راهکارهای توسعه و ترویج وقف قرآنی بررسی شدند

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، دومین نشست هم اندیشی راهکارهای توسعه و ترویج وقف قرآنی صبح امروز با حضور حجج اسلام علی محمدی، رییس سازمان اوقاف و امور خیریه، حجت الاسلام حمید محمدی، رییس شورای توسعه فرهنگی قرآنی کشور،  مهدی قره شیخلو؛ رئیس سازمان دارالقرآن الکریم و جمعی از مسئولان نهادهای قرآنی در سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار شد.

برای توسعه وقف قرآنی، کلی گویی فایده ندارد

حجت الاسلام علی محمدی در ابتدای این نشست، گفت: زمینه سازی و فرهنگ سازی برای حضور مردم در وقف های قرآنی در جامعه امروز تاکید می شود به طوری که هر فرد در حد توان خود حتی با وقف یک جلد قرآن کریم، می تواند واقف باشد.

وی با اشاره به لزوم وقف های جمعی و گروهی قرآنی در جامعه، خاطرنشان کرد: اقدام عملی برای توسعه وقف قرآنی و الگوسازی عملی برای جوانان در این زمینه یکی از ملزومات توسعه فرهنگ وقف قرآنی است.

رییس سازمان اوقاف و امور خیریه، اظهار کرد: حکم وقف یعنی یک نهاد ممتاز دینی با چند وجه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به تبلیغ وقف های گوناگون بپردازد.

محمدی با بیان اینکه مطرح کردن کارکردها و خدمات مختلف وقف در جامعه امروز یکی از شرایط توسعه فرهنگ قرآنی وقف است، ادامه داد: از بین بردن نگرانی و اضطراب مردم در نیات موقوفات و اطلاع رسانی هزینه کرد وقف های آنان از طرف سازمان اوقاف و امور خیریه، می تواند به توسعه و ترویج وقف قرآنی منجر شود.

وی افزود: یکی از راه های از بین بردن اضطراب و نگرانی مردم این است که واقفان مدیریت و تولیت وقف خود را بر عهده بگیرند.

رییس سازمان اوقاف و امور خیریه، تبلیغ وقف در قالب هنر را یکی از ملزومات توسعه فرهنگ آن دانست و بیان کرد: تولید فیلم و سریال و انیمیشن و موشن گرافی از ابزارهای هنری تبلیغ وقف هستند و برای به کارگیری آن ها، سوژه های بسیار خوبی در سطح کشور وجود دارد که به نظر در صورت انعکاس آن ها بسیار اثرگذار هم خواهند بود.

محمدی با اشاره به نیاز جامعه به وقف منفعتی، افزود: وقف منفعتی خود دارای درآمد است، این در حالی است که بسیاری از موسسات قرآنی موقوفات انتفاعی هستند که برای تداوم و بقای آن ها باید هزینه شود در حالی که درآمدی که از وقف منفعتی حاصل می شود خود به ترویج فرهنگ وقف کمک می کند.

وی با بیان اینکه جزیی کردن نیازهای کشور در موقوفات قرآنی در راستای توسعه فرهنگ قرآنی مهم است، خاطرنشان کرد: در بحث وقف قرآنی کلی گویی فایده ندارد بلکه در این عرصه باید مصداق گویی کرد، به طور مثال می توان در این راستا به موارد وقف در مورد چاپ، کتابت، حفظ، قرائت و آموزش قرآن اشاره کرد.

رییس سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به شناسایی و معرفی واقفان قرآنی در حوزه های مختلف به جامعه، اظهار کرد: راه اندازی جلسات کارشناسی در رسانه ملی به صورت مستمر، آسان کردن وقف به طوری که اجرای آن برای متولیان راحت باشد و اجرای امور خیریه وقفی به تناسب نیاز جامعه از ملزومات توسعه فرهنگ وقف قرآنی است.

محمدی با اشاره به حضور مشاوره های وقف در بسیاری از اماکن مذهبی، اظهار کرد: عملیاتی ساختن و فعال سازی اقدامات واقفان می تواند به افزایش اعتماد افراد جامعه در رابطه با مقوله وقف منجر شود.

وقف قرآنی نیازمند ایجاد انگیزه قرآنی است

حجت الاسلام حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور در ادامه این نشست، از وقف به عنوان «صدقه جاریه» نام برد، و گفت: وقف، اصلی ماندگار و ثابت در زمان ها و گواه صداقت ایمان مومن است.

