به گزارش خبرگزاری شبستان، نشست علمی «بررسی جایگاه مسجد مطلوب در شهر مدرن» به همت بنیاد نشر و پژوهش مسجد مقدس جمکران یکشنبه، ۳۱ مرداد مصادف با سالروز به آتش کشیدن مسجد الأقصی توسط صهیونیست ها در سال 1969 میلادی (1348شمسی) در ساختمان اداری این مسجد برگزار شد.
بنابر این گزارش، دكتر سيد مجید امامی، رئیس بنیاد نشر و پژوهش مسجد مقدس جمکران در این نشست با بیان اینکه روز جهانی مساجد مصوبه سازمان کنفرانس اسلامی است، تصریح کرد: مسجد می‌تواند کانون شهر مدرن باشد، این نشست و هم اندیشی به نقش مسجد در زندگی دینی می‌پردازد تا بتواند نگاهی نو به نسبت میان مسجد مطلوب و شهر مدرن داشته باشد.
وی تأکید کرد: با توجه به اهمیت موضوع مسجد در معارف اسلامی این موضوع امروز به عنوان مهمترین اصل در توسعه مدنیت اسلامی مطرح است. مسجد یک ابرنهاد است که می‌تواند نهادهای دیگر را تحت پوشش داشته و ارتباط وثیقی با دیگر نهادها داشته باشد.
امامی تصریح کرد: مسجد می‌تواند روح معنویت و روح دینداری را در جامعه سکولار زنده کند و مسجد جمکران باید الگویی برای مسجد مطلوب در شهر مدرن باشد.
این گزارش می افزاید: سید محمود نجات حسینی، مدیر جامعه شناسی دین موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران نیز در این نشست، گفت: یکی از چالش‌های مساجد این است که مساجد ما حاکمیتی شده و حاکمیتی شدن مساجد بسیار نگران کننده و ناامیدکننده است.
وی تصریح کرد: مسجد خانه خدا و متعلق به مردم است، در حالی که امروز از مسجد مردم زدایی شده، در مسجد حاکمیت وجود دارد که برنامه ها و سیاست هایی دارد و حاکمیت موجود در مسجد یکی از واقعیت‌های تلخ مسجد است.
نجات حسینی تأکید کرد: متأسفانه، امروز رویه نگران کننده این است که مردم با مسجد ارتباط وثیقی ندارند، همچنین تقدس زدایی از مساجد یکی از موضوعاتی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.
استاد دانشگاه تهران با بیان این که مسجد مقدس ترین فضا در تاریخ اسلام است، تاکید کرد: مسجد بزرگترین بنای تمدنی در اسلام است. مساجد در طول تاریخ اسلام مقدس بوده اند، زیرا هم دانش دینی تولید می‌کردند و هم کنشگر دینی که از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
وی تصریح کرد: امروز مساجد ما عاجز از تولید علم و دانش و عاجز از کنشگر دینی هستند، امروز در مساجد ما تقدس زدایی و فرهنگ زدایی صورت گرفته که باید به صورت جدی مورد بررسی قرار بگیرد.
علاوه بر این، عبدالحسین کلانتری، دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران نیز از سخنرانان این نشست بود که در سخنان خود به موضوع مساجد چندکارکردی در جامعه اشاره کرد.
وی گفت: هر جا تمدنی بوده، در امتداد عبادتگاه‌ها سامان یافته است، اما متأسفانه در طول تاریخ اسلام و در دوره‌هایی که اوج تمدن وجود داشته، برخی از کارکردها از مساجد جدا شده است، اما این جدا شدن به معنای جدا شدن امروزی نبوده است.
کلانتری تصریح کرد: امروز می‌توان تمام نهادهایی که از مسجد مستقل شده اند را دوباره با مسجد مرتبط کرد. ارتباط مسجد با مدرسه، فرهنگسرا، سراهای محله، نهادهای ورزشی موجود در شهر و در نهایت سایه تقدس مسجد را در جامعه گسترش داد.
این گزارش می افزاید: حجت الاسلام و المسلمین سید صمصام الدین قوامی، به عنوان دیگر سخنران این نشست علمی بیان کرد: بدون مسجد، امکان ساخت تمدن اسلامی وجود ندارد، مدنیت مدینه به مسجد بود و مسجد النبی(ص) باعث مدنیت مدینه شد.
وی تصریح کرد: تا کنون از سه درصد ظرفیت و کارکرد مساجد استفاده شده است و امروز مساