ولادت آسمانیِ زمین/ سلام بر دحوالارض! سرآغاز فروتنی زمین برای سکونت آدمی

خبرگزاری شبستان//کرمان

25 ذیقعده یا همان روز دحو الارض، روزی است که خداوند با نظر به کره زمین، به جهان خاکی حیات بخشید، برای شب و روز 25 ذیقعده اعمالی ذکر شده است که حاکی از فضیلت و شرافت این مناسبت است.

از این روز، بخش هایی از کره زمین ـ که سراسر از آب بود ـ شروع به خشک شدن نمود تا کم کم به شکل ربع مسکون امروزین درآید. مطابق روایات، اولین نقطه ای که از زیر آب سر برآورد مکان کعبه شریف و بیت الله الحرام بود.

به نظر برخی از مفسران، آیه 30 سوره نازعات (والارض بعد ذلک دحاها) به همین واقعه اشاره دارد.

25 ذیقعده، روزی که به نام دحوالارض یاد می شود، همان روزی است که خداوند مهربان نعمت هایش را از زمین و آسمان بر بندگانش روانه کرد؛ روزی که با گسترش زمین، پدیده های بی جان، چهره ای قدسی به خود گرفتند و مورد تکریم و اهتمام فرشتگان و انسان های واقع شدند.

نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز دحوالارض بود

دحوالارض، مورد توجه فراوان اهل بیت بوده است و درباره فضیلت‌ها و اعمال این روز احادیث زیادی وارد شده است که شب زنده داری شب دحوالارض، استغفار، دعا، نیایش و اعمال مخصوصی که در مفاتیح الجنان به آن اشاره شده است از جمله این اعمال است.

از مجموع آیات و روایات چنین بر می آید که بی ‌گمان دحوالارض، نماد مهرورزی و رحمت پروردگار به بندگان خویش و سرآغاز آمادگی و فروتنی کره زمین برای زندگی و سکونت آدمیان بر روی آن بوده است. از این رهگذر پاسداشت دحوالارض، پاسداشت انبوهی از نعمت‌های بی ‌پایان خداست که به تدریج بر چهره زمین ساخته و پرداخته شده است تا انسان‌ها، با آرامش بر روی این کره خاکی زندگی کنند.

از دیگر سو نباید فراموش کرد که فرصت‌های معنوی زندگی، نسیم‌های الهی هستند که دل و جان افرادی را که خود را در معرض آن قرار دادند می‌نوازند و به آنها شادمانی و آرامشی ژرف می‌بخشند و «دحوالارض» نیز از آن‌گونه نسیم‌هاست، که سالی تنها یک ‌بار می‌ورزد.

در کتاب المراقبات، حدیثی ارزشمند در خصوص فضیلت روز دحوالارض از امیرالمومنین علی (علیه السلام) ذکر شده است که آن حضرت فرمودند: نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز بیست و پنجم ماه ذی‌القعده، روز دحوالارض بوده است. و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت صد‌ساله رسیده است؛ عبادت صد ساله‌ای که روز‌های آن را به روزه و شب‌های آن را به عبادت گذرانیده است. و هر جماعتی که در این روز گِرد هم آیند و به ذکر پروردگار بپردازند، پراکنده نخواهند شد مگر آنکه خواسته‌های آنان برآورده خواهد شد و در این روز هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می‌شود که ۹۹ درصد آن از آنِ کسانی است که روزش را به روزه و ذکر و شبش را به احیا و عبادت مشغول باشند"

معنای دحو الارض

«دَحو» به معنی گسترش و وسعت است و برخی آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی‏ اش گفته اند. گسترده شدن زمین یعنی این که در ابتدا، تمام سطح زمین را آب‏های حاصل از باران‏های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب‏ها، به تدریج در گودال‏های زمین جا گرفته، خشکی‏ها از زیر آب سر برآورده و با مرور زمان گسترده‏ شدند.

در حقیقت، زمین در آغاز به صورت پستی‏ و بلندی‏ و دارای شیب‏های تند بود. بعدها باران‏های سیلابی باریدن گرفت، ارتفاعات زمین شسته و دره‏ها گسترده شدند، به تدریج زمین‏های مسطح و قابل استفاده برای حیات بشر و کشاورزی و زراعت تشکیل شد، به مجموعه این رخدادها وگسترده شدن را «دَحو الارض» می گویند.

ویژگی های دحو الارض

روز بیست و پنجم ذیقعده، همزمان با دحوالارض یعنی گسترش یافتن زمین است. در شب این روز نیز بر اساس روایتی از امام هشتم علیه السلام حضرت ابراهیم و حضرت عیسی علیهماالسلام به دنیا آمده اند. همچنین این روز به عنوان روز قیام امام زمان مهدی موعود(عجل الله تعالی) معرفی شده است. نیز روز دحوالارض، جزء چهار روز معروفی است که روزه آن پاداش فراوان داشته و ثواب هفتاد سال روزه گرفتن دارد.

