خبرگزاری شبستان: تاریخ روزه در اسلام به سال 6 هجری قمری مى رسد. زمانى که پیامبر اسلام (ص) پس از صلح حدیبیه، راهى مدینه شد. ایشان در مدینه، اعمال ماه رمضان و سپس شوال را به جا آورد. روزه در اسلام از جاىگاه خاصى برخوردار است تا آنجا که در حدیثى از پیامبر (ص) روایت شده یکى از ستون هاى محکمى که اسلام برآن استوار گردیده، روزه دارى در ماه رمضان است و در جایى دیگر یکى از سه ساحت بهره بردارى از اسلام را روزه مى دانند.
هدف نهایى روزه بدن، رسیدن به روزه قلب است
روزه از جمله اعمال عبادى است که خداوند به آن امر فرموده است و در آن، انسان در طول مدت معین و ساعات خاصى از شبانه روز، از خوردن و آشامیدن و در برخى موارد، حتى صحبت کردن دست مى کشد. روزه در گام اول عبارت است از حفظ شکم و شهوت از خوردن و آشامیدن و بهره گیرى از غریزه جنسى و رعایت آداب ظاهرى که در توضیح المسائلها بیان شده است. در گام بعد حفظ زبان، گوش، چشم، دست و پا و سایر اعضا و جوارح از گناهان را دربر مى گیرد که در صورت عدم رعایت آنها، روزه باطل مى شود. اما همه اینها بهانه اى است تا انسان بیشتر به نفس خود توجه پیدا کند. هدف نهایى روزه بدن، رسیدن به روزه قلب است که انسان را از هموم دنیوى و افکار پست و آنچه او را از خداوند باز مى دارد، دور کند. حضرت على (ع) مى فرماید: روزه دل، با ارزشتر از روزه زبان و روزه زبان، باارزشتر از روزه شکم است.
روزه در اسلام در ماه نهم قمرى واجب شمرده شده است
در اسلام براى روزه وقت معینی مشخص شده است. مسلمانان باید از اذان صبح تا اذان مغرب از چیزهایى که روزه را باطل مى کند خوددارى کنند. در اسلام روزه در ماه مبارک رمضان (ماه نهم قمرى) بر مسلمانان واجب شده است. حکم روزه در آیاتی از سوره بقره آمده است: اى کسانى که ایمان آوردهاید، روزه بر شما واجب شده همان گونه که بر اقوام قبل از شما واجب شده بود، تا پرهیزکار شوید. چند روز معدود را (باید روزه بگیرید). و هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادى از روزهاى دیگر را (روزه بدارد). و بر کسانى که روزه براى آنها طاقت فرسا است (هم چون بیماران، پیرمردان و پیرزنان) لازم است کفاره دهند: مسکینى را اطعام کنند و کسى که کار خیرى انجام دهد براى او بهتر است و روزه داشتن براى شما بهتر است اگر بدانید. (روزه در چند روز معدود) ماه رمضان است، ماهى که قرآن، براى راهنمایى مردم و نشانه هاى هدایت و فرق میان حق و باطل در آن نازل شده است. پس آن کس از شما که در ماه رمضان در وطن باشد، روزه بدارد و آن کس که بیمار یا در سفر است، روزهاى دیگر را به جاى آن روزه بگیرد. خداوند راحتى شما را مى خواهد، نه زحمت شما را. هدف این است که این روزها را تکمیل کنید و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، بزرگ شمرید؛ باشد که شکرگزارى کنید. نزدیکى با همسرانتان در شب روزهایى که روزه مى گیرید، حلال است. بخورید و بیاشامید. تا رشته سپید صبح، از رشته سیاه (شب) براى شما آشکار گردد. سپس روزه را تا شب، تکمیل کنید.
