به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، هنر نمایش در عصر حاضر برای معرفی و شایشِ برقراری پیوند با تماشاگران، شاید بیش از هر زمان دیگری به تبلیغ و معرفی نیاز دارد. امروزه تئاتر دیگر به چند سالن محدود و قشر یا طبقه ای خاص از مردم منحصر نمی شود و گستردگی این هنر و تعدد اجراهای مختلف در گستره ی شهرها، نیاز به معرفی نمایش ها به وسیله ی ابزار رسانه ای را دوچندان کرده است. اجرای روزانه بیش از هشتاد نمایش در شهر تهران که رقمی شگفت انگیز در مقایسه با سال های گذشته است و ارزش قابل توجه گیشه و میزان فروش نمایش ها برای تامین هزینه های اجرا، این ضرورت را پررنگ تر کرده است.
اگرچه رسانه های جمعی و به طور خاص نشریات، خبرگزاری ها و مجله های تخصصی همواره توجه خاصی به هنر تئاتر داشته و نمایش های روی صحنه را حمایت کرده اند، اما به نظر می رسد توقع هنرمندان تئاتر با نگرش به گیرایی رسانه های دیداری، از مجموعه ای نظیر سازمان صدا و سیما بیشتر از این هاست. سازمان صدا و سیما در سال های اخیر با اختصاص برنامه هایی نظیر «نقد نمایش» و راه اندازی «رادیو نمایش» کوشش قابل ستایشی برای معرفی تئاتر داشته، اما به نظر می رسد این توقعات بیشتر به حوزه ی تبلیغات تئاتر بر می گردد.
در این باره قصد داریم تا با تهیه ی گزارش هایی به چند و چون ماجرا بپردازیم و وظایف رسانه در قبال تئاتر و هنرمندان و نوع توقعات از رسانه ها را بازشناسی کنیم. در بخش نخست این پرونده به سراغ داریوش ارجمند بازیگر پیشکسوت تئاتر، اتابک نادری مدیر امور استان های مرکز هنرهای نمایشی و پیمان شریعتی رییس مجموعه ی تئاتر شهر رفتیم و نظرات آن ها را جویا شدیم.
تئاتر، قله ی تمدن هر سرزمینی است
داریوش ارجمند، هنرمند با سابقه ی تئاتر و سینمای ایران، با بیان اینکه تئاتر خود یک رسانه ی پویاست، توضیح داد: در حالی که رسانه ها، محدودیت های دارند که یا زمانی است یا مکانی و یا امکانی، بزرگترین و قوی ترین رسانه ی جهان تئاتر است که سایر رسانه ها را زیر مجموعه ی خود قرار می دهد. در واقع رسانه های دیگر بر پوشش روزانه و ارائه ی گزارش های روزانه تمرکز دارند، اما تئاتر گزارش های عمیق از هستی ارائه می دهد.
وی با بیان اینکه تئاتر به حمایت رسانه ها از جمله رادیو و تلویزیون نیاز دارد، تاکید کرد: مطبوعات و رسانه های دیداری ما بیش از این ها باید به نمایش بپردازند، زیرا نمایش با ذات و مشکلات انسان، با اقتصاد انسانی، با روانشناسی انسان و همه ی عواطف و مسئله های آدمی، سروکار دارد. تئاتر نمایش انسان در هر دوره ای و قله ی تمدن هر سرزمینی است که باید برای نقش آفرینی هرچه قدرتمندتر مورد توجه نهادهای حمایتی و رسانه ها باشد.
چرا با تبلیغ ماهواره ای محصول فرهنگی جمهوری اسلامی مشکل داریم؟
اتابک نادری، بازیگر و کارگردان تئاتر در این رابطه، می گوید: رسانه و هنر یک روح در دو جسم هستند و اهداف مشترکی دارند که تعالی بشر و رشد اطلاعات و اگاهی مردم، از جمله ی اهداف مشترک رسانه و هنر است. اینکه تئاتر و رسانه چگونه باید به هم کمک کنند، تعریف شده و هنرمندان و رسانه ای ها زبان همدیگر را می فهمند. همان لحظه که نور صحنه ی تئاتر را روشن کرده و بازیگر بازی خود را آغاز می‌کند، منتقد دست به قلمی در سالن نشسته و کارش را انجام میدهد.
وی ادامه داد: اینکه اهالی تئاتر معتقدند رسانه به وظیفه اش درباره ی تبلیغ نمایش ها عمل نمی کند، در واقع انتقاد از رسانه ی ملی است. صدا و سیما به عنوان بزرگترین رسانه ی صوتی و تصویری کشور، با همه ی کوشش های خود، گام اساسی برای معرفی و گسترش تئاتر بر نمی دارد. سهم تئاتر از صدا و سیما یک ساعت در هفته است که در مقایسه با تعداد اجراهای روزانه نمایش های مختلف در سالن های تئاتر تهران، بسیار اندک است.
مدیر امور استان های مرکز هنرهای نمایشی ایران، تصریح کرد: از میان بیش از ۸۰ نمایشی که روزانه در تهران روی صحنه می رود، کدام یک شانس معرفی از تلویزیون را بدست می آورند؟ برنامه های محدود موضوعی به دلایل مختلف از جمله محدودیت های زمانی قادر نیستند که گستره ی نمایش های روی صحنه را پوشش دهند و برای این منظور نیاز به تبلیغات مستمر احساس می شود.
