به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان به نقل از کمیته روابط عمومی نخستین جشنواره ملی کرسی های آزاداندیشی، سید ضیاء هاشمی، معاون فرهنگی وزرات علوم، تحقیقات و فناوری در مراسم اختتامیه این جشنوار که عصر یکشبنه، چهارده آذرماه در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) برگزار شد، با اشاره به اینکه کرسی‌های آزاداندیشی یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت علوم است، اظهار کرد: برگزاری این جشنواره نشان می‌دهد که فعالیت‌های مرتبط با آزاداندیشی به بلوغی رسیده است که جشنواره آن برگزار می‌شود. همچنین آمار و ارقامی که از فعالیت‌ها وجود دارد از غنای آزاداندیشی در دانشگاه‌ها حکایت دارد.
هاشمی با تاکید بر اینکه یک روند ثابت و روبه رشد در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در کشور دیده می‌شود، تصریح کرد: گزارش هایی که از برگزاری این کرسی‌ها داریم تنها به عنوان آمار و ارقام روی کاغذ نیست بلکه در واقعیت هم برگزاری کرسی های آزاداندیشی توانسته الگوی گفت‌وگو را در دانشگاه‌ها عملی سازد همچنین مخاطبان و نقدکنندگان توانسته‌اند در فضایی سالم به طرح دیدگاه‌ها بپردازند. این‌ها بخشی از نتایج برگزاری کرسی‌ها است.
معاون فرهنگی وزیر علوم با اشاره به اینکه این جشنواره برای معرفی الگوهای درست است که جریان آزاداندیشی را توسعه دهد، افزود: ما همیشه جریان آزاداندیشی را داشته‌ایم اما این جریان در کشور نسبی است و هنوز با وضعیت مطلوب آن در دانشگاه‌ها فاصله داریم.
وی در ادامه ابراز کرد: تلاش‌های سه ساله ما در وزارت علوم، روند رو به رشدی را در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی نشان می‌دهد که اگر این وضعیت ادامه داشته باشد فضای دانشگاه‌ها جذاب‌تر، مفیدتر و علمی‌تر خواهد شد.
هاشمی با بیان اینکه ادامه این روند ملزوماتی دارد که باید در دانشگاه‌ها فراهم شود، گفت: از روش‌های تقویت این حرکت، برگزاری این جشنواره است که در این حرکت رسانه‌ها باید بتوانند با اشاعه پیام‌های این جشنواره نقش‌آفرینی کنند. بخشی دیگر از ملزومات این امر به رسمیت شناختن فضای تفاوت و تضارب آراء است.
وی ابراز کرد: در فضای دانشگاهی تفکرات و نقدهای مختلفی مطرح می‌شود، اکنون و با رسیدن به 16 آذرماه برنامه‌های مختلفی با صاحب‌نظرانی با دیدگاه‌های متفاوت در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود که یک فرصت مناسب برای بیان نظرات است.
معاون فرهنگی وزیر علوم با ذکر این نکته که مباحث علمی و دینی تأیید میکند که در تضارب آرا علم تولید می‌شود، گفت: اگر ما به دنبال پیشرفت و توسعه هستیم باید از آزاداندیشی، تقابل اندیشه‌ها و تضارب آرا حمایت کنیم، همچنین از مراسم‌ها و مناسبت‌هایی که آن را تقویت می‌کنند استقبال می‌کنیم پس روز 16 آذرماه را به عنوان روز مباحثات دانشجویی و حرکت‌های دانشجویی جشن می‌گیریم.
کرسی‌های آزاداندیشی فرصتی برای بیان مطالبات است
هاشمی در ادامه به برنامه‌های 16 آذر در دانشگاه‌ها اشاره و بیان کرد: برنامه‌هایی که از طریق روندهای قانونی برگزار می‌شود مورد احترام همه است، و همه باید آرامش این جلسات را تأمین کنیم. اگر این فضا در جامعه ایجاد شود، توصیه‌ها و رهنمودهای مختلف بدون هزینه‌های اجتماعی یا سیاسی-امنیتی جریان پیدا میکند.
