ظرفیت نهج البلاغه برای علوم انسانی/سیاست و مدیریت علوی فرازمانی است

بخشعلی قنبری، عضو هیئت علمی ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی در گفت وگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به ظرفیت های نهج البلاغه در زمینه تولید علوم انسانی بویژه در رشته های مدیریت و علوم سیاسی اظهار کرد: امکان اتکاء روی این کتاب به عنوان منبع برای تولید علوم انسانی وجود دارد زیرا نهج البلاغه کتابی است که در این علوم امکان استخراج نظریه از آن، به دو دلیل هست: اول اینکه امیرالمومنین امام علی(ع) خود در این دو رشته مدیریت و علوم سیاسی دارای نظریاتی هستند و مثلا در مواجه با مسائل سیاسی و مدیریتی رویکردهای خاص دارند و دوم اینکه نهج البلاغه در بخش های مربوط به مدیریت و سیاست، بازتاب حکومت پنج ساله حضرت امیرالمومنین (ع) است.

امیرالمومنین(ع) صاحب نظریه در دانش مدیریت و سیاست

وی اضافه کرد: کسی که قرار است به اداره جامعه ای بپردازد باید در دو دانش مدیریت و سیاست نظر داشته باشد و یا نظر شخص دیگری را بپذیرد که امیرالمومنین علی (ع) در این زمینه ها دارای نظری مستخرج از قرآن و فرمایشات پیامبر اسلام (ص) اند، بنابراین، بدون پشتوانه نظری، ایشان نمی توانستند 5 سال جامعه را اداره کنند و حتی تولیداتی فرهنگی و علمی در این زمینه ها داشته است چنانکه بخش عمده این تولیدات را در آثار منصوب به حضرت امیر(ع) مشاهده می کنیم.

قنبری با بیان اینکه کتاب های منتصب به امیرالمومنین علی (ع) بالغ بر 30 جلد شده است، تصریح کرد: در دنیای امروز که فردی یهودی و اسرائیلی یک پاراگراف از امام محمد غزالی را بررسی می کند و در نهایت یک نظریه از غزالی درباره جایگاه عقل ارائه می کند، نمی توان از 30 جلد کتاب حضرت علی (ع) نظریه و علم تولید کرد؟

استخراج مبانی اخلاق حرفه ای از نهج البلاغه

نویسنده کتاب «اخلاق حرفه‌ای در قرآن و عترت(ع)» با اشاره به تحقیقات خود در نهج البلاغه بیان کرد: در زمینه اخلاق حرفه ای در سازمان های مختلف، تحقیقاتی در نهج البلاغه انجام دادم و مشاهده کردم که از نهج البلاغه می توان اخلاق حرفه ای از منظر امام علی (ع) را برای حرفه های مختلف استخراج کرد و برای 13 حرفه، این برداشت را انجام دادم و در کتاب «اخلاق حرفه‌ای در قرآن و عترت(ع)» با تاکید بر نهج البلاغه به رشته تحریر درآوردم.

وی با بیان اینکه در نهج البلاغه نظریات مربوط به فلسفه اخلاق و اخلاق نظری نیز قابل استخراج است، تاکیدکرد: در فصل اول این کتاب نظریات مندرج در نهج البلاغه را استخراج کردم البته ادعا ندارم که حضرت امیر(ع) یک نظریه فلسفه اخلاقی را مطرح کرده است زیرا برای هر سه نظریه عمده در فلسفه اخلاق، از نهج البلاغه مصداق هایی آوردم بطور مثال امام علی (ع) از سودگروی اخلاقی سخن گفته اند و یا در وظیفه گروی اخلاقی یا فضیلت گروی مصداق های بسیاری در نهج البلاغه وجود دارد.

پیوند علوم روز با نهج البلاغه علوم اسلامی تولید می کند

قنبری با بیان اینکه علم از علم زاییده می شود نه از جهل، گفت: نهج البلاغه علم است و در کنار آن، علم امروزی را نیز داریم و وقتی این دو را پیوند بزنیم، نتیجه پیوند دو علم، علم سوم خواهد بود، بنابراین هم در حوزه علوم سیاسی، و هم در دانش مدیریت، فلسفه اخلاق، اخلاق حرفه ای و اخلاق هنجاری می توان از نهج البلاغه نظریه استخراج کرد.

عضو هیئت علمی ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تحقیقاتی که در زمینه عرفان در نهج البلاغه انجام شده است، افزود: نظریه عرفانی امام علی (ع) را در کتاب «جهان نگری عرفان نهج البلاغه» که تا پایان سال منتشر می شود، استخراج کردم پس با عنایت به نهج البلاغه و با استفاده از دانش امروز، توان استخراج نظریات را داریم.

امام علی(ع) مبدا علوم در جوامع اسلامی قرار گیرد

وی با بیان اینکه در هر دانشی در زمینه علوم سیاسی مغرب زمین حرف از افلاطون، سقراط و ارسطو به میان می آید، تصریح کرد: این سه نفر مگر علم اول و آخر را جمع کرده بودند که امروز هر علمی در غرب تولید می شود، به این افراد مرتبط می شود، مسلما اینگونه نیست، حال در جهان اسلام می توان امیرالمومنین امام علی (ع) که دانشمندترین صحابه پیامبر (ص) بودند را در علوم نادیده گرفت؟

قنبری با بیان اینکه دانش مدیریت دارای مبانی نظری همانند دیگر دانش هاست، گفت: امیرالمومنین (ع) علاوه بر مدیریت جامعه زمان خود بنای تهیه نسخه ای برای اداره جامعه در آینده را داشتند و برای این امر پیش فرض هایی از قبیل انسان شناختی داشتند و این پیش فرض در این جمله نهج البلاغه مشهود است که فرمودند: «آدم ها از دو حال خارج نیستند یا در آفرینش با همدیگر برابرند و یا خواهر و برادر دینی هستند» و این پیش فرض انسان شناختی، حضرت علی (ع) است.

این نویسنده کتاب «اخلاق حرفه‌ای در قرآن و عترت(ع)» با بیان اینکه مدیریت جامعه براساس این پیش فرض، نگاه ساختارمندانه به عدالت را نیاز دارد، یادآور شد: زیرا جز نگاه ساختاری به عدالت، هر راه دیگری را طی کنید ، علایق و سلایق در اجرای عدالت تاثیر می گذارد.

ادامه دارد....