به گزارش گروه مهدویت خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام والمسلمین خدامراد سلیمیان، استاد مهدویت و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در کتاب «نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی عليه السلام» می نویسد:
در برخي روايات، «ظهور» و «قيام» در يک مفهوم به کار رفته است و اين خود سبب شده تا افرادي، هر دو را در يك معنا به كار برند. اما از برخی روايات به دست مي‌آيد كه ظهور می‌تواند با قيام، متفاوت باشد و قيام، مرحله‌اي است که پس از ظهور رخ می‌دهد. که برخی روايات در اين باره عبارتند از:
قيام پس از ظهور
محمد بن يعقوب كليني(د/329ق) از امام صادق عليه السلام درباره فرمايش خداوند عزوجل: «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ» با يادآوری سند، اين روايت را نقل كرده است كه:
«إِنَّ مِنَّا إِمَاماً مُظَفَّراً مُسْتَتِراً فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ ذِكْرُهُ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً فَظَهَرَ فَقَامَ بِأَمْرِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَي؛ همانا امام پيروز و پنهان از ما خاندان است که چون خداي بزرگ بخواهد امر او را آشکار سازد، در دلش نكته اي مي گذا‌رد، پس آشکار مي‌شود و سپس به امر خداي تبارك و تعالي به پا خيزد«.
اين روايت را افزون بر محمد بن يعقوب كليني، محمد بن عمر كشي(د/ نيمه قرن چهارم) در كتاب رجال، محمد بن ابراهيم نعماني(د/قرن چهارم) در الغيبه و محمد بن حسن طوسي(د/460ق) در كتاب «الغيبه» با اندك تفاوتي نقل كرده‌اند. به نظر می رسد اين فراوانی شمار نقل ها ـ به خاطر وجود برخی قرائن که به دست ما نرسيده است ـ نزد اين بزرگان از اعتبار روايت حکايت داشته است.
توجه به حرف «فاء» در «فقام» مي‌تواند چنين برداشتی را بيشتر به ذهن نزديک کند که قيام پس از ظهور است. شيخ صدوق در روايت ديگري نيز با يادآوری سند از امام جواد عليه السلام نقل کرده که آن حضرت(ع) پس از اشاره به فراهم‌شدن ياران ويژه برای حضرت مهدی عليه السلام فرمودند: «فَإِذَا اجْتَمَعَتْ لَهُ هَذِهِ الْعِدَّةُ مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ أَظْهَرَ اللَّهُ أَمْرَهُ فَإِذَا كَمَلَ لَهُ الْعَقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ؛ و چون اين شمار از اهل اخلاص به گرد او فراهم مي‌آيند، خداوند بزرگ، امرش را آشکار سازد (ظهور كند) و چون عقد ـ كه عبارت از ده هزار مرد باشد ـ كامل شد، به خواست پروردگار بزرگ قيام مي‌كند.«
روشن است در اين روايت، «اظهار امر» و «خروج» دو چيز متفاوت دانسته شده است که می‌تواند مقصود از بخش نخست، ظهور و از بخش دوم، قيام و خروج باشد.
اين روايت را افزون بر شيخ صدوق، علی بن محمد خزاز قمی در کفاية الاثر و مرحوم طبرسی ـ که در مقدمه، سبب نياوردن سندهای روايات کتاب را به خاطر معتبر بودن آنها يادآوری کرده، ـ نيز در الاحتجاج نقل کرده اند. که با توجه به نقل شيخ صدوق و طبرسی می توان آن را معتبر دانست.
در روايتی ديگر روشن تر به اين مطلب اشاره شده است. که در آن شيخ صدوق با يادآوری سند نوشته است که محمّد بن مسلم گويد: از امام باقر عليه السلام شنيدم كه مي فرمودند: «قائم(عج) ما ياری‌شده به ترس دشمنان است و تأييدشده به ياری خداوند، زمين براي او درنورديده شود و گنج هاي خود را آشکار سازد»، پس از ادامة روايت در پاسخ به اين پرسش که: قائم(عج) شما كي خروج مي كند؟ با اشاره به برخی نشانه ها فرمود» :ندإِذَا خَرَجَ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَي الْكَعْبَةِ وَ اجْتَمَعَ إِلَيْهِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا وَ أَوَّلُ مَا يَنْطِقُ بِهِ هَذِهِ الْآيَةُ: بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ثُمَّ يَقُولُ: أَنَا بَقِيَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ خَلِيفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَيْكُمْ فَلَا يُسَلِّمُ عَلَيْهِ مُسَلِّمٌ إِلَّا قَالَ :السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ. فَإِذَا اجْتَمَعَ إِلَيْهِ الْعِقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ فَلَا يَبْقَي فِي الْأَرْضِ مَعْبُودٌ دُونَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ... ؛ در اين هنگام است كه قائم(عج) ما خروج كند و چون ظهور كند به خانه كعبه تكيه زند و سيصد و سيزده مرد به گرد او اجتماع كنند و اوّلين سخن او اين آيه قرآن است: «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»، سپس مي گويد: «منم بقيّه اللَّه در زمين و منم خليفة خداوند و حجّت او بر شما» و هر درود فرستنده اي به او چنين سلام گويد: «السّلام عليك يا بقيّة اللَّه في ارضه!» و چون براي بيعت ده هزار مرد به گرد او اجتماع كنند خروج خواهد كرد. و در زمين هيچ پرستيده‌ای مگر پروردگار نباشد و ...»
در اين روايت نيز سخن از دو خروج به ميان آمده که می توان يکی را "ظهور" و ديگری را همانا "قيام" دانست.
در سخنی ديگر امام صادق عليه السلام در پاسخ به مردی از اهالی کوفه که پرسيد: چند نفر در قيام، قائم عليه السلام را همراهی می کنند؟ مردم می گويند با سيصد و سيزده نفر، به شمار اهل بدر. فرمودند:
«وَ مَا يَخْرُجُ إِلَّا فِي أُولِي قُوَّةٍ وَ مَا تَكُونُ أُولُو الْقُوَّةِ أَقَلَّ مِنْ عَشَرَةِ آلَاف؛ او جز به همراه ياورانی نيرومند خروج نمي كند و آن كمتر از ده هزار تن نيست.»
نظر شما