ضعف قوانین در حوزه میراث فرهنگی

به گزارش خبرنگار اجتماعی شبستان، مرتضی ادیب زاده، باستان شناس و کارشناس میراث فرهنگی استان تهران در نشست خبری اشیای عتیقه و کاشی های مکشوفه گفت: متاسفانه قاچاق اشیای عتیقه در ایران روند افزایشی داشته است.

این باستان شناس با بیان اینکه اشیا و آثار تاریخی از استان های دیگر کشور برای فروش به تهران آورده می شود، تصریح کرد: تهران به عنوان بازار مرکزی اشیای عتیقه از قدیم مطرح بوده و امروز نیز خرید و فروش اشیای عتیقه به صورت زیرزمینی و خصوصی مشاهده می شود.

وی با اشاره به اینکه کشفیات یگان حفاظت میراث فرهنگی در خیابان منوچهری بیانگر این واقعیت است که معامله زیرزمینی و خصوصی اشیای تاریخی و ارزشمند در حال انجام است، گفت: در شش ماهه اول امسال 4 هزار شی تاریخی کشف شده است که اکثر آنها نیز ارزشمند بوده اند.

ادیب زاده با بیان اینکه در عملیاتی که طی چند روز انجام شده است 1600 قطعه شی تاریخی کشف شده است، اظهار داشت: 1500 قطعه سکه های تاریخی متعلق به دوره هخامنشی تا دوره متأخر اسلامی است که کم نظیر و نفیس است. همچنین مجموعه ای از ظروف آبی سفید چینی مربوط به دوره صفویه کشف شده است.

وی درباره ظروف آبی سفید کشف شده توضیح داد: این ظروف متعلق به قرن 14 تا 19 میلادی است که در استان های جنوبی چین برای تزیینات داخلی سرسراها و تشریفات دربار ساخته و استفاده می شده است که در دوره صفویه بخشی از آنها به ایران هم آورده شده است.

ادیب زاده با اشاره به ضعف قانونی برای مقابله با قاچاق عتیقه تصریح کرد: تا زمانی که در ایران خریدار آثار تاریخی وجود داشته باشد فروشندگان و قاچاقچیان آثار تاریخی نیز به فعالیت خود ادامه خواهند داد.

این باستان شناس با بیان اینکه در قوانین مجموعه داری خصوصی نیز با ضعف هایی مواجه هستیم، تصریح کرد: اشیای تاریخی نباید در مجموعه داری خصوصی مورد استفاده قرار بگیرد چرا که اینها میراث ملی محسوب می شوند.

ادیب زاده ادامه داد: وقتی مجوز مجموعه داری سکه دوران تاریخی را صادر می کنیم به صورت پیش فرض زمینه ای فراهم کرده ایم تا سکه های تاریخی به صورت غیرمجاز خرید و فروش شوند که با یک قانون ناقص مبهم ضربه مشخصی به میراث فرهنگی و ملی کشورمان می زنیم.

وی با بیان اینکه طی 2-3 سال اخیر مکاتباتی با معاونت حقوقی درباره قوانین و حقوق مربوط به حفظ آثار تاریخی و جلوگیری از قاچاق اشیای تاریخی انجام داده ایم، اذعان داشت: هنوز تغییری در موارد قانونی و حقوقی در حوزه میراث فرهنگی ایجاد نشده است تا بتوانیم بر اساس آن با قاچاق عتیقه برخورد کنیم.

ادیب زاده با اشاره به سرقت کاشی های تاریخی خاطرنشان کرد: متاسفانه امروز کار از حفاری غیرمجاز گذشته است و دلالان حوزه میراث فرهنگی به شاخصه های معماری و تاریخی نیز رحم نمی کنند.

وی با بیان اینکه چنین پدیده ای در شهرهای دیگر مشاهده نمی شود، اذعان داشت: با توجه به اینکه در تهران برای همه چیز خریدار پیدا می شود بنابراین کاشی های به سرقت رفته به راحتی بازار فروش و خرید پیدا کرده اند.

این باستان شناس با بیان اینکه کاشی های سرقتی که بعضا کمتر از صد سال قدمت دارند به راحتی در بازار منوچهری و بدون هیچ منع قانونی خرید و فروش می شوند، اذعان داشت: اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند چیزی از کتیبه های نفیس و لوح های تاریخی دوره قاجار باقی نمی ماند.

ادیب زاده با اشاره به کشف 260 قطعه کاشی و حدود 300 قطعه کاشی خرد شده اظهار داشت: در مورد کاشی ها بیشتر ارزش تاریخی و فرهنگی آنها مطرح است چرا که بر هویت تاریخی بنا تاثیر می گذارند.

وی ادامه داد: کاشی های کشف شده مربوط به دوره قاجار است و هنوز جای دقیق سرقت این کاشی ها را نمی دانیم اما کاشی هایی که در این مدت از بناهای تاریخی تهران سرقت شده هنوز کشف نشده اند.

ادیب زاده با بیان اینکه در حوزه قانون برای مقابله و جلوگیری از قاچاق اشیای عتیقه و تاریخی با ضعف ها و کاستی هایی مواجه هستیم، تصریح کرد: حتی در مواردی مواد قانونی میراث فرهنگی را برای قاضی پرونده ارسال می کنیم.

وی با بیان اینکه قوانین حوزه میراث فرهنگی باید به طور جدی پیگیری شود، تصریح کرد: رونق هنر تلفیقی در طراحی داخلی با رویکرد معماری شرقی در سایر کشورها باعث شده است تا بازاری برای تخریب و خرید و فروش کاشی های تاریخی در ایران فراهم شود.

ادیب زاده اذعان داشت: بسیاری از این اتفاقات ممکن است با اطلاع مالکین یا توسط خود مالکین رخ داده باشد و کتیبه های کاشی برداشته شود چرا که با این اقدام از ارزش تاریخی خانه ها کاسته می شود.

این باستان شناس پیشنهاد داد در زمینه قضایی نیاز داریم تا یک شعبه اختصاصی برای جرایم میراث فرهنگی ایجاد شود تا به صورت تخصصی به جرایم مربوط به میراث فرهنگی و قاچاق اشیای تاریخی بپردازد.

در ادامه، خسروآبادی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران تصریح کرد: به دلیل حساسیتی که در حوزه تخریب بناهای تاریخی به وجود آمده و تشدید شده است از قوه قضاییه درخواست می کنیم تا به ضابطین قضایی خود بگوید تا با موضوع سرقت کاشی ها با حساسیت و دقت بیشتری برخورد کنند.