تقوایى که قرآن به آن اشاره مى کند تنها از راه روزه به دست مى آید
فایده روزه تقوا است و تقوا خود، سودى است که عاید خود انسان مى شود. هر کس بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود و به مقام بلند کمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزى که لازم است بدان ملتزم شود این است که از افسار گسیختگى خود جلوگیرى کند و سرگرم لذت هاى جسمى و شهوات بدنى نباشد. چنین شخصى باید خود را بزرگتر از آن بداند که زندگى مادى را هدف بپندارد. باید از هر چیزى که او را از خداوند مشغول مى دارد بپرهیزد. این تقوایى که قرآن به آن اشاره مى کند تنها از راه روزه و خوددارى از شهوات به دست مى آید. خوددارى از شهوات عبارت است از: خوددارى از شهوت شکم در خوردن و آشامیدن و شهوت جنسى. اگر انسان مدتى از این سه چیز پرهیز کند، به تدریج نیروى خویشتن دارى از گناهان در او قوت مى یابد و به تدریج بر اراده خود مسلط مى شود. آن وقت در برابر هر گناهى عنان اختیار از کف نمى دهد و در تقرب به خداوند متعال دچار سستى نمى شود. فواید دیگری نیز برای روزه و گرسنگى در احادیث مختلف بیان شده است. در حدیثى از معصوم (ع) آمده است: با گرسنگى، مجارى شیطان را تنگ نمایید، که او مانند خون در بدن انسان جارى است. در همین راستا، پیامبر اعظم (ص) مى فرماید: کسى که شکم خود را گرسنه نگه دارد، اندیشهاش تربیت مى شود. ایشان هم چنین مى فرماید: با تشنگى و گرسنگى با نفسهایتان مبارزه کنید، همانا پاداش این کار همانند پاداش مبارزه در راه خداست و عملى دوست داشتنىتر از گرسنگى و تشنگى نزد خدا نیست. همچنین فرمود: گرسنگى بکشید و بر بدنهایتان سخت بگیرید، شاید دلهایتان خداوند متعال را ببیند. و نیز فرمود: برترین شما روز قیامت، نزد خدا، کسى است که گرسنگى بیشترى کشیده باشد و در خداوند متعال تفکر بیشترى نموده باشد. رسوا الله (ص) در یکى از سخنرانى هاى خود درباره اهمیت ماه مبارک رمضان چنین میفرماید: با تشنگى و گرسنگى خود، گرسنگى روز قیامت را به یاد آورید. به فقیران خود صدقه بدهید، بزرگان خود را احترام کنید، کوچکترها را مورد رحمت خود قرار دهید و صله رحم را به جا آورید. زبان هاى خود را حفظ کرده، دیدگان خود را از آنچه نگاه به آن حلال نیست و گوش هاى خود را از آنچه گوش دادن به آن حلال نیست، نگه دارید. با یتیمان مردم مهربانى کنید تا با یتیمان شما مهربانى شود. به درگاه خداوند از گناهان خود توبه کنید. هنگام نماز دستهایتان را با دعا به طرف او بلند کنید، زیرا این وقت، بهترین اوقات است و خداوند در آن هنگام با نظر رحمت به بندگانش نگاه کرده و هنگامى که از او بخواهند و با او مناجات نمایند، جواب آنان را مى دهد. و اگر او را صدا بزنند، به آنان لبیک مى گوید و اگر دعا کنند، دعایشان را مستجاب مى کند.