وی با اشاره به اینکه یکی از مطالبات اصلی جامعه دانشگاهی عدالت طلبی بوده است، بیان کرد: عدالت‌طلبی و دفاع از حقوق شهروندی در جریان انقلاب اسلامی تقویت شد، جریان آزاداندیشی فرصتی ایجاد میکند که این مطالبات به شکل مناسب و بهره‌مندی از پشتوانه‌های حقوقی و قانونی مطرح شود البته مطالبه حق از طریق قانون‌شکنی قابل تحقق نیست.
به گفته هاشمی هیچ نظامی نمی‌تواند مدعی بری بودن از هر عیب و نقصی باشد و هیچ الگوی مدیریتی ادعای عصمت ندارد؛ به همین جهت هر متولی مدیریتی از نقدهای سازنده که در چارچوب اخلاق مطرح می‌شود استقبال میکند که دانشگاه و دانشجو در طرح این بحث‌ها پیشگام هستند.
فضای دانشگاهی به بلوغ در عرصه قانون و گفت‌وگو رسیده است
معاون فرهنگی وزیر علوم در ادامه با اشاره به اینکه خانواده دانشگاهی باید از آنچه که دارد مراقبت کند، تصریح کرد: باید مراقب باشیم برخوردهای هیجانی و ناپخته دارایی‌های فضای آکادمیک را مخدوش نکند. اعتماد و سرمایه اعتماد اجتماعی دانشگاه‌ها را باید حفظ کنیم و مراقب باشیم که روز به روز این اعتماد افزایش پیدا کند یعنی در مناسبت‌های حساس عوارض‌های منفی رخ ندهد. البته مسیر دانشگاهی ما از چنان بلوغی برخوردار است که طریق قانون و تفاهم به این سمت حرکت میکند؛ البته ممکن است در این راه سلیقه‌ها هم مختلف باشد.
وی در خاتمه با بیان اینکه نباید اجازه دهیم رفتارهای قانون‌شکنانه در دانشگاه جریان داشته باشد، تاکید کرد: ما در دانشگاه دنبال تقویت آزاداندیشی و طرح ایده‌های نو هستیم که باید در حوزه تخصص‌ها، آرمان‌ها، صاحبنظران و تجربه‌های مختلف مطرح شود.
پرخاشگری به معنای آزاداندیشی نیست
این گزارش می افزاید: در ادامه حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با اشاره به اینکه پس از تجربیات موفق و ناموفقی که در طول چند سال برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی کسب کردیم، باید به بازاندیشی در برگزاری این کرسی‌ها بپردازیم، گفت: باید یکبار به بازاندیشی این موضوع بپزدازیم که آزاداندیشی برای چه بوده است؟ آیا آزاداندیشی سوپاپ اطمینانی برای کنترل دانشجو است؟ آیا آزاداندیشی برای تقویت پرسشگری دانشجویان است یا مجالی برای ایجاد بی‌پروایی؟
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با تأکید بر اینکه پرخاشگری به معنای آزاداندیشی نیست و این تصور اشتباه است، تصریح کرد: آزاداندیشی مجالی برای پرخاشگری نیست، پرخاشگری با اندیشه و آزادی ناسازگاز است. کسی که پرخاش میکند زیست آزاد را درک نکرده و عقلانیت ندارد.
آزاداندیشی با عقلانیت همراه است
وی در ادامه گفت: آزادگی با عقلانیت در هم تنیده است و آزاداندیشی زمانی بروز میکند که بدون ملاحظه ولی باعقلانیت سخن تازه‌ای را ارائه دهیم.
در ادامه سلیمی به بررسی این نکته پرداخت که نباید در فهم آزاداندیشی دچار کژفهمی شویم، به گفته وی بسیاری از سخان بالنده با عدم درک صحیح از نحوه ارائه آن به بی‌راهه رفته است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با ذکر این نکته که ترس اینکه کرسی‌ها به کج‌راهه بیفتد باعث شده تا پرهیزی در برگزاری آن در دانشگاه‌ها به وجود آید، اظهار کرد: الان زمان آن رسیده که پرهیز را کنار بگذاریم چون فضای دانشگاه پا به دوران عقلانیتی گذاشته که نیازی به این پرهیزها نیست.
