محبوب ترین سرگرمی نزد خدا/تفریحاتی که انسان را انگشت نما می کند!

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، ورزش، جزء نیازهای ثانویه انسان ها محسوب می شود، این نوع نیازها پس از نیازهای اولیه مانند نیاز به هوا، آب، غذا و استراحت، در مرحله بعدی قرار دارند البته برآوردن نیازهای ثانویه، باعث زندگی بهتر و بقای سالم تر انسان و کلاً جانوران می شود.

تفریحات سالم و ورزش از عوامل تامین کننده سلامتی آدمی اند که در روایات اهل بیت (ع)، اهمیت ویژه ای به آنها داده شده و برای آنها مصادیقی را ذکر کرده اند. یکی از آثار بهره مندی از تفریحات سالم و حلال  تقویت و یاری انسان در انجام دیگر امور دینی و زندگی است.

از این رو و به مناسبت فرا رسیدن ۲۶ مهرماه، روز ورزش و تربیت بدنی جایگاه این مهم در لسان معصومان علیهم السلام و کلام بزرگان را بررسی کرده ایم که به حضورتان تقدیم می شود:

اهمیت ورزش در اسلام

رسول خدا (ص) می فرمایند: «خردمند اوقات روزانه اش را به چهار بخش قسمت می کند: ... بخشی از آن را برای بهره جویی از حلال قرار می دهد و این بخش قسمت های دیگر را تقویت می کند و موجب آرامش و آسایش قلب می شود.» (معانی الاخبار . ص 334)

امیرالمومنین امام علی(ع) در تفسیر آیه «لاتَنسَ نَصیبَکَ مِن الدُّنیا» می فرمایند: «سلامتی، توانایی، جوانی، نشاط، بی نیازی و ثروت خود را فراموش نکن و با بهره گیری (سالم) از آنها در پی آخرت باش (الدعوات، ص 122)

سلامتى ميوه ورزش است. در اهميت سلامتى، از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نقل شده: «هر كه تنش سالم است و در جماعت خويش ايمن است و قوت روز خويش دارد، جهان طبق مراد اوست» (نهج الفصاحه، 1337، ص 724، ح 2803).

ورزش سلامت انسان را تضمين مى كند و خطر بسيارى از بيمارى هاى متداول را كاهش مى دهد. برخى از آثار ويژه نرمش و تمرينات منظم عبارتند از: افزايش قدرت و تحمل بدن، بهبود انعطاف پذيرى بدن، و احساس سرزندگى و شادابى. همچنين ورزش منظم مى تواند فشار خون و درصد چربى بدن را كاهش دهد و كارايى قلبى و عروقى را بهبود بخشد. اگر ورزش همراه زندگى گردد، جلوى بروز بيمارى هاى قلبى و عروقى و پوكى استخوان و بسيارى ديگر از بيمارى ها گرفته مى شود (تركان، 1380، ص 10).

امام سجاد عليه السلام در دعا از خداوند چنين طلب مى كند: «وَامْنُنْ عَلَينَا بِالنَّشَاطِ وَ أَعِذْنَا مِنَ الْفَشَلِ وَالْكَسَلِ وَالْعَجْزِ وَالْعِلَلِ وَالضَّرَرِ وَالضَّجَرِ وَالْمَلَلِ» (مجلسى، 1403ق، ج 91، ص 125)؛ «خداوندا! نعمت سرزندگى و كوشايى را به ما ارزانى دار و از سستى و تنبلى و ناتوانى و بهانه آورى و زيان و دل مردگى و ملال، محفوظمان دار.»

انسان مسلمان، هم به جسم قوى نيازمند است و هم به روحى قوى؛ جسم قوى براى خدمت به دين، جامعه انسانى و اسلامى و روح قوى براى غلبه بر شيطان و هواى نفسانى و اطاعت از فرامين الهى. از اين رو، اسلام در كنار توجه به روح آدمى، به آمادگى جسمانى نيز توجه نموده است و از اين رو، شاهد تأكيداتى نسبت به ورزش هايى از جمله شنا، سواركارى، تيراندازى، نيزه پرانى، و... هستیم.