وی با بیان اینکه ترویج فرهنگ وقف در جامعه افزایش سرمایه اجتماعی در جامعه را در پی دارد، خاطرنشان کرد: این آموزه دینی، دماسنج اجتماعی است و در این سنجش تحقق نیت الهی و اهلیت واقف شرط است.

رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور، وقف را یک رفتار شرعی اجتماعی تکامل یافته دانست و بیان کرد: وقف نشانگر سلامت جامعه است و آرمان خواهی افراد جامعه را نشان می دهد پس آموزش در این راه، گام اول شمرده می شود.

محمدی با اشاره به توسعه اطمینان بخشی در جامعه به عنوان یک رکن اساسی با توسعه کمی و کیفی وقف، اظهار کرد: اگر سازمان اوقاف و امور خیریه و رسانه ملی می خواهد در این زمینه موفق باشد اعتمادبخشی به واقفان را ارتقا دهد.

وی با بیان اینکه در تحلیل جوانب وقف، معرفی احکام و حقوق آن بسیار مهم است، اظهار کرد: امروزه با پیچیده شدن رفتارهای فردی و اجتماعی و نهادهای مربوط به آن، بحث های جدی در حوزه وقف مانند جامعه شناسی وقف، روانشناسی وقف و ... مطرح می شود.

رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور، ادامه داد: یکی از وظایف مهم سازمان اوقاف و امور خیریه، سرعت بخشی همزمان در تولید دانش های مرتبط با وقف و ایجاد رشته های علمی در حوزه و دانشگاه و ایجاد پژوهشگاه وقف است که یکی از راهکارهای تولید دانش وقف هستند.

محمدی با اشاره به ترویج ادبیات این مباحث در میان جامعه، خاطرنشان کرد: یکی از خلاهای موجود در جامعه کم کاری رسانه ای در حوزه تولید دانش وقف و ترویج ادبیات آن است، به گونه ای که برای رشد احساسات دینی در جامعه باید وقف توسعه یابد و باید دانست که وقف قرآنی نیازمند ایجاد انگیزه قرآنی است.

وی با اشاره به سه ویژگی وقف قرآنی، اظهار کرد: وقف قرآنی، نشان دهنده توسعه فرهنگ قرآنی است به طوری که در منشور توسعه قرآنی مخصوصا به این مهم  اشاره شده است.

 رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور با بیان اینکه وقف قرآنی، موجب توسعه فرهنگ در جامعه می شود، گفت: وقف قرآنی نیازمند موقوف، توقیف و قیام در اندیشه، انگیزه و عمل است، ما در این زمینه نیازمند توسعه انگیزه های وقف قرآنی در میان جامعه هستیم که آموزش و اطلاع بخشی از سوی مسئولان به توسعه آن منجر می شود.

 محمدی با اشاره به لزوم ایجاد مراکز آموزش عالی برای توسعه دانش های مرتبط با وقف، گفت: در این زمینه باید منابع آموزشی تولید شود این در حالی است که مدیریت وقف در سال های گذشته موفق بوده و در حال حاضر نیازمند توسعه است، چرا که وقف قرآنی موجب تحقق نورانیت قرآن در جامعه شده و نماد ممتاز توسعه فرهنگ در آن است.

وی همچنین با بیان اینکه وقف نماد تبدیل منفعت فردی به منافع عمومی است، تاکید کرد: توسعه وقف از مصادیق عالی قرض الحسنه است و اگر معتقد باشیم آرامش و سکونت باعث تداوم سنت های اسلامی است موقوفات نیز به ایجاد و توسعه این آرامش کمک می کنند.

رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور، یکی از الزامات سازمان اوقاف و امور خیریه را احیای سنت وقف در جامعه اسلامی دانست و بیان کرد: اگر احیای موقوفات فراموش شود در توسعه فرهنگ وقف دچار خطای راهبردی خواهیم شد.

نیازمند آموزش وقف قرآنی هستیم

بنا بر این گزارش، مهدی قره شیخ لو در ادامه این نشست با بیان اینکه توجه به اعتمادسازی و جلب اعتماد مردم محور کار وقف است، گفت: استفاده از ظرفیت مردم در مدیریت وقف ها باعث بهره وری آن ها بیشتری می شود چرا که هر چقدر مردم به وقف خود اطمینان داشته باشند بیشتر وارد این موضوع خواهند شد.

وی با بیان اینکه مردم در حوزه وقف قرآنی نیاز به آموزش دارند، خاطرنشان کرد: در جامعه امروز مردم برای مسایل سخت افزاری مشارکت می کنند ولی در بحث معنویت به دلیل عدم آموزش و تبلیغات مناسب وارد نمی شوند.

