به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرارسیدن هفته وحدت با حجت الاسلام سید مهدی موسوی علیزاده، رییس پژوهشکده حج و زیارت به گفت وگو بنشینیم و ابعاد مختلف این مساله را بررسی کنیم. وی از جمله پژوهشگران حوزه تقریب مذاهب اسلامی و وحدت به شمار می آید. در ادامه حاصل این گفت وگو را می خوانید:
نقش نخبگان فکری در ایجاد وحدت در جهان اسلام و میان مذاهب اسلامی چیست؟
اساسا بحث وحدت یک بحث نخبگانی است و باید در سطح نخبگان جامعه حل شود. از سوی دیگر آغاز مساله تفرقه و جدایی نیز از میان نخبگان آغاز می شود. برای تبیین این مساله مثال می زنم. اگر فضایی مثل عراق و پاکستان را بررسی کنیم درست است که توده ها دامن به برخی آشفتگی ها و اختلافات می زنند ولی آنها عوامی هستند که گاهی به دنبال برخی چهره های علمی و شخصیت ها هستند یعنی کسانی که فضا را مدیریت می کنند.
واقعیت آن است اگر بخواهیم مشکل تفرقه و اختلاف را در جهان اسلام حل کنیم چاره ای نداریم جز اینکه مساله را با نخبگان و اندیشمندان حل کنیم. اگر اختلافات در سطوح عالی از حیث علمی حل شود دیگر با مشکلی مواجه نیستیم از این بابت که عوام مقلد هستند و پیروی می کنند.
جامعه نخبگانی چطور می توانند مسئله وحدت را حل کنند؟
دو بحث «ثقافة التعایش» و «ثقافة الحوار» به معنای فرهنگ همزیستی و فرهنگ گفت وگو باید میان جامعه نخبگانی به عنوان یک فرهنگ غالب جا بیفتد چراکه از این طریق است که بخش عمده ای از مشکلات جامعه اسلام حل می شود و به عبارت دیگر نباید یک فکر را با ابزار سخت جواب داد بلکه باید از قدرت نرم استفاده کنیم.
اگر تعاملات در جوامع اسلامی بر اساس ثقافة الحوار باشد مشکلات حل می شود. از سوی دیگر باید به این مهم برسیم که هر اندیشه ای در هر جامعه ای پیروانی دارد که قابل احترام است. اگر برای اندیشه ای احترام قایل شویم و در چارچوب فکری با آن برخورد کنیم قطعا شاهد تفرقه نخواهیم بود و نه تنها تشتت ایجاد نمی شود که به گسترش و توسعه علم کمک می کند.
هنگامی که دو عالِم بنشینند و از نزدیک با هم بحث کنند بسیاری از بدبینی ها و شبهاتی که بعضا نسبت به هم دارند از بین می رود ولی وقتی چنین فرهنگی وجود نداشته باشد در نتیجه به سبب فاصله میان این دو عالِم و آن چه که دیگران با نقل های مختلف برایشان تعریف می کنند سوء تفاهم ایجاد می شود. این رویکرد سبب مشکلات سیاسی در جامعه است.
برای رفع این مساله چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
به نظرم باید چند قدم را برداریم؛ اول فرهنگ گفت وگو و همزیستی را ایجاد کنیم، دوم به عقاید هم احترام بذاریم، سوم بر اساس اندیشه اسلامی اگر بحث به مرتبه جدال رسید با جدال احسن برخورد کنیم و قضیه را درون دینی بررسی کنیم. نباید دامنه این اختلافات به بیرون کشیده شود.
در این میان وحدت در بحث تحقق تمدن نوین اسلامی چیست؟
تمدن در بستر آرامش و ثبات شکل می گیرد. آرامش اگر نباشد قطعا وحدت نیز تحقق نمی یابد. تمدن سازی است که منجر به تولید فکر و اندیشه و علم می شود. افراد وقتی دیدگاه های یکدیگر را تحمل کنند و مشکلات هم را بشنوند تضارب آراء صورت می گیرد و اگر این مهم رخ دهد در شکل گیری تمدن اثر بسزایی دارد.
امروز باید این رویکرد و نگرش حضرت رسول (ص) را الگو قرار دهیم و به ویژه برای وحدت و همبستگی میان جامعه مسلمان تکیه بر اشتراکات فکری و معنوی و در عین حال نسبت به مسایل روز جهان اسلام ریشه یابی داشته باشیم.
مهمترین هدف دشمنان امت اسلام ایجاد تفرقه افکنی از طریق بحث و مرافعاتی است که هیچ سودی ندارد و نهایتا به نام اسلام تمام می شود، لذا باید عملکرد صحیح داشته باشیم.
نظر شما