فقیهی که مسجد را سنگر مبارزه قرار داد + تصاویر

خبرگزاری شبستان ـ گروه مسجد و کانون‌های مساجد: آیت‌الله سیدمحمد علی قاضی طباطبایی، از پیشگامان انقلاب در خطه آذربایجان و نماینده و مروج رهبری  امام خمینی در این منطقه به شمار می‌رفت.

وی دهم آبان ماه1358  و در روز عید قربان، در تبریز و به دست گروه فرقان به شهادت رسید. به همین مناسبت نگاهی به زندگی نامه وی انداخته ایم.

سیدمحمود قاضی طباطبایی، اولین امام جمعه تبریز در سال 1333  هجری قمری در تبریز متولد شد، پدرش حاج میرزا باقر و عمویش میرزا اسدا... از علمای بنام تبریز بودند که سید محمود، تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در مدرسه «طالبیه» نزد آن دو فرا گرفت.

در سن 24 سالگی در بحبوحه مبارزات در تبریز به همراه پدرش به تهران تبعید شد و پس از چند ماه توقف در تهران و ری به تبریز مراجعه کرد.

دو سال بعد بود که وی برای تحصیل در حوزه علمیه قم به این شهر رفت و از محضر مرحومان آیات «سیدمحمد خوانساری» «سیدمحمد حجت کوه‌کمره‌ای» «صدر» «بروجردی» و «گلپایگانی» کسب فیض کرد، آن شهید بزرگوار از محضر «امام خمینی (ره)» نیز بهره برد و از شاگردان و علاقمندان ایشان به شمار می رفت.

او در سال 1369 هجری قمری از قم به نجف عزیمت کرد و نزد علمای برجسته نجف یعنی مرحومان «آیت الله حکیم عبدالحسین رشتی» «میرزا باقر زنجانی» و» بجنوردی» به کسب علوم دینی پرداخت.

راهنمایی های شهید قاضی در مسائل سیاسی و انقلابی زبانزد خاص و عام بود.

شخصیت و آثار علمی

آن شهید بزرگوار به دلیل تسلطی که به زبان عربی داشت، مقالاتی به زبان عربی برای مجلات کشورهای عربی نیز می نگاشت که از جمله آن ها مقالات بسیاری است که از وی در مجلات مصر چاپ شده است و مطالعات تبلیغاتی و اطلاعات ادبی آن شهید به تصریح دوستان و آشنایان وی کم نظیر و بسیار وسیع بود.

آثار قلمی با ارزشی از وی به یادگار مانده است که برخی از آن ها در ادامه می آیند:

ـ مقدمه و تصحیح تفسیر «جوامع المجامع» علامه طبرسی.

ـ ذکر حدیقه الصالحین در «الذریعه الی تصانیف الشیعه» شیخ آقا بزرگ تهرانی.

ـ پاورقی بر »فردوس الاعلی» نوشته کاشف الغطاء تعلیقات بر «انوار نعمانیه».

ـ اضافات و تعلیقات بر کتاب «انیس الموحدین» ملا محسن نراقی.

ـ تقریرات دروس استادان نجف و فقه و اصول مرحوم آیت الله حجت.

ـ مراسلات با مرحوم علامه کاشف الغطاء. کتاب «صدقات امیرالمومنین و صدیقه طاهره».

ـ تاریخ قضا در اسلام

ـ حضرت امام حسین (ع)

ـ تحقیق روز اربعین.

دوران حیات سیاسی

شهید «آیت الله قاضی طباطبایی» همچنانکه در تلاش های علمی کوشا بود، در مبارزات سیاسی نیز شرکت فعالانه داشت، آن شهید بزرگوار دارای روحیه انقلابی و اراده ای خلل ناپذیر بود و در پرونده قطوری که ساواک در مورد وی تهیه کرده، این نکته مشهود است.

شرکت علنی و بارز آن شهید در مبارزات سیاسی از سال های 41 و 42 همزمان با آغاز نهضت اسلامی شروع می شود و وی یکی از رهبران و پایه های نهضت اسلامی در آذربایجان بود که در جریان همین مبارزات دستگیر و در زندان «قزل قلعه» تهران زندانی شد.

آیت الله شهید قاضی به اتهام اینکه در خلال بحث پیرامون حکومت اسلامی و جنایات اسرائیل در یک سخنرانی علنی نام امام خمینی را به عظمت و عزت بر زبان آورد، به مدت شش ماه به «بافق» کرمان تبعید شد و پس از آن به بهانه دیگری شش ماه دیگر به زنجان تبعید شد.

وی در تبریز تنها نماینده تام الاختیار امام خمینی (ره) بود و نقش وی در شکل دادن به مبارزات مردم تبریز نیز شایان توجه است.

مسجد شعبان؛ محور مبارزات

«مسجد شعبان» محور مبارزه در آذربایجان شرقی و مرکز مبارزات بود که شهید قاضی طباطبائی نیز امامت آن را عهده دار بود.

شهید قاضی در مبارزه از بسیاری جلوتر و فوقالعاده محبوب و مورد احترام بود و به همین دلیل دسایس دشمنان و منحرفین از اسلام علیه وی کارگر نمی شد، نفوذ وی به حدی بود که اگر روزی را در آذربایجان تعطیل اعلام می کرد بدون شک آن روز همه جا به حال تعطیل در می آمد.

آیت الله شهید قاضی جزو اولین کسانی بود که در آذربایجان اعلامیه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد،  ساواک با صرف بودجه های ویژه، جریانات مخالف وی در تبریز را تقویت می کرد تا اثرات فعالیت های آن شهید را در زمینه سازی برای انقلاب خنثی کند.

در ماه های قبل از پیروزی انقلاب، رهبری جریانات حاد سیاسی، برپایی تظاهرات و تشکیل مجالس، همه بر عهده این شهید بزرگوار بود و وی اولین امضاء کننده اعلامیه 29 بهمن 56 در چهلم شهدای قم بود.

مرحوم آیت الله شهید قاضی همیشه سد مستحکمی در مقابل خطوط انحرافی در جریانات ضد انقلابی بود و از اوان پیروزی انقلاب علیه جریانات منحرف و وابسته، نظیر «خلق مسلمان» افشاگری های لازم را انجام می داد و منحرفان با وجود وی، قدرت و جرأت ابراز وجود پیدا نمی کردند.

انتصاب به عنوان امام جمعه تبریز

خدمات وی بعد از پیروزی انقلاب نیز شایسته توجه بسیار است، شهید قاضی طباطبایی بلافاصله بعداز پیروزی انقلاب از طرف امام، به سمت امام جمعه تبریز منصوب شد و اولین نمازجمعه را در این شهر بزرگ برپا کرد.

وی همچنین کمیته های انقلاب اسلامی آذربایجان شرقی و غربی را تشکیل داد و نقش زیادی در راه اندازی استانداری ها، فرمانداری ها و ادارات استان ایفا کرد.

شهادت در محراب مسجد

آن شهید همچنین زحمات زیادی برای رسیدگی به محرومان و مستضعفین متحمل شد و پس از یک عمر مجاهده و تلاش خالصانه شامگاه روز دهم آبان سال 1358 مصادف با عید سعید قربان سال 1399 هجری، بعد از ادای فریضه نماز مغرب و عشاء و در حال مراجعت از مسجد به منزل، مورد هجوم عوامل سرسپرده استکبار تحت نام گروه «فرقان» قرار گرفت و شربت شهادت را نوشید.