خبرگزاری شبستان//کرمان

دهم رمضان، سالروز وفات جانسوز بزرگ بانویی از تبار عشق و ایثار و فداکاری است، همین که پیشرفت اسلام تازه متولد شده، رهین خدمات ارزنده او بود.

 
تولد و زندگی:

 خدیجه دختر خویلدبن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب بود که در مقایسه با سلسله انساب رسول الله (ص) که به صورت محمد بن عبداله بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن … ، می‌توان اشتراک این دو بزرگوار را در اجداد خود از قصی بن کلاب به وضوح یافت.

گفته می شود که حضرت خدیجه (س) 15 سال پیش از عام الفیل متولد شده است و به تأیید اکثر مورخان دارای القاب و کنیه‌های مشهوری  بود  که از مهمترین آنها عبارتند ام هند و طاهره.

 ارتباط تجاری با پیامبر اکرم (ص):

حضرت خدیجه (س) برای انجام کارهای تجاری، قراردادهایی با افراد می‌بست و آنها را به تجارت می‌فرستاد.

پیامبر اکرم (ص)م وقتی به سن 25 سالگی رسیدند، به دستور عمویش ابوطالب با کاروانی که مربوط به خدیجه (س) بود، عازم به منطقه شام شد تا به کار تجارت بپردازد.

از طرفی خدیجه (س) چون امانت و شهرت خوب و مکارم اخلاق پیامبر (ص)را می‌دانست به رسول الله پیشنهاد داد که چون می خواهد که مالی بسیار زیاد را به جانب شام بفرستد و در قریش جز بر او اعتماد نیست،‌ آن حضرت همراهی این کاروان را بپذیرد.

پیامبر در روز 16 ذی الحجه، 25 سال بعد از عام الفیل به طرف شام حرکت کرد و در این مسیر "میسره" غلام خدیجه (س) همراهش بود.

این سفر چهار سال و 9 ماه و 6 روز طول کشید و پس از بازگشت این سفر چون خدیجه حضرت محمد (ص) را در ‌حسن عمل و راستگویی، امانتداری یافت، تمایل خود را به همسری با وی اعلام کرد.

زندگی همراه پیامبر اکرم (ص):

خدیجه (س) مدت 25 سال در خانه پیامبر(ص)م زندگی نمود و تا زمانی که او زنده بود پیامبر (ص) همسر دیگری انتخاب نکرد. همراهی و همسویی او در تمام دوران زندگی با حضرت محمد (ص) بیانگر، احترام و ارادت آن حضرت به حضرت محمد(ص) می‌باشد. هم چنین پیامبر اکرم (ص) توصیف های فراوانی از حضرت خدیجه (س) و رفتار و جایگاه بسیار بلند ایشان فرموده اند.

نقش بزرگ حمایت مالی خدیجه سلام‌الله‌علیه:

بعد از بعثت پیامبر (ص) تمامی اموال خدیجه (س) در راه اسلام خرج شد و به وسیله اموالش جان ضعیف آنانی که در دست قریش در معرض خطرهای بزرگ قرار می‌گرفت نجات بخشید و اسلام به اموال خدیجه (س) قوام یافت.

فرزندان :

تمامی فرزندان حضرت محمد(ص) به جز ابراهیم از خدیجه (س) بودند و همگی در مکه به دنیا آمدند قاسم- عبدالله- زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه سلام‌الله‌علیها. قاسم و عبدالله قبل از بعثت از دنیا رفتند.

زینب با ابوالعاص ازدواج کرد و رقیه با عثمان بن عفان ازدواج کرد و در سال دوم هجرت وفات یافت،‌ ام کلثوم همسر عثمان شد که او نیز در سال نهم هجرت رحلت فرمود. عثمان بن عفان بعدها سومین خلیفه بعد از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم شد.

کوچکترین فرزند پیامبر اکرم(ص) و خدیجه(س) کسی نبود جز فاطمه(س). او که توصیفات بسیار درخشانی را از پدرش دارد، با امام علی بن ابیطالب(ع) ازدواج کرد.

