خبرگزاری شبستان/قم
اشاره:
ماه پرفضیلت رمضان فرصتی برای بهتر شدن و بر آستان دوست گام نهادن است. هر ساله با رسیدن این ماه شریف شاهد بهبود مناسبات افراد با یکدیگر و کاهش آمار جرم و جنایت در سطح جامعه هستیم. این خود گویای این واقعیت است که تاثیر ماه رمضان بر فرهنگ جامعه قابل انکار و کتمان نیست. در این راستا با دکتر محمد سلیمی، دانش آموخته مدیریت فرهنگی و از پژوهشگران برتر دانشکده صدا و سیمای قم گفتگویی انجام داده ایم که در پی می آید:
به نظر شما رابطه فرهنگ و رمضان چیست؟ آیا رمضان می تواند بر فرهنگ جامعه تاثیر گذار باشد؟ در دین مبین اسلام بر خلاف تفکر غرب، فرهنگ دارای حیطه بسیار وسیعی است که شامل اعتقادات و باورها و ارزش های فردی می شود. فرهنگ دارای سه بعد و جلوه است. یکی بعد جلوه های ظاهری آن است که شامل رفتارها و کردار افراد می شود. بعد دیگر آن شامل ارزش های اجتماعی مشترک است. بینش، اعتقادات و باورها نیز وجه سوم فرهنگ است که روزه داری در این حیطه قرار می گیرد. رمضان فرصتی است که می خواهد زمینه رشد و اصلاح افراد را فراهم کند. لذا طبیعتا بهترین تغییر فرهنگ در میان افراد را در این ماه می توان شاهد بود گرچه ممکن است که در نگاه اول به نظر نرسد. از سویی اساسی ترین سرمایه های یک سازمان افراد و سرمایه انسانی آن است. انسان ها اگر متعهد و با انگیزه بالا باشند آن سازمان بیشترین و غنی ترین سرمایه را دارد. اگر جامعه ای انسان های با تقوا و متعهد داشته باشد مستعدترین جامعه برای تعالی و پیشرفت است. هدف ماه رمضان نیز در این راستاست. پایین آمدن آمار جرم و جنایت نیز شاهدی بر این مدعاست و لذا افزایش تقوا در افراد، عمیق ترین تاثیر رمضان بر فرهنگ در ابعاد مختلف است.
همان گونه که مستحضرید فواید و نتایج بسیاری در مورد روزه داری بیان شده است. در نظر شما فلسفه روزه داری در ماه مبارک رمضان چیست؟ فلسفه روزه داری این است که انسان ها به تقوای الهی نزدیکتر شوند. تقوا و پرهیزکاری بدین معناست که انسان بتواند در راه خداوند خود را مدیریت و کنترل کند؛ به عبارتی هرطور که بتواند بر خود مسلط باشد و انگیزه ها و علایق و تمایلات خود را مدیریت کند. در مجموعه سازمانی یعنی آن سازمان قادر باشد که خود را مدیریت نماید. هم اکنون در غرب به این نتیجه رسیده اند که آنچه در جامعه انسانی اهمیت زیاد دارد و در اولویت است، اداره کردن خود است. هرچند آنان با دید الهی به این موضوع نمی نگرند؛ اما به این نتیجه رسیده اند. در حالیکه ما مدیریت بر نفس و خواسته های خود را هم برای دنیا و هم برای آخرت می خواهیم. زیرا این اداره کردن خود و نفسانیات، هم رضای الهی و هم خیر دنیا و آخرت را به دنبال دارد.
ماه مبارک رمضان این فرصت و امکان را به انسان می دهد که بتواند تمرین کند که طبق رضای خداوند عمل کند. این تمرین و ممارست باعث می شود که فرهنگ جامعه به سمت و سوی الهی شدن پیش رود. در این صورت اعتقادات و ارزش های معنوی عمق بیشتر یافته و کنترل خود، بیشتر می شود.
ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای خودسازی است. چگونه می توان در نیل به این مقصود موفق تر بود؟ به طور طبیعی وقتی انسان در روال مشخص و معمولی زندگی قرار دارد، امکان خودسازی وجود ندارد. خودسازی نیازمند تغییر در رویه زندگی است و لازمه این تغیییر اجرای برنامه جدید در زندگی است. خداوند در ماه مبارک رمضان تغییری اساسی ایجاد کرده است که انسان خود و خوراکش را کنترل کند. این نکته جدیدی به انسان می آموزد که مثل همیشه نباشد. چندین برابر شدن ثواب اعمال و تاثیر بیشتر عبادات بر روح انسان و برترین اعمال دوری از گناه بودن، زمینه افزایش آمادگی انسان برای خودسازی و تزکیه نفس را بیشتر می کند. برای رسیدن به فیض کامل باید انسان در زمینه های عبادی شغلی و رفتار با دیگران برنامه داشته باشد بویژه در برنامه عبادی خویش آیتم های جدیدی بگنجاند. در این ماه وقت بسیار با برکت می شود. به حداقل ها قناعت نکند و در برنامه عبادی خویش بر کسب فضائل بیشتر همت گمارد. حسن داشتن برنامه موجب عادت شدن آن برای فرد می شود. فلسفه وجود ماه رمضان نیز تشویق افراد به کسب فضائل بیشتر و ملکه شدن این فضائل در آنهاست. لذا این باعث می شود به درجه ای از خودکنترلی و تقوا برسیم که سرمایه ای برای ماه ها و ایام دیگر شود.
آیا روزه داری است که باعث فضیلت این ماه می شود یا نه. این ارزش و جایگاه فی نفسه در ماه رمضان وجود دارد؟ رمضان در فرهنگ اسلامی خود اصالت دارد. این ماه خود عظمت و ارزش دارد و در متون اسلامی و کلام ائمه اطهار(ع) همواره به مبارکی و نیکی از آن یاد شده است. مسلما این ماه ظرفیت داشته که قرآن کریم با آن عظمت و کرامت در این ماه نازل شود. این ماه آنچنان عزیز است که شب قدر که از هزار شب بهتر است در این ماه گنجانده شده است. پس روزه داری صرف موجب فضیلت ماه رمضان نمی شود بلکه روزه داری برای درک بهتر فضیلت ماه رمضان است نه اینکه فضیلت این ماه به دلیل روزه داری باشد. اصالت و لحظات این ماه است که ارزش دارد.
در پایان اگر نکته خاصی برای بیان دارید بفرمایید؛ می توان ادعا کرد نیک بختی و سعادت جامعه در گرو وجود یک فرهنگ خوب است و این فرهنگ خوب هم به طور اتفاقی حاصل نمی شود. اگر بخواهیم فرهنگ ما اصلاح شود بایستی با معارف اسلامی ارتباط داشته باشیم. یکی از مهمترین عوامل در اصلاح فرهنگ ارتباط با قرآن است. خواندن آیات روحبخش قرآن و مانوس بودن با کلام وحی موجب می شود تا ملکه ذهن شده و در نتیجه در رفتار و کردار فرد تاثیر گذار باشد. بایستی این تعالیم الهی در وجود انسان تکرار شده تا نهادینه شود و در رفتار و کردار انسان متجلی شود، بدین صورت است که این آموزه های الهی به یک فرهنگ تبدیل می شود. خواندن قرآن آثار و برکات زیادی دارد که مهمترین آن، بحث فرهنگ سازی است. ماه مبارک رمضان نیز فرصت بسیار خوبی برای مانوس شدن با کلام وحی است.
پایان پیام/
نظر شما