موسى(ع) پیش از دریافت الواح عهد، چهل شبانه روز روزه گرفت
در آئین یهود روزه جزئى از مجموعه اعمالى است که یک یهودى براى ذلیل کردن تن آن را انجام مى دهد. قوم یهود براى اظهار عجز و تواضع در حضور خدا، روزه مى گرفتند تا بدین وسیله به گناهان خود اعتراف کرده و با توبه، رضاى حضرت اقدس الهى را تحصیل کنند. در کتاب هاى عهد قدیم، از روزه داشتن انفرادى افرادى مانند داود، عزرا، الیاس، دانیال و دیگران سخن گفته شده که بیانگر یک عمل دینى، براى نیل به هدف مورد نظر درمیان یهودیان بوده است. در کتاب عهد قدیم آمده است که موسى پیش از دریافت الواح عهد از یهوه، چهل شبانه روز در کوه سینا روزه گرفت و از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد. داود در هنگام بیمارى پسرش روزه گرفت. یهوشافط پس از پیروزى یهودیه بر موآبىها و عمونیان چهل روز روزه گرفت. یوئیل و یونس نیز براى دور کردن خشم خدا، به مردم دستور به روزه گرفتن دادند. مردخاى و استر نیز که از دیگر شخصیت هاى عهد عتیق هستند، پس از فرمانهامان، وزیر اخشورش براى قتل عام یهودیان چندین شبانه روز روزه گرفتند. براساس یک طبقه بندى روزه هاى مرسوم در آیین یهود را مى توان به سه طبقه اصلى تقسیم کرد: 1- روزه هاى حکم شده در کتاب مقدس یا روزه هاى ایجاد شده به مناسبت یادآورى وقایع مطرح شده در کتاب مقدس. مانند روزه یوم کیپور، روزه نهم آو، روزه 17 تموز و.. 2- روزه هاى تعیین شده از سوى ربیه. مانند روزه اولین دوشنبه پس از عید فصح، روزه آخر هر ماه موسوم به یوم کیپور کوچک و... 3. روزه هاى شخصى که اشخاص در مناسبت هاى مختلف خصوصى به آن مبادرت مى کنند. این روزهها وقت مشخصى ندارد و در زمانى که رخدادى براى کسى پیش مى آید روزه مى گیرد. مانند روزه براى فوت والدین یا معلم، روزه عروس و داماد در روز ازدواجشان و... روزه یهودیان در بعضى روزها مثل کیپور، از غروب آفتاب تا شامگاه روز بعد است، ولى مدت روزه در روزهاى دیگر از هنگام طلوع آفتاب تا شامگاه همان روز است. هم چنین اگر یکى از روزهها به استثناى روزه یوم کیپور با روز شنبه مصادف شود، روزه به یکشنبه موکول مى شود.
روزهای که به نشانه سوگواری بر یهود واجب شد
بر اساس یک طبقه بندى دیگر، روزه هاى آیین یهود به واجب و مستحب تقسیم مى شود. روزه هاى واجب این دین عبارت است از: 1. روزه یوم کیپور: این روزه که مهمترین و معروفترین روزه هاست، در روزهاى نهم و دهم ماه تشرین (نخستین ماه یهودى از سال یهودى) به مدت 25 ساعت است. هدف از این روزه بخشش گناهان است که دستور مستقیم خداوند در تورات درباره آن صادر شده است. براى شما قانون ابدى باشد که در دهمین روز از ماه هفتم (عبرى) جان هاى خود را رنج دهید (روزه بگیرید)... زیرا در این روز براى شما طلب عفو مى شود.... (و در صورت توبه) از تمام خطاهایى که نسبت به خداوند مرتکب شدهاید، مبرا مى شوید. ریشه این روزه، به عفو بنى اسرائیل از جانب خداوند در صحراى سینا بازمى گردد. حضرت موسى (ع) پس از میقات چهل روزه در کوه سینا وقتى از تمرد گروهى از بنى اسرائیل آگاه شد، چهل روز دیگر در بالاى کوه براى قوم خود طلب عفو کرد. وقتى موسى در دهم ماه هفتم از کوه پایین آمد، این روز به عنوان روز کیپور یعنى روز بخشش گناهان تعیین شد. 2. روزه سوگوارى: این روزه در 4 نوبت است که پس از ویرانى معبد بیت المقدس از طرف انبیا و علماى بنى اسرائیل به نشانه سوگوارى براى یهود واجب شد.
