه حضرت آیت‌الله برجرودی، که زیر نظر استاد واعظ زاده در مشهد چاپ شده است.
۱۳ ـ طرح و مشارکت در تالیف «المعجم فی فقه لغة القرآن و سر بلاغته» که زیر نظر وی در گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در دست تالیف است و تا کنون چند جلد از آن چاپ شده است.
۱۴ ـ طرح و مشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی الاقتصاد الاسلامی کتابا و سنة و فقها» که در گروه اقتصاد اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، تالیف و تا کنون دهها جلد از آن چاپ شده است.
۱۵ ـ طرح و مشارکت در تالیف کتاب «نصوص فی علوم القرآن» که در گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس چاپ شده است.
۱۶ ـ گردآوری احادیث عترت از طرق اهل سنت، با شرکت دیگران که در قم چاپ شده است.
۱۷ ـ کلیاتی در تاریخ فقه که بخشی از آن در مجله دانشکده الهیات مشهد چاپ شده است.
نظر شما