خبرگزاري شبستان- مازندران
وحدت در محاورات عمومی به معنای یکی و یگانه شدن و یا یکپارچگی حول یک محور و حقیقت است. این واژه در مفهوم خاص از بینش و معرفت، در علومی مانند فلسفه و عرفان به صورت یک کلمه کلیدی به کار گرفته شد. ولی متبادر در اذهان و افکار عمومی، همان انسجام و یکپارچه شدن برای هدف مشترک است.
البته مقصود از وحدت در مفهوم اسلامی و معرفتی، اتحاد در افکار و اندیشه، اعتقاد و باور، رنگ و پوشش نیست چنانچه در آیه۲۲سوره روم آمده:« وَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ إِنَّ في ذلِکَ لَآياتٍ لِلْعالِمينَ» یکی از نشانه های قدرت الهی آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف و تفاوت زبانها و رنگ های شمااست، البته در این امر دلائل و نشانه های روشنی برای آگاهان و دانشمندان است. حقیقت وحدت، عبارت از فراهم آمدن و شکل گیری بستر اجتماعی متفاوت و مترقی که انسانها جایگاه حقیقی خود را بدست آورده و جامعه رشد و بلوغ لازم برای یگانه شدن در برابر خداوند یگانه را پیدا نماید.
تمایل به وحدت، پاسخ به گرایش فطرت و حقیقت وجودی انسان و سر چشمه پیدایش اوست. چنانچه در آیه اول سوره نساء آمده: «يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذي خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَيْکُمْ رَقيباً» ... خدائی که شما را از یک نفس آفرید(نفس واحدة) و از همین نفس جفتش را آفرید و از آن جفت، خلقی بسیار از مرد و زن بر انگیخت... تردیدی نیست که دست یابی به چنین آرمان و حقیقت متعالی، هدف و مأموریت مصلحان آگاه و انبیاء و پیامبران بوده است.
در آیه۲۱۳ سوره بقره آمده: «كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلاَّ الَّذِينَ أُوتُوهُ مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ فَهَدَى اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ لِمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللّهُ يَهْدِي مَن يَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍكَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلاَّ الَّذِينَ أُوتُوهُ مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ فَهَدَى اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ لِمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللّهُ يَهْدِي مَن يَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ» مردم یکی بودند و خداوند پیامبران را برای بشارت و انذار برانگیخت و کتاب را برای حل و فصل اختلاف فرو فرستاد تا حکم و میزانی بر فیصله دعاوی و اختلاف باشد...ایده وحدت در دنیای اسلام خواسته ای به حق و اسلامی است چنانچه آیات قرآن به آن صراحت و دلالت دارد نظیر آیه ۹۲ سوره انبیاء که می فرماید:« إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ» این روش یگانه و طریق واحد برای پیدایش امت یکپارچه است (إن هذه امتکم امة واحدة)و من پروردگار یکتای شما هستم پس به من روی آورید... و چه بسا دایره وحدت فراتر از امت اسلامی بوده، و شمول آن، کل بشریت آگاه و مسؤل را در بر گرفته است.
چنانچه در آیه۶۴سوره ال عمران«قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ»، پیامبر اسلام مأموریت یافته تا اهل کتاب را به پذیرفتن آن بر حول عقیده مشترک و روی آوردن به خدای یگانه و دوری از تسلط بر یکدیگر دعوت کند(...تعالوا الی کلمة سواء بیننا و بینکم...) پس حقیقت شکل گیری وحدت فراتر از یک آرمان اسلامی بوده بلکه یک واقعیت عمومی و نیاز بشری است. البته لازمه رسیدن به این هدف مهم و ارزشمند، یکپارچگی در دنیای اسلام و بوجود آمدن امت واحده اسلامی است.
حال سؤال این است که علیرغم سعی و تلاش برخی از آگاهان و دلسوزان، چه علل و عواملی موجب عملی نشدن این موضوع بسیار مهم و حیاتی شده است؟... عدم آگاهی و بلوغ فکری و دینی جوامع اسلامی... یا زیاده خواهی و خودپسندی افراد خودپرست و توسعه طلب به قیمت منزوی کردن خیرخواهان و اصحاب دانش و معرفت به بهانه های واهی... آن هم برای جاه وریاست وسودجوئی ناپسند و منفعت طلبی نامشروع خود و اطرافیان شان... و یا فقدان برنامه صحیح و دقیق و عملیاتی و فراگیر نشدن آن... بلاخره وظیفه اصلی آسیب شناسی عالمانه و عادلانه این مسئله مهم همراه با انصاف و دور از غرض ورزی و تؤام با مدیریت و اقدام است.
با امید به تحقق وحدت اسلامی همراه با خویشتن داری و مسؤلیت پذیری همه مسلمانان بویژه حاکمان و عالمان دنیای اسلام و حل مشکلات مسلمانان با تدبیر و گذشت و نرمی و مدارا شاهد محقق شدن این آرزوی بزرگ و اندیشه متعالی و به حق باشیم.
يادداشت مهمان: حجت الاسلام و المسلمين عبدالرضا چيني ساز جويباري، استاد حوزه و دانشگاه
نظر شما