روزه برای طلب بخشش از خدا
3- روزه استر: استر نوعى روزه است که به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت مى گیرد. ریشه این روزه به 2300 سال پیش در زمانى که یهودیان در ایران ساکن شده بودند، برمى گردد. در آن دوران یکى از وزراى خشایار شاه نقشه قتل عام یهودیان را طرح کرد که با هوشیارى استر و یکى از انبیاى یهود به نام مُردخاى این نقشه باطل شد. استر براى موفقیت در ابطال این توطئه، از یهودیان ایران خواست که 3 روز روزه بگیرند و از خداوند طلب بخشش و کمک کنند. پس از آن، روزه استر به یادبود این واقعه بر یهودیان واجب شد. 4- روزه پوریم: این روزه به شکرانه نجات از قتل عام گرفته مى شود. 5- روزه کدلیا: روز سوم ماه تشرین، روزى است که کدلیا حاکم بیت المقدس با 82 تن از یهودیان در آتش سوخت. 6 - روزه عقیبیا: در روز پنجم ماه تشرین که به پاس گرامىداشت خاطره خاخام عقیبیا است، روزه واجب است. خاخام عقیبا کسى است که او را مجبور به پرستش بت نمودند و او زیر بار نرفت و آن قدر مقاومت کرد تا از گرسنگى درگذشت. 7- روزه عذاب: در زمان داوود پیامبر، خداوند بر بنى اسرائیل غضب کرد، ایشان را به مرگ و قحطى تهدید نمود. یهودیان از ترس، آن روز را روزه مى گیرند. 8- روزه صدقیا: روز ششم از ماه حسوان، پس از آنکه بخت النّصر اورشلیم را تصرّف کرد، فرزندان صدقیا را کشت و او صبر و تحمل نمود. یهودیان به پاس همدردى با صدقیا (پادشاه یهود) روزه مى گیرند. 9- روزه یهویاقیم: در بیستم ماه کلیو، ارمیاى نبى پیش گویى اسارت یهود و ویرانى بیت المقدس را کرد و توسط یهویاقیم پادشاه یهود به زندان افتاد.
عروس و داماد در روز عروسى روزه میگیرند
در آیین یهود روزههای مستحبی نیز وجود دارد: که نمونهای از آن روزه آدینه پسح است: این روزه مختص پسران و مردان اول زاد خانواده است که به یادبود ضربت خداوند به اول زادهاى مصریان، در آستانه خروج بنى اسرائیل از مصر و مصونیت عبرانیان از این ضربت صورت مى گیرد. 2- در ایام خاص از سال به ویژه ماه الول، روزهاى دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته مى شود. 3- روزهاى آدینه ماه نو عبرى (روز قبل از حلول ماه قمرى) 4- عروس و داماد در روز عروسى یا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگى جدید و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امکان روزه مى گیرند. 5- کسى که خواب آشفته اى دیده است و آن را نشان بدى مى داند، روز بعد به خاطر کفاره گناهان و رفع مصیبت روزه مى گیرد. 6- برخى رسم دارند که در سالروز درگذشت والدین خود یا سالروز درگذشت علماى عالى رتبه دینى روزه بگیرند. 7- در مواقع خاصى مانند احتمال وقوع بلایاى طبیعى یا بروز خشکسالى و نظایر آن، بنا به حکم مرجع دینى، روزه جماعتى، بر یهودیان منطقه اى خاص مقرر مى شود.
دختران یهودی از 12 سالگی و پسران از 13 سالگی روزه میگیرند
در شریعت یهود، کلیه واجبات دینى براى دختران از سن 12 سالگى و براى پسران از 13 سالگى شروع شده و اجبارى است. بنابراین شرط سنى در روزه نیز همین است. کلیه روزه هاى واجب و مستحب یهود، از سپیده صبح تا تاریکى کامل هوا انجام مى شود به غیر از روزهاى یُوم کیپور و روزه نهم آو که 25 ساعت است و از غروب تا غروب است. این 2 روزه استثناء هستند. در روزهها غیر از خوردن و آشامیدن، هیچ گونه محدودیت دیگرى اعمال نمى شود. غیر از روزه بزرگ یوم کیپور که تاکید ویژه اى بر انجام آن صورت مى گیرد، در همه روزهها بیماران، افراد ضعیف، زنان باردار یا شیرده از روزهها معاف هستند. در ایام عید و روزهاى شنبه و روزهاى اول ماه نو عبرى، گرفتن روزه ممنوع است. از دیگر آداب روزه در یهودیت مى توان به بیرون آوردن تورات ازجاىگاه بدون پوشش اصلى، قرائت تورات، خواندن دعا و اعتراف به گناه، زیارت قبور، نواختن شوفار، خوابیدن روى زمین، خوددارى از صحبت کردن و خوددارى از شنیدن موسیقى اشاره کرد.