قره شیخ لو با بیان اینکه نوع مشارکت مردم با سرمایه های کوچک در وقف های قرآنی به توسعه فرهنگ این نوع از وقف می انجامد، اظهار کرد: اگر این آموزش ها تداوم یابد توسعه وقف های قرآنی را شاهد هستیم.

رییس سازمان دارالقرآن الکریم با بیان اینکه کلی گویی در وقف های قرآنی نقش مردم را در این زمینه از بین می برد، اظهار کرد: اگر نتایج وقف رسانه ای شود و به مردم اطلاع‌رسانی کافی صورت گیرد ثمرات وقف را شاهد خواهیم بود.

قره شیخلو با اشاره به مشارکت مردم در حوزه نرم‌افزاری وقف، تاکید کرد: در این فضا خلایی جدی وجود دارد پس ما باید مسیرحرکت واقفین را به حوزه نرم افزاری سوق دهیم.

بنا بر این گزارش در ادامه این نشست، محمدحسین محمدزاده، مدیر شبکه قرآن و معارف سیما نیز با اشاره به کارکردهای رسانه در توسعه وقف قرآنی، گفت: یکی از کارکردهای رسانه بحث آگاهی بخشی به مخاطب است، به گونه ای که رسانه در آگاهی بخشی در حوزه توسعه وقف، نقش مهمی دارد.

وی با بیان اینکه تبیین و مفهوم سازی در رابطه با وقف قرآنی شاخه‌های مختلفی دارد که می توانند موثر باشند، خاطرنشان کرد: اطلاع رسانی در ایجاد انگیزه برای مخاطبان و نحوه اقدام مخاطب در وقف های قرآنی بسیار موثر است.

مدیر شبکه قرآن و معارف سیما، کارکرد آموزشی را از کارکردهای رسانه در توسعه وقف قرآنی دانست و بیان کرد: برای آموزش به مخاطبان جهت آگاهی از انواع وقف، کارکرد تعلیمی و آموزشی در همه مقاطع سنی موثر است.

محمدزاده با اشاره به تفریح و سرگرمی به عنوان یکی از کارکردهای رسانه در توسعه وقف قرآنی، اظهار کرد: تفریح و سرگرمی در قالب مسابقه، فیلم و سریال و جشنواره می تواند به توسعه وقف قرآنی منجر شود، این کارکرد فراگیرترین کارکرد در جذب مخاطب خواهد بود.

وی با بیان اینکه تمامی این کارکردها برنامه های مختلفی را می توانند در رسانه ملی تولید کنند، تاکید کرد: برنامه های گفت و گو محور در کارکرد آگاهی بخشی در قالب میزگرد به ترغیب و تشویق مخاطب در زمینه وقف قرآنی می پردازند.

مدیر شبکه قرآن و معارف سیما تولید برنامه های مستند ـ گزارشی و برنامه های چالشی در حوزه سیما و خبر را در حوزه اطلاع رسانی موثر دانست و بیان کرد: معرفی واقفین و نحوه شرکت در این امر خیر با تولید کلیپ های زیبا در اطلاع رسانی در این زمینه موثر خواهند بود، همچنین در کارکرد تفریحی و سرگرمی جهت توسعه وقف بهترین قالب فیلم و سریال است چرا که مفهوم وقف قرآنی را بسیار زیبا به مخاطب منتقل می کند.

محمدزاده با بیان اینکه بر اساس کارکرد آموزشی برنامه سازی، برنامه های جذاب در مقاطع کودک و نوجوان تولید می شوند، اظهار کرد: تولید برنامه های کوتاه و جذاب در فضای دیجیتال باعث می شود که از همه ظرفیت های رسانه ای در ترویج و توسعه وقف قرآنی استفاده بهینه شود.

وی هم افزایی بین رسانه ها را در توسعه وقف قرآنی بسیار کارگشا دانست و بیان کرد: پیشنهاد ما این است که در دهه وقف، یک روز را به نام وقف قرآنی نامگذاری کنیم، همچنین ایجاد انجمن واقفان قرآنی جهت تبیین وقف قرآنی به نظر مناسب می رسد.

مدیر شبکه قرآن و معارف سیما، ادامه داد: برنامه سازی حول سه محور نیاز مخاطب، تمایل مخاطب و مصلحت مخاطب و گره خوردن این سه محور با وقف قرآنی در توسعه این گونه از وقف ها موثر هستند.

