مشارکت مدنی، همنوایی اجتماعی

خبرگزاري شبستان – مازندران

در جهان کنونی،مقوله مشارکت جز یکی از بارزترین و مهمترین موضوعات جامعه شناختی محسوب می شود.بشر از دوران باستان پس از خارج شدن از غار و ترک زندگی انفرادی، وارد دنیای بزرگ تر زندگی اجتماعی گردیده است. چرا که دریافته بود برای ادامه حیات در زیست بوم خویش ناگزیر به تعامل با هم نوع خود در حیات بزرگتری به نام جامعه می باشد. تا پیش ازاین، واحد موفقیت درکلنی نظام خانواده فرد تلقی می شد، لیکن به لحاظ ضرورت زندگی جمعی، امپراطوری نظام فرد محوری سقوط کرده و واحد اجتماع برتری و تسلط پیدا کرد. معادله همبستگی اجتماعی تا به امروز که عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات می باشد به گروهها و اجتماعات گوناگون پویایی می بخشد.

بسیاری از نظام های اجتماعی که پیش از این به واحد فرد پرداخته بودند یا روبه زوال رفته یا زندگی جمعی در اجتماع بزرگتر را پذیرفته اند و نیک به اهمیت موضوع همبستگی اجتماعی وقوف پیدا کرده اند. دیگر وقت آن رسیده که جوامع هدف مشترک خویش را زندگی در جمع معطوف کنند تا دوام و قوام یابند. در گذر زمان گروههای مختلف با تکیه بر مشارکت های مدنی شکل جدید از اجتماع را بوجود آورده اند .

گروههای ورزشی در قالب تیم سازی، گروه های جنگی در قالب یگان های نظامی، گروه های سیاسی در قالب دیپلماتها، گروه های مذهبی در قالب هیات های مذهبی، گروه های پزشکی در قالب تیم پزشکی و امداد و نجات، گروههای سیاسی در قالب احزاب و ... جملگی دارای ایدئولوژی و دکترین مشارکت مدنی و حرفه ای مبتنی بر هدف مشترک می باشند. نقطه اوج موفقیت این گروهها را می توان دربالاترین حد مشارکت در شیب منحنی رشد مشاهده نمود و نقطه زوال این گروهها را می توان در کاهش مشارکت و افزایش تک روی های انفرادی تلقی کرد.

در بسیاری از کشورها و نظام های اجتماعی دنیا به مشارکت مدنی اهمیت بسزایی داده شده است. نرخ مشارکت های اجتماعی بعنوان یکی از واحد های استاندارد جوامع مدنی بشمار می رود. به بیانی دیگر تصویررضایت، سعادت و خوشبختی هر جامعه را در آیینه ی میزان نرخ مشارکت آن جامعه می توان مشاهده نمود. به باور بسیاری از جامعه شناسان، رکن اصلی دوام جوامع را توده های مردم تعیین می کنند. همنوایی اجتماعی درجه بالایی از امنیت، آسایش و رفاه جامعه را به دنبال دارد و تک روی های خطرناک گاهی بعنوان یک انحراف از معیار محسوب می شود. کسر بزرگی از توده های مردم در سراسر جهان نیک دریافته اند که تنها از طریق مشارکت ها مدنی و همنوایی اجتماعی می توانند به حیات خویش ادامه دهند.

 مشارکت مدنی در تعیین سرنوشت جامعه را می توان در قالب شرکت در انتخابات و کسب آرائ مردم مشاهده نمود. امروزه کمتر کسی را می توان یافت که به اهمیت مشارکت مدنی کم توجه باشد چرا که همه ی افراد از بطن خانواده بعنوان کوچکترین نهاد اجتماعی برخواسته اند. خانواده نقش بسزایی در ایجاد باور افراد نسبت به مشارکت های مدنی داراست و سیاستمداران و رهبران کشورهای مختلف با آموزش خانواده ها سعی درپر رنگ نمودن فعالیت افراد در مشارکت های مدنی دارند.

اینک دوران امپراطوری فرد سالاری، پدر سالاری، کدخدا محوری، پیرمرد منشی، استاد اعظم و شوالیه ها که ناشی از تصمیم و اقتدار فرد بوده به پایان رسیده است و سرنوشت خانواده، گروه، سازمان و سیستم را مدیریت مشارکتی تعیین می کند. در مقیاس اجتماعی نیز این پارادایم ساری و جاری است. انواع انتخابات در کشورها مانند انتخابات ریاست جمهوری، نمایندگان مجالس، دپارتمانهای سیاسی، مذهبی، شوراهای شهری و روستایی و ... بر اساس کسب رای توده ها و احزاب تعیین می گردد .

شاید بتوان گفت ساختار جامعه انسانی شبیه بازی دومینوست. پس هرگز از افتادن دیگران نباید خشنود شویم چرا که دیریا زود نوبت خود ما فرا می رسد. از این رو همنوايی و مشارکت مدنی سعادت و رفاه جمعی را بدنبال خواهد داشت.

کارکردهای مشارکت مدنی و همنوایی اجتماعی در بین یازده کشور دنیا که مقام نخست را در بین سایر کشورها به لحاظ شاخص امید به زندگی کسب کرده اند قابل تامل است ! کشورهایی مانند ژاپن ،اسپانیا ،ایتالیا ،فرانسه ، اندورا ،استرالیا ، نیوزیلند ،سوئیس ، سنگاپور ، موناکو و سن مارینو از جمله یازده کشور نخست دنیا هستند که در مشارکت مدنی و همنوایی اجتماعی ازسایر کشورهای پیشرو می باشند .

اهمیت دادن آحاد جامعه و مسئولین به مقوله هایی مانند فعالیت اجتماعی مردم و ساختار حمایت کننده مسئولین، کمک جمعی به بهبود وضع آب وهوا و شبکه قوی رعایت بهداشت تغذیه عمومی، نظام مراقبت از سلامت که با نوع زندگی مردم ترکیب شده است، فعالیت های ورزشی بیرون از منزل، ارتقاء زیرساختهای لازم جهت مشارکت مدنی مردم در اداره امور جامعه، ارتقاء سطح درآمد خانواده ها از طریق بهبود اوضاع معیشت سرپرستان، مشارکت مردم در تصمیم گیریهای مختلف جهت بهبود وضع اقتصاد جامعه ناشی از رعایت الگوهای صحیح تولید و مصرف، درآمد و بهینه سازی دخل و خرج، همه در سایه کمک به یکدیگر باعث افزایش امید به زندگی در جوامع می گردد.

يادداشت مهمان: كوروش يوسفي ساداتي، دکترای مدیریت استراتژیک.