و روزی است که زمین از زیر کعبه گسترده شده است؛ و نیز گفته اند که در چنین روزی حضرت آدم‌(علیه السلام) به زمین هبوط کرده است.
 

آغاز گسترده شدن زمین از سرزمین مکه

یکی از نام های شهر مقدس مکه  ام القری است و در دو آیه از قرآن مجید به این نام اشاره شده است. " لتنذر ام القری و من حولها. " خطاب به پیامبر: تا انذار کنی ام القری و کسانی را که در اطراف آن هستند. ام القری یعنی مادر آبادیها و اهمیت مرکزیّت و اصالت شهر مکه در مقایسه با سایر شهرها و آبادی های دیگر را نشان می دهد.

حال این سوال مطرح می شودکه این شهر از چه نوع ویژگی برخوردار است که شایسته چنین نامی است ؟ از روایاتی که در باره خلقت زمین و یا در تفسیر آیه 196 از سوره آل عمران و یا در تفسیر آیه شریفه " والأرض بعد ذلک دحیها " وارد شده است، این طور استفاده می شود که در آغاز آفرینش آسمانها و زمین، روی زمین را آب و یا کف آب فراگرفته بود و نخستین محلی که از زیر آب بیرون آمد محل بیت الله الحرام بود و خشکی های زمین از آنجا گسترش پیدا کرد. نکته قابل ذکر این که در آن زمان ، سرزمین مکه بلندترین نقطه روی زمین بوده است.

یکی از 4 روز مهم سال:

روز دحوالارض از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است و در روایتى آمده است که روزه‏اش مثل روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر کفاره هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت بسر آورد از براى او عبادت صد سال نوشته شود و هر چه در میان آسمان و زمین وجود دارد براى کسی که در این روز روزه‏دار باشد استغفار می‌کنند. و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است و از براى این روز به غیر از روزه و عبادت و ذکر خدا و غسل دو عمل وارد است.

آن سه روز دیگر عبارتند از 27 رجب روز مبعث حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) که ثواب روزه گرفتن در این روز معادل (ثواب) هفتاد سال روزه ‏دارى است.2- روزه در روز غدیر، بسیار مستحب است و فضیلتى استثنایى دارد.

در مصباح المتهجد آمده است: امام على(علیه السلام) فرمود: اگر بنده مخلصى در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهاى دنیا توان برابرى با آن را ندارد؛ به عبارت دیگر، اگر کسى تمام روزهاى دنیا زنده باشد و همه را روزه‏دار سپرى کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود.

امام صادق(علیه السلام) نیز یارانش را به این امر تشویق مى ‏کرد و مى‏ فرمود: من دوست دارم شما این روز را روزه بگیرید. آن بزرگوار همچنین مى‏فرمود: روزه روز غدیر خم نزد خداوند، در هر سال، برابر با صد حج و صد عمره مقبول است.

روز 17 ربیع الاول نیز یکی از 4 روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه امتیاز دارد و روایت شده هر که این روز را روزه بدارد ثواب روزه ی یک سال را خدا برای او می نویسد و این روز یکی از آن چهار روز است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است.

ترجمه فرازی از دعای روز دحوالارض:

خدایا! زمین‌ را گستراندی‌، دانه‌ را در لایه‌های‌ تاریک‌ زمین‌ شکافتی‌، مرارت‌ را از دوش‌ بندگان‌ برگرفتی‌، غم‌ و اندوه‌ را از دلها زدودی‌. عزیزا! در این‌ روز بزرگ‌ و پرفضیلت‌ که‌ نزد مؤمنان‌ به‌ امانتش‌ نهادی‌، تو را به‌ رحمت‌ بی‌انتهایت‌ سوگند می‌دهم‌ که‌ بر بنده‌ صالحت‌ محمد مصطفی‌ و بر خاندانش‌ پاکش‌ درود بفرست‌ و از گنجینه‌ الطافت‌ بارانی‌ پایان‌ نیافتنی‌ بر ما بباران‌! و بر توبه‌ای‌ خالص‌ و بازگشتی‌ نیکو به‌ سوی‌ خودت‌ یاری‌مان‌ کن‌.

 اعمال شب و روز دحوالارض

برا این شب اعمالی وارد شده که عبارت است از: قیام به عبادت و شب زنده‌داری در این شب که ثواب آن برابر است با ثواب صد سال عبادت و شب زنده‌داری؛ روزه گرفتن که در روایات به آن تأکید شده و دارای ثواب زیادی است؛ در این روز مستحب است خواندن این دعا: «اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ الْکُرْبَةِ ...

همچنین از دیگر اعمال روز دحوالارض خواندن دو رکعت نماز هنگام ظهر به این کیفیت که است در هر رکعت آن یک‌بار سوره «حمد» و پنج مرتبه سوره «والشمس» خوانده شود و سپس بعد از سلام دادن نماز گفته شود: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ، یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ»‏