وی با انتقاد از برخوردهای حذفی با تبلیغات فرهنگی در شبکه‌های ماهواره ای گفت: جالب است انواع تبلیغات کالاهای تجاری و بازرگانی در شبکه های مختلف ماهواره ای انجام می شود و مخاطب با ارسال یک پیامک می تواند کالا را درب منزل تحویل بگیرد و ممنوعیتی برای کسی وجود ندارد. اما اگر تبلیغ تئاتر و یا فیلمی از همان شبکه ها پخش شود، برخی نگران می شوند. برای من جالب است که بدانم، تبلیغ یک کالای فرهنگی محصول جمهوری اسلامی از یک شبکه ی ماهواره ای برای چه کسی زیان ایجاد می‌کند؟ مگر نه اینکه همه ی سعی ما این است که بگوییم جمهوری اسلامی دارد فرهنگ خودش را صادر می کند؟ پس چرا با معرفی محصولات فرهنگی در شبکه های خارج از کشور مشکل داریم؟
نادری تاکید کرد: من باور دارم اگر رسانه ای، چه داخلی و چه خارجی، خبر فرهنگی ما را منعکس می کند موجب خوشحالی است. چراکه به معرفی و فروش فیلم ها و تئاتر های ساخت جمهوری اسلامی منجر می شود و به رونق هنر این مملکت کمک می کند. ریشه ی این ناراحتی ها فرهنگی نیست، بلکه اهداف اقتصادی دنبال می کند. البته اگر کسی نگران رونق اقتصادی هنر باشد با این تبلیغات مشکلی ندارد ولی نگرانی ها از این است که صدا و سیما در این باره ضرر نکند.
رعایت باید و نبایدها در تلویزیون های دولتی
پیمان شریعتی رئیس مجموعه ی تئاتر شهر، می گوید: بخش تبلیغات تئاتر و معرفی نمایش ها مسئله ی مهمی است که باید برای آن برنامه ریزی مدون داشته باشیم. تئاتر امروزه با گذشته قابل قیاس نیست. چرا که ۲ سال قبل هر شب ۱۵ نمایش روی صحنه ی سالن های تئاتر تهران بود، اما اینک هر شب، حدود ۸۰ نمایش روی صحنه می رود. گستردگی این اجراها نمی تواند با بهره مندی از یک پارامتر مشخص معرفی شود و ما باید در این باره اولویت بندی داشته باشیم.
وی اضافه کرد: باید به نسبت کارها، فضاهای مختلف تبلیغاتی فراهم شود. بخش اصلی تبلیغات تئاتر همانطور که در کشورهای دیگر می بینیم، بر عهده فضاهایی است که شهرداری ها می توانند در اختیار سالن ها و و تهیه کنندگان نمایش بگذارند. بخش دیگر برعهده ی تلویزیون است. تلویزیون و رسانه های صوتی و تصویری، رسالت هایی دارند که ممکن است خیلی همگام نمایش ها نباشند. یادمان باشد ما تلویزیون خصوصی نداریم که بخواهد به طور اختصاصی به مقوله ی تئاتر بپردازد. تلویزیون دولتی هم مسلما باید و نبایدهایی دارد که وقتی بخواهیم نمایش ها از این طریق معرفی شوند، باید باید ها و نباید ها را در نظر بگیریم.
شریعتی یادآور شد: نکته ی بعدی، بحث اقتصادی و توان پرداخت هزینه ی تعرفه های صدا و سیما است که تئاتر از عهده ی آن بر نمی آید. همه جای دنیا، شبکه های خصوصی وجود دارند که به معرفی برنامه های هنری با ارائه ی باکس های تبلیغاتی با تعرفه های پایین، می پردازند.
وی خاطرنشان کرد: نیاز به بازنگری در تعرفه ها و شیوه های تبلیغ، با توجه به ابزار رسانه ای کشور ما حس می شود و ما باید بر اساس یک برنامه ی کارشناسی شده رفتار کنیم. شهرداری تهران قدم های مناسبی در این رابطه برداشته و سازمان زیباسازی شهرداری تهران واقعا فضای قابل قبولی را در اختیار گروه های حرفه ای برای تبلیغ قرار داده است. برای بهبود این امور تالارهای نمایشی به طور خاص باید با شهرداری مناطق خودشان ارتباط بگیرند تا امکان استفاده از این فضاهای تبلیغاتی شهری، فراهم شود.
پیمان شریعتی درباره ی فضاهای تبلیغاتی مورد استفاده در مجموعه ی تئاتر شهر، توضیح داد: در حال رایزنی با روابط عمومی شهرداری تهران و سازمان زیباسازی شهرداری هستیم تا یک سازه ی تلویزیون شهری در محوطه ی باز تئاتر شهر نصب شود. اگر این اتفاق رخ دهد، این تلویزیون تبلیغات تمامی اجراهای تهران را دربر گرفته و فقط به نمایش های تالارهای تئاتر شهر محدود نمی شود. همانطور که هم اینک از فضاهای محوطه ی تئاتر شهر برای نمایش های دیگر استفاده می شود.
گزارش و گفت و گو: علی یزدان دوست
نظر شما