نیازمند وجود موقوفات منفعتی در حوزه وقف قرآنی هستیم

بنا بر این گزارش، حجت الاسلام موسوی متقی، مدیرکل فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه در ادامه این نشست با بیان اینکه درصد موقوفات مرتبط با توسعه و ترویج قرآن کریم نسبت به کل موقوفات کشور میزان پایینی است، گفت: در حوزه موقوفات مذهبی بخشی به نام توسعه و ترویج قرآن کریم وجود دارد.

وی با بیان اینکه 06/2 درصد کل موقوفات کشور با نیات قرآنی وقف شده اند، خاطرنشان کرد: در کل کشور 4700 موقوفه با نیات قرآنی وقف شده اند.

مدیرکل فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه با بیان اینکه کرمانشاه، تهران و خراسان رضوی بیشترین سهم را در موقوفات به خود اختصاص داده اند، اظهار کرد: موقوفه کوثر و آیت الله کرکوکی در کرمانشاه سهم عمده ای را در این میان دارند، به این ترتیب 40 درصد درآمد موقوفات قرآنی مرتبط با این دو موقوفه است.

موسوی متقی با بیان اینکه موقوفات قرآنی به دو بخش منفعتی و انتفاعی تقسیم می شوند، اظهار کرد: در این میان 4200 موقوفه مفعتی و 512 موقوفه انتفاعی وجود دارند.

وی ادامه داد: همچنین موقوفاتی که دارای درآمد هستند 3380 مورد و موقوفاتی که فاقد درآمد هستند 1300 موقوفه هستند، این در حالی است که رقباتی مانند کشاورزی، مسکونی و تجاری عمده موقوفاتی هستند که نیات مشترک با توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی دارند.

مدیرکل فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه با بیان اینکه این سازمان در دو سال اخیر اقدام به ایجاد انجمن یاوران وقف در استان ها کرده است، افزود: این انجمن ها در هر استان با هدف درگیر کردن جامعه قرآنی با این مساله هستند.

موسوی متقی با اشاره به رایزنی با خیرین و عامه مردم جهت وقف های مشارکتی و منفعتی در حوزه قرآن، گفت: تولید 30 برنامه رادیویی در جهت فرهنگ سازی وقف قرآنی در رادیو معارف و چاپ 60 هزار جلد قرآن در دو قطع رقعی و وزیری با نیت تامین کمبودهای چاپ قرآن از جمله فعالیت های سازمان اوقاف و امور خیریه در راستای ترویج وقف قرآنی است.

وی با بیان اینکه موسسه قرآنی «ثارالله فارس» با 360 شعبه در کشور از موقوفات قرآنی است، خاطرنشان کرد: در مجموع در یکی دو سال اخیر تمام تلاش سازمان به سمت وقف های قرآنی بوده است.

بنا بر این گزارش در ادامه این مراسم، محمد مهدی انجم شعاع، معاون ارزیابی و نظارت شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز، گفت: امیدواریم امسال پیش نویس سند وقف قرآنی با همت حوزه اجرایی این شورا در دستور مجمع مشورتی آن قرار گیرد.

وی با اشاره به اهداف این سند، اظهار کرد: ساماندهی موقوفات موجود به سمت توسعه وقف قرآنی، ایجاد هماهنگی بین موسسان و فرهنگ سازی از طریق آموزش و پرورش و صدا و سیما و دیگر دستگاه های دیگر از جمله این اهداف است.

انجم شعاع با بیان اینکه رویکرد اصلی این سند این است که غالب اقدامات اجرایی وقف را به سمت مردم ببریم، اظهار کرد: پیشنهاد می کنم در کنار آسیب شناسی وضع موجود راه های توسعه وقف در کشورهای اسلامی را مورد بررسی قرار دهیم زیرا به طور مثال این موضوع در کشورهای حوزه خلیج فارس این ساماندهی انجام شده است.

معاون ارزیابی و نظارت شورای توسعه فرهنگ قرآنی، گفت: راه های توسعه، تقویت و ارتقای منابع و اعتبارات قرآنی، تغییر رویکرد موقوفات فعلی، فعال سازی همزمان موقوفات قرآنی، جهت دادن موقوفات عام، پرهیز از تصدی گرایی و استفاده از موسسات مردم نهاد در تولید سرمایه های موقوفات قرآنی برای توسعه و ترویج وقف قرآنی از جمله موارد مهم در این زمینه هستند.