وفات حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیه :

خدیجه در دهم ماه رمضان سال دهم بعثت در سن 65 سالگی از دنیا رحلت فرمود. پیامبر او را در قبرستان ابوطالب دفن کرد. اندوه حضرت رسول (ص)از رحلت آن جناب، به نهایت انجامید. او که تنها محب و مشفق آن حضرت محسوب می شد و به همراه ابوطالب نقشی بسیار مهم در دفاع از اسلام در برابر قریش داشت، در همان سال درگذشت و باعث شد تا(ص)آن سال را عام الحزن نامید.

شخصیت ادبی حضرت خدیجه علیهاالسلام

از ویژگی های بارز حضرت خدیجه علیهاالسلام بهره مندی از عقل، هوش و تدبیری سرشار بوده است. در عصر جاهلیت که جهل همه جا را فرا گرفته بود و زنان از بیش تر مزایای زندگی محروم بودند، حضرت خدیجه علیهاالسلام دارای کمال، عقل و شخصیت ادبی در سطح بالایی بود؛ چنان چه اشعار سرشار از ظرافت ادبی و معنوی او در شأن رسول خدا(ص) که حدود پانزده سال پیش از بعثت سروده شده، شاهد گویایی بر این مطلب است.

او در یکی از اشعار خود در شأن رسول اکرم(ص)چنین گفته است: «اگر من روز را در میان همه نعمت ها به شب رسانم و دنیا و سلطنت شاهان بزرگ ایران و کسری ها همیشه برای من باشد، اگر دیدگانم به تماشای چشمان تو نپردازند، تمامشان برای من به اندازه بال پشه ای ارزش ندارد».

ماجرای ازدواج

امانتداری، راست گویی و ویژگی های الهی محمد صلی الله علیه و آله زبان زد همه مکّیان شده بود؛ به این جهت حضرت خدیجه علیهاالسلام ، علاقه عجیبی به ایشان پیدا کرد. از سویی نیز از پسر عمویش وَرَقَةِ بنِ نَوْفِل که از دانشمندان مسیحی بود ـ اطلاع یافت که در مکه پیامبری ظهور می کند که خورشید وجودش عالم تاب خواهد شد. نشانه های این پیامبر در وجود مبارک محمد (ص) آشکار بود.

حضرت خدیجه علیهاالسلام که در آن زمان ثروتش را در تجارت به کار انداخته بود، به پیشنهاد ابوطالب، محمد صلی الله علیه و آله را با کاروان تجاری به شام فرستاد. در این سفر، «مَیْسَره» غلام خدیجه علیهاالسلام نیز حضرت محمد صلی الله علیه و آله را همراهی کرد و پس از بازگشت پُر سود کاروان به مکه، خدیجه علیهاالسلام پیشنهاد ازدواج به ایشان داد و محمد صلی الله علیه و آله با مشورت عموهایش قبول کرد و به این ترتیب، خطبه عقد محمد صلی الله علیه و آله و خدیجه علیهاالسلام توسط حضرت ابوطالب جاری شد.

نخستین زن مسلمان

پانزده سال از زندگی زیبا و سراسر صفا و صمیمیت حضرت محمد صلی الله علیه و آله و خدیجه علیهاالسلام می گذشت که آن حضرت در «غار حرا» به پیامبری مبعوث شدند. حضرت خدیجه علیهاالسلام اولین بانویی بود که به ایشان ایمان آورد و رسالتش را پذیرفت؛ از این رو رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «پیشتاز زنان جهان در ایمان به خدا و محمد صلی الله علیه و آله ، خدیجه علیهاالسلام است». پس از آن، حضرت خدیجه علیهاالسلام یاور رسول خدا صلی الله علیه و آله در برپایی و رشد و توسعه دین اسلام بود و آن حضرت را در سختی ها و مصایب تبلیغ دین همراهی می کرد.

افتخارات

حضرت خدیجه علیهاالسلام یکی از شخصیت های برجسته تاریخ اسلام است که با ایمان، اخلاص و ویژگی های الهی خویشْ توانست افتخارات بسیاری در صفحات تاریخ ثبت کند. از افتخارات والا و ارزش مند وی همین بس که ایشان همسر اشرف مخلوقات عالم، حضرت محمدمصطفی صلی الله علیه و آله ، مادر حضرت زهرا علیهاالسلام بزرگْ بانوی سراسر تاریخ و نیز مربی حضرت علی علیه السلام و بسان مادری برای آن حضرت بود.

