پُرحرفی حیای رفتار را می برد/چگونه حرّافی را درمان کنیم؟

حجت الاسلام والمسلمین محمدحسین توانایی، استاد دانشگاه امام صادق(ع) در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان با اشاره به علت های روانشناختی زیاد صحبت کردن و بیان مکنونات قلبی و شخصی در میان برخی افراد جامعه، اظهار کرد: زبان و قدرت بیان یک نعمت الهی است و سخن گفتن از یک جهت نشان می دهد که فرد بی تفاوت نسبت به مسائل نیست در صورتی که به موقع از زبان خود استفاده کند.

وی ادامه داد: زبان بازگو کننده حقایق است و فردی که حقیقتی را متوجه می شود به وسیله زبان می تواند به نفع خود یا به نفع دیگری واقعیت را بگوید، از سوی دیگر یکی از مهمترین و اصلی ترین کارکردهای زبان همان برقراری ارتباط است، بنابراین، با این مقدمات انسان می تواند از زبان خود در مسیر نیک و خیر بهره بگیرد.

حجت الاسلام توانایی با اشاره به علل پُرحرفی بیش اندازه برخی افراد تصریح کرد: این مساله علل مختلفی دارد، فرد پُرحرف از یک طرف به دلیل جلب توجه دیگران حرافی می کند، برخی افراد پُرحرف احساس می کنند با صحبت کردن می توانند مورد توجه دیگران قرار گیرند و در عین حال توانمندی های خود را نشان داده و در دل دیگران جا باز کنند. آنها فکر می کنند با زیاد حرف زدن دیگران از توانایی هایشان مطلع می شوند یا افراد دیگر تصور می کنند او تجربیات فراوانی دارد و رویش حساب باز می کنند.

مولف «آئین و سبک زندگی» بیان کرد: اما علت دیگر پُرحرفی برخی افراد را باید در بی برنامگی و بیکاری آنها جست وجو کرد. برخی افراد بیکار هستند که برای پُر کردن اوقات فراغت زیاد صحبت می کنند. برخی نیز برای آرامش وجدان شان صحبت می کنند چرا مرتبا از درون مورد نقد خودشان قرار می گیرند در نتیجه صحبت کردن را به عنوان سرپوش گذاشتن روی سرکوفت های درونی انتخاب کرده و تا می توانند صحبت می کنند و به این طریق هم وقت شان می گذرد و هم به خود می قبولانند که کاری انجام داده اند!

اختفای وسواس فکری پشت پُرحرفی

این پژوهشگر در ادامه نوع تیپ شخصیتی افراد را به عنوان عامل دیگری در حرافی آنها دانست و ابراز کرد: برخی در صحبت کردن وسواس دارند، منظور ما از وسواس در این مبحث به مفهوم شست و شو نیست، بلکه مقصود آن است که برخی عادت دارند تمامی مباحث خود را با جرئیات تعریف کنند یعنی هر مطلبی را که بیان می کنند با ریزترین جزئیات می گویند و زمانی که از آنها سوال می شود که چرا این قدر صحبت می کنند پاسخ می دهند: پرحرف نیستم و تنها می خواهم مطلب را به درستی برای دیگران جا بیندازم.

وی در این راستا ادامه داد: در واقع گاهی ممکن است برخی افراد محتوای کلمات شان عالی باشد و الفاظ مناسب و شایسته ای را به کار ببرند ولی آن قدر با جزئیات مباحث خود را مطرح می کنند که نشان می دهد آنها دارای تیپ شخصیتی وسواسی هستند و فکر می کنند که باید هر مطلبی را برای فرد جا بیندازند چراکه او متوجه نمی شود؛ یا برخی دیگر هستند که مایلند تمام جوانب موضوعات را برای دیگران جا بیندازند.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه اضطراب شدید نیز عامل دیگری در پرحرفی افراد محسوب می شود، تصریح کرد: برخی به جای درمان استرس شدید خود و مراجعه به مشاور فکر می کنند با پرحرفی می توانند این هیجانات را کاهش دهند در حالی که مساله پرحرفی یک چالش به حساب می آید.

آسیب های سوء پرحرفی

وی با اشاره به پیامدهای پُرحرفی تاکید کرد: معرفت اندک را می توانیم ریشه پُرحرفی برخی افراد بدانیم، البته از سوی دیگر پُرحرفی منجر به دروغگویی، غیبت ، فحاشی و آزار دیگران می شود. زیاد صحبت کردن در نهایت قساوت قلب و بسیاری از پیامدهای اجتماعی را نیز در پی دارد.

حجت الاسلام توانایی با اشاره به دو راهکار علمی و عملی برای درمان پُرحرفی، گفت: درمان علمی و معرفتی پرحرفی آن است که فرد متوجه شود که زیاد سخن گفتن سبب آسیب جدی به شاکله شخصیتی و فکری او می شود. بهترین راهکار این است که فرد به تدریج از میزان صحبت کردن خود بکاهد و خود را قانون مند کند به گونه ای که اگر باز هم در صحبت کردن زیاده روی کرد خود را جریمه کند.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) همچنین در مورد راهکار عملی برای مخاطبان و کسانی که با فرد حراف مواجه می شوند، اظهار کرد: بهترین راه آن است که مخاطبان ابتدا با فرد حراف همدلی کنند و شنونده فعال باشند، در مرحله بعد به آرامی خود را از بحث کناز بکشند و زمان خود را بیش از این از دست ندهند و با عباراتی مانند: «اکنون کار دارم و نمی توانم بیشتر بحث را همراهی کنم» یا «بسیار علاقه مند به این بحث هستم اما فرصت بیشتری در اختیار ندارم» از بحث جدا شوند بدون اینکه منتظر اظهارنظر فرد حراف باشند.

پرحرفی از نشانه های بیش فعالی کودکان!

وی گفت: اما آخرین مرحله ای که می توان آن را بیماری حرافی دانست به ویژه در کودکان حالت بیش فعالی است، این پرحرفی شدید در بین بچه ها ممکن است نشان از بیش فعالی باشد که در این صورت والدین باید با مراجعه به روانپزشک مشکل را حل کنند.

حجت الاسلام توانایی در بخش دیگری از مباحث خود در پاسخ به سوالی در مورد نگرش دین اسلام نسبت به موضوع زیاد سخن گفتن، بیان کرد: امیرالمومنین امام علی(ع) می فرمایند: زمانی که عقل آدمی کامل شد، کمتر سخن می گوید. از سوی دیگر در روایات داریم که زیاد صحبت کردن سبب افزایش اشتباهات در افراد می شود. کسی که زیاد اشتباه کند حیای رفتاری(پرهیزکاری) او کاهش می یابد و کسی که به این مرحله رسید، دچار قساوت قلب شده و سزای او دوزخ است.

استاد دانشگاه امام صادق(ع) در پایان خاطرنشان کرد: همچنین در نهج البلاغه آمده است: قلب احمق در دهان او و زبان عاقل در قلبش است؛ از سوی دیگر در آیه 18 سوره مبارکه (ق)، آمده است: «مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ؛ آدمی هیچ سخنی را به لفظ درنمی‌آورد مگر اینکه مراقبی آماده نزد او، آن را ضبط می‌کند»؛ ضمن اینکه اساسا در روایات و احادیث فراوان پُرحرفی نکوهش شده است.