وی در ادامه افزود: راه‌اندازی این کرسی‌ها صرفاً یک حرکت فرهنگی نیست، کرسی‌های آزاداندیشی طرحی برای تغییر بنیادین در دانشگاه‌ها است این تغییر نه تنها در زمینه‌های فرهنگی بلکه در بحث‌های آموزشی و پژوهشی نیز هست.
دانشگاه با اندیشه آزاد دانشگاه می‌شود
سلیمی با اشاره به اینکه دانشگاه با رونق آزاداندیشی امکان دانشگاه شدن دارد، گفت: دانشگاه محیط بارور شدن اندیشه‌ها است و در فضای آزاداندیشی است که این اتفاق رخ می‌دهد. ما در دانشگاه‌ها فقط به تکرار کننده تبدیل شدیم؛ این وضعیت اندیشه را بارور نمی‌کند لذا در این فضا نهایتاً اگر دانشجوی خوبی باشیم تکرارکننده سخن دیگران خواهیم بود.
وی در ادامه فزود: مشهورترین کتب ما ترجمه هستند و توجهی به آنچه تولید ذهنی اندیشمندان ماست، نمی‌شود.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با بیان اینکه امیدوار هستیم آزاداندیشی در کلاس‌های درس گسترش یابد، اظهار کرد: باید آزاداندیشی را از پژوهش‌ها آغاز کنیم، ما با تقویت کرسی‌ها به دنبال آن هستیم که در دانشگاه‌ها به تدریج فرهنگ اندیشیدن جایگزین فرهنگ رونویسی و همچون دیگران بازی کردن، شود. آزاداندیشی باعث می‌شود ما لحن سخن خود را هم اصلاح کنیم و در این محیط است که پرخاشگری معنایی ندارد.
وی در خاتمه تاکید کرد: باید کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه به یک جریان زیست دانشگاهی تبدیل شود. در این مسیر ما به کمک همه نیازمندیم تنها یک نفر نمی‌تواند محیط دانشگاه را تغییر دهد.
این گزارش می افزاید: پیش از این دو نیز زهرا جامه‌بزرگ، مدیر برنامه‌ریزی و نظارت فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) به ارائه گزارشی در خصوص برگزاری این جشنواره پرداخت.
به گفته جامه‌بزرگ ایده برگزاری این جشنواره زمستان 94 در نشست معاونین فرهنگی دانشگاه‌های سراسر کشور از سوی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) مطرح شد و از اردیبهشت سال جاری دبیرخانه این جشنواره شروع به فعالیت کرد.
وی در ادامه به شرح فرآیند‌های برگزاری این جشنواره در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) پرداخت و گفت: فراخون طراحی پوستر به دانشگاه‌ها ارسال شد و پس از آن شاخص‌های بخش‌های مختلف جشنواره تدوین شد.
مدیر برنامه‌ریزی و نظارت فرهنگی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در ادامه بیان کرد: فرآیند داوری آثار ارسالی در چند مرحله با توجه به شاخص‌های تدوین شده انجام گرفت.
جامه‌بزرگ در خاتمه گزارش اخاطرنشان کرد: 536 اثر از 56 دانشگاه به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که در ۱۸ بخش طراحی پوستر، مجری، نوآوری و ابتکار، مسابقه، بولتن، جلسات پرسش و پاسخ، میزگرد، گفت‌وگوی آزاد، مناظره، دبیرخانه برتر دانشگاه‌ها، داور، الگوهای ترکیبی، تألیف کتاب، انیمیشن، طراحی لوگو، جلسات مطالبه‌گری از مسئولان، اینفوگرافی و همچنین نقد فیلم، کتاب، مستند، مقاله، نظریه بود.
گفتنی است، در پایان مراسم از برگزیدگان بخش‌های متخلف جشنواره تقدیر شد.
نظر شما