صابئیان روزه واقعی را روزه دار بودن اعضا و جوارح میدانند
صابئین یا مندائیان (پیروان حضرت یحیى) در روزهاى ویژه اى از سال که آنها را مبطل مى نامند از خوردن گوشت، ماهى و تخم مرغ خوددارى مى کنند. از جمله این روزها 26، 27، 28، 29 و 30 ماه سمبلتا، روزهاى ششم و هفتم ماه دولا و روز دوم ماه هطیا است. آنها روزه واقعى را روزه دار بودن اعضا و جوارح آدمى مى دانند. که در کتاب کنزاربا یا صحف آدم، مقدسترین کتاب مندائىها آمده است: اى مومنان، براىتان گفتم که روزه بزرگ فقط نهى از خوردن و آشامیدن نیست بلکه دیدگانتان را از نگاه هاى هیز و شیطانى و گوش هاىتان را از شنیدن حرف هایى که مردم در خانه خود مى زنند برحذر دارید و زبان هاىتان را به گفتارهاى دروغ و ناپسند نیالایید.
عیسى مسیح (ع) بعد از نزول روح القدس بر وى 40 روز روزه گرفت
در کتاب مقدس مسیحى بارها به روزه و روزه دارى اشاره شده است به عنوان نمونه موسى (ع) چهل روز روزه گرفت (سفر تثنیه 9: 21-7) و یا داود (ع) براى شفاى پسرش روزه گرفت (2 سموئیل 12: 25-15). و یا یهوشافاط براى پیروزى بر دشمن در تمامى یهودا اعلام روزه دارى کرد (2 تواریخ 20: 3). و یا مردم نینوا براى جلو گیرى از عذاب سه روز روزه گرفتند (یونس 3: 7). و یهودیان ایرانى به شکرانه پیروزى برهامان و کشته شدنهامان روزه گرفتند (استر 4) و عیسى مسیح (ع) بعد از نزول روح القدس بر وى در سى سالگى 40 روز روزه گرفت (متى 4: 2، لوقا 4: 2). و یا در انجیل لوقا داستان زنى به نام حنا را نقل مى کند 84 سال در معبد شبانه روز به عبادت و روزه دارى مشغول بوده است. (لوقا 2: 37) مسیحیان مانند پیروان دیگر ادیان، به روزه معتقد هستند، اما روزه این فرقه داراى قوانین و شرایط خاص و ثابت نیست. آنها آزادند در هر زمان و به هر اندازه به صورت فردى و جمعى روزه بگیرند. تنها نکته قابل توجه در انجیل این است که روزه ریاکارانه، قابل قبول نیست. در انجیل متى آمده است که عیسى روزه ریاکاران را تقبیح مى کرده است: و چون روزه مى گیرید، چون ریاکاران کشیده رو نباشید که چهره خویش را درهم مى کشند تا در نظر مردم روزه دار نمایند، به درستى به شما مى گویم که ایشان اجر خود را گرفتهاند. لیکن تو هرگاه روزه مى گیرى، سر خود را چرب کن و روى خویش را بشوى تا در نظر مردم روزه دار ننمایى. بلکه در نظر پدر خود که پدر تو، نهان را مى داند و آشکارا تو را جزا خواهد داد. (3) اگرچه آیین روزه در فرقه هاى مختلف مسیحیت متفاوت است اما به طور کلى مى توان روزه هاى مهم مسیحیان را این گونه فهرست کرد: 1. روزه روز جمعه قبل از عید پاک که در قرن دوم متداول بود. 2- روزه غیرکامل دوشنبه تا پنجشنبه هفته مقدس 3 - روزه چهل روز قبل از عید پاک 4- روزه چهل روز قبل از هفته مقدس 5 - روزه چهارشنبه و جمعه هر هفته؛ به مناسبت روز توطئه یهودیان براى دست گیرى عیسى و روز جمعه به دلیل به صلیب کشیدن عیسى (ع) 6- روزه هاى فصلى 7- روزه، به عنوان کفاره گناهان. همان طور که اشاره شد، روزه در مسیحیت تابع قانون خاصى نیست و هر کس هر طور که مى تواند و براى مدت زمانى حتى چند ساعت مى تواند روزه بگیرد. همچنین روزه در فرقه هاى مختلف مسیحیت هم متفات است که به تفکیک بیان مى شود.