آثار تفریحات سالم

امیرالمومنین(ع) می فرمایند: «اوقات سرور و شادمانی فرصت مناسبی برای طراوت روح و جان است.» و نیز می فرمایند: «سرور و شادمانی مایه انبساط روان و افزایش طراوت است.» (غرر الحکم . ص 319)

برخی مصادیق تفریح و ورزش در اسلام

1- اسب دوانی و تیر اندازی:

رسول خدا (ص) می فرمایند: «محبوب ترین سرگرمی نزد خدا اسب دوانی (سوار کاری) و تیراندازی است.» (الجامع الصغیر . ج1 .ص38) و نیز می فرمایند: «تیراندازی و سوارکاری کنید که تیر اندازی نزد من محبوب تر است.» (الجامع الصغیر . ج1.ص 146)

2- شنا و ریسندگی :

رسول خد (ص) می فرمایند: «بهترین سرگرمی مرد مومن شنا و بهترین سرگرمی زن ریسندگی است.» (الجامع الصغیر ج1.ص627)

رسول خدا (ص) از مردی که شنا و تیر اندازی می کرد، خوششان می آمد (الدار المنثور، ج ۳، ص193)؛ همچنین می فرمایند: «تیراندازی و شنا را به پسرانتان بیاموزید.» (النوادر، ص49)

3- لطیفه گویی:

امام باقر (ع) می فرمایند: «سرگرمی مومن در سه چیز است: بهره وری از همسر ، شوخی با دوستان و نماز شب.» (کتاب الخصال .ص 161)

ورزش های ناپسند (تفریحات ناپسند)

از امیرالمومنین(ع) نقل شده است: «مهره بازی، تیله بازی ،جویدن سقز، پوشیدن لباسی که آدمی را انگشت نما می کند، گشودن دکمه های لباس، خصلت هایی از اخلاق قوم لوط است.» (کتاب الخصال، ص 331)

امام رضا (ع) می فرمایند: «خدا بندگانش را از همه قمارها (بازی های دارای برد و باخت ) نهی و به اجتناب از آنها امر فرموده و آنها را رجس و پلیدی نامید و فرمود: «پلیدی هستند که گرایش به آن ها برخاسته از وسوسه های شیطان است، پس از آنها بپرهیزید...» (سوره مبارکه مائده، آیه 90، فقه الرضا(ع)، ص 284)

با توجه به ورزش هايى كه در منابع دينى وجود دارد، اسلام موافق ورزش است، اما بايدها و نبايدهاى اخلاقى را در ورزش مطرح مى كند كه بايد به آن پايبند بود البته ورزش خود نمى تواند هدف نهايى باشد، بلكه ابزارى است كه بايد در خدمت اهداف متعالى تر قرار گيرد.

مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نیز در توصیه به جوانان، نوجوانان ذیل رویکردهای پرداختن به تحصیل ، تهذیب و ورزش پیرامون اهمیت و ضرورت ورزش می فرمایند؛ «.... از این فراغت تابستان و از این فرصت برای مطالعه، برای فراگیری، برای شرکت در کارهای بدنی که در خدمت مردم هست - گاهی بسیج و دیگران، کارهایی را در اختیار جوانها می گذارند؛ فعالیتهای بدنی، خدمات، سازندگی - و کمک به پدر و مادر، کمک به خانواده، تهذیب و ورزش استفاده کنند. ورزش هم یک کار لازم است. من به همه‌ی جوان‌ها، دخترها، پسرها، توصیه‌ی دائمی ام این است که ورزش کنند.» (بیانات در دیدار اعضای انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان – 19/2/86‌)

نيرومندى و قدرت بدنى يك مزيت و يك ارزش است. يكى از راه هاى كسب اين قدرت و نيروى بدنى انجام ورزش است. هر ورزش و هر فعاليت بدنى كه در آن خلاف موازين شرع نباشد و باعث قدرت بدنى شود، ممدوح است. البته تذكر اين نكته لازم مى باشد كه خوب بودن و ارزشمند بودن نيرو و قدرت بدنى در اسلام، داراى ارزش و مطلوبيت غيرى است و بستگى دارد آن را براى چه امرى بخواهيم. اگر آن را براى امرى مشروع طلب كنيم، داراى ارزش خوب و در غير اين صورت، داراى ارزش منفى خواهد بود.

با بررسى احكام اخلاقى در ورزشكار مى توان نتيجه گيرى كرد كه دست كم چهار اصل اخلاقىِ جوانمردى، عدالت، وفاى به عهد و عدم اضرار و ضرر براى بررسى احكام اخلاقى راهگشا خواهد بود. بررسى و تبيين اخلاق ورزشكار و ترويج اخلاق پهلوانى با توجه به اسوه بودن آنها از اهميت خاصى برخوردار است و مسئولان ورزشى بايد علاوه بر ترويج آن در بين ورزشكاران، داشتن اخلاق ورزشى را در كنار داشتن صلاحيت و مهارت هاى ورزشى براى انتخاب هاى مختلف مدنظر قرار دهند.