در محضر خدیجه علیهاالسلام
 

خدیجه ای تجلی خوبی ها، در آیینه وجودت که سراسر پاکی و زیبایی است، عشق، ایمان، فداکاری، استواری و ایثار را به نظاره نشسته ایم تا توشه ای از دریای بی کران اوصاف الهی ات برگیریم. تو به ما آموختی که با وجود ثروت و مقام مهم می توان اسیردنیا و مادیات آن نشد، بلکه آن را در جهت پیشبرد اهداف والای انسانی به کار برد. ما آموختیم که می توان با وجود محیط زشت و ناپاک اطراف، الهی و پاک زیست. تونوری بودی که در تاریکی و ظلمت جاهلیت درخشیدی تا چراغی فرا راه دیگران باشی. تو به ما یاد دادی که می توان هم چون شمع سوخت و به دیگران روشنایی بخشید.

منزلت خدیجه علیهاالسلام نزد رسول اکرم صلی الله علیه و آله

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله احترام و ارزش خاصی برای حضرت خدیجه علیهاالسلام قائل بودند و بارها شأن و مقام ارزش مند و والای ایشان را یادآوری می کردند. از جمله می فرمودند: «برترین بانوان بهشت عبارتند از: مریم دختر عمران، آسیه دختر مُزاحِم، خدیجه دختر خَوَیْلِد و فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله ».

بعد از رحلت حضرت خدیجه علیهاالسلام، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بسیار از او یاد می کردند، چنان چه یکی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله گفته است: «رسول خدا صلی الله علیه و آله از خانه بیرون نمی رفت، مگر اینکه خدیجه را یاد می کرد و او را به نیکی ستایش می نمود». نیز نقل شده که هرگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله گوسفندی ذبح می کرد، می فرمود: «این قربانی را برای دوستان خدیجه علیهاالسلام بفرستید؛ زیرا من دوستان خدیجه را نیز دوست دارم».

در تنگنای محاصره
 

هنگامی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله پس از سه سال دعوت پنهانی، به امر خداوند مأمور به دعوت آشکار و گسترش دامنه پیام الهی خود شد، ندای دعوتشْ طوفان خشمِ جاه طلبان و گردن کشان را برانگیخت از این رو، کافرانْ آنان را از شهر بیرون کرده و به «شِعبِ ابی طالب» روانه ساختند و درتنگنای محاصره اقتصادی قرار دادند.

شدت این محاصره به قدری بود که یا از گرسنگی بمیرند و یا به سوی بت پرستان و خدایانشان باز گردند. هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله با یارانش از شهر بیرون می رفتند، خدیجه نیز بدون ذره ای تردید با آنان همگام شد. او در طول این سه سال، هزینه محاصره شدگان را به عهده گرفته بود و هراز چندگاه مایحتاج آنان، از اموال خدیجه علیهاالسلام و مخفیانه به شعب ابی طالب می رسید.

مباهات امامان

امامان معصوم علیهم السلام در موارد متعدد به وجود بانوی ارج مند جهان، حضرت خدیجه علیهاالسلام ، مباهات و افتخار کرده اند. مثلاً امام حسین علیه السلام روز عاشورا، در ضمن خطبه ای که خود را به دشمن معرفی می کرد، فرمود: «شما را به خدا سوگند، آیا می دانیدکه جده من خدیجه علیهاالسلام دختر خویلد است». یا امام سجاد علیه السلام در مجلس یزید در دمشق، در فرازی از سخن رانی اش، خود را چنین معرفی می کند که: «من پسر خدیجه بانوی بزرگ اسلام هستم». هم چنین در دعای ندبه هنگامی که امام عصرمان را یاد می کنیم، چنین می خوانیم: «کجاست پسر پیامبر برگزیده اسلام صلی الله علیه و آله و پسر علی پسندیده علیه السلام و پسر خدیجه والا مقام علیهاالسلام ».