کاتولیکها در روز چهارشنبه خاکستر و جمعة الصلیب روزه مى گیرند
کاتولیکها در روز چهارشنبه خاکستر و نیز روز جمعة الصلیب روزه مى گیرند. هم چنین در تمامى روزهاى جمعه ماه انابت نیز که دوران توبه و تعمق کاتولیک هاست، از خوردن گوشت پرهیز مى کنند. کاتولیکها تا قرنها اجازه نداشتند در هیچ یک از روزهاى جمعه سال به گوشت لب بزنند، اما بعدها پرهیز از گوشت در روزهاى جمعه غیر از دوران لنت (انابت) اختیارى اعلام شد. نحوه روزه گرفتن در میان کاتولیکها به این صورت است که در دو روزِ چهارشنبه خاکستر و جمعه الصلیب، خوردن دو نوع غذاى ساده و یک غذاى معمولى مجاز است، اما مصرف گوشت ممنوع مى باشد. روزه گرفتن در سایر روزهاى جمعه اختیارى است و برخى از کاتولیکها به جاى روزه، توبه یا برگزارى دعاهایى ویژه را انجام میدهند. در این روزها باید از خوردن گوشت و هر گونه لبنىجات پرهیز کنند و البته به غیر از ماهى و همچنین از خوردن روغن و شراب نیز بپرهیزند.
روزه در میان ارتدوکسها
پیروان کلیساى ارتدوکس شرق، دوره هاى مختلفى براى روزه دارند؛ از جمله ماه لِنت (دوران توبه و تعمق)، روزه رسولان، روزه معراج مریم مقدس به آسمان، روزه ویژه میلاد مسیح، و نیز چند روزه یک روزه. تمام روزهاى چهارشنبه و جمعه، روز روزه محسوب مى شود، مگر در هفته هایى که در آنها روزه نگرفتن بلامانع است. نحوه روزه دارى در میان ارتدکسها این گونه است که معمولاً از خوردن گوشت، لبنیات و تخم مرغ پرهیز مى شود. خوردن ماهى در برخى ایام روزه مجاز و در برخى دیگر غیرمجاز است.
روزه در میان پروتستان ها
در میان پروتستانها زمان روزه به خود افراد، کلیساها، سازمانها یا جوامع مسیحى بستگى دارد. برخى به طور کامل از لب زدن به آب و غذا خوددارى مى کنند، اما برخى دیگر تنها به نوشیدن مایعات اکتفا مى کنند و غذاهاى خاصى مى خورند. آنها از خوردن یک یا چند وعده غذا صرف نظر کرده و از تن دادن به وسوسه هاى خوردنى و غیرخوردنى اجتناب مى کنند.
روزه در میان مومونها
آیین مومون آیینى نو ظهور در میان مسیحیان است. در آیین مومون اولین یکشنبه هر ماه، زمان روزه است. افراد و خانوادهها در صورت تمایل ممکن است روزهاى دیگرى نیز روزه بگیرند. خوددارى از خوردن و آشامیدن براى دو وعده متوالى و نیز بخشیدن غذا یا پول به نیازمندان، روزه دارى این فرقه است. بعد از روزه، اعضاى کلیسا در جلسه روزه و شهادت دادن شرکت مى کنند.
روزه در آیین زرتشت
در آیین زرتشت خوردن گوشت حیوانات در روزهاى 2، 12، 14، و 21 هر ماه ممنوع است. در این روزها که متعلق به چهار امشاسپند؛ وهمن، ماه، گوش و رام است، زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز مى کنند. این چهار نفر از حامیان چهارپایان هستند. حتى در این روزها که به نبر معروف هستند، از ذبح چهارپایان سودمند نیز خوددارى مى شود. یکى دیگر از روزهایى که زرتشتیان در آن روزه مى گیرند در جشن بهمنگان یا بهمنجه است که در روز بهمن از ماه بهمن برگزار مى شود. برخى نیز این روزه را تا پایان بهمن ماه ادامه مى دهند.
پایان پیام/
نظر شما