سلام خدا بر خدیجه علیهاالسلام

یکی از وقایع بسیار مهم زندگی درخشان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله موضوع معراج ایشان از مکه به بیت المقدس و از آن جا به آسمان هاست. در این سفر آسمانی بود که جبرئیل سلام خداوند را توسط رسول اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت خدیجه علیهاالسلام رساند. ابوسعید خِدْری دانشمند بزرگ اسلام در این باره می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: در شب معراج، هنگام بازگشت به جبرئیل گفتم: آیا حاجتی داری؟ گفت: «حاجت من این است که سلام خدا و سلام مرا به خدیجه علیهاالسلام برسانی».

القاب حضرت خدیجه

حضرت خدیجه علیهاالسلام پیش از ولادتْ در کتاب آسمانی انجیل که بر حضرت عیسی نازل شد، به عنوان «بانوی مبارکه» و همدم مریم در بهشت یاد شده است. هم چنین درعصر جاهلیت که بسیاری از زنان به انحراف های عصر جاهلی آلوده بودند، حضرت خدیجه علیهاالسلام به خاطر قداست و پاکی به عنوان «طاهره» یعنی پاک سرشت و پاک روش خوانده شد. از سویی نیز شخصیت خدیجه علیهاالسلام آن چنان چشم گیر بود که اورا به عنوان «بانوی بانوان» و «سرور زنان» می خواندند. لقب دیگر آن حضرت «کبری» است که به معنی «ارج مند و والا مقام» می باشد.

فرزندان

بنابر نقل مشهور، حضرت خدیجه از پیامبر علیهاالسلام دارای شش فرزند به نام های قاسم، عبداللّه ـ که با لقب طیب و طاهر نیز خوانده می شد ـ، زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه زهرا علیهاالسلام است. قاسم پیش از بعثت در مکه از دنیا رفت و عبداللّه نیز که پس از بعثت به دنیا آمده بود، در مکه درگذشت.

رحلت

پس از پایان محاصره اقتصادی پیامبر صلی الله علیه و آله و یارانش در شعب ابی طالب، چندی نگذشت که ابوطالب و خدیجه علیهاالسلام هر دو با فاصله چند روز در بستر بیماری افتادند. طبق پاره ای از روایات، ابوطالب علیه السلام دو ماه پس از آزادی ازمحاصره از دنیا رفت و پس از سه روز و به نقلی 35 روز، در دهم رمضان سال دهم هجرت، حضرت خدیجه علیهاالسلام نیز دار فانی را وداع گفت. مرقد مطهر آن حضرت در قبرستان حَجون در بالای شهر مکه قرار دارد که امروز به نام «قبرستان مُعَلّی» معروف است.

پریشانی پیامبر صلی الله علیه و آله در فراق خدیجه علیهاالسلام

چند روزی از رحلت جان سوز دو یار مهربان پیامبر صلی الله علیه و آله ، حضرت خدیجه علیهاالسلام و حضرت ابوطالب علیه السلام نمی گذشت، که کافران جرأت بیش تری یافتند. روزی هنگام عبور پیامبر صلی الله علیه و آله از کوچه های مکه، ناگاه یکی از مزدوران بت پرست، ظرفی پر از خاکروبه بر سر و روی آن حضرت ریخت و پیش از آن و زمانی که خدیجه علیهاالسلام بود، وقتی چنین حوادث تلخی برای پیامبر صلی الله علیه و آله رخ می داد و به خانه باز می گشت، خدیجه با کمال مهر و محبت، سر و صورت آن حضرت را می شست و رفتار پر عطوفت حضرتش، مرهمی بر زخم های پیامبر صلی الله علیه و آله بود. ولی اینک که پیامبر صلی الله علیه و آله به خانه بازگشتند و جای خالی خدیجه علیهاالسلام را نگریستند بسیار رنجیده خاطر شدند. در این هنگام یکی از دختران آن حضرت در حالی که می گریست، ظرف آبی آورد تا سر و روی پدر را بشوید که رسول اکرم صلی الله علیه و آله به او فرمود: «دخترم، گریه نکن که خداوند گزند دشمن را از پدرت دفع خواهد کرد».

منابع:

روش های پژوهش در آداب و رسوم گذشتگان
فلسفه تاریخ
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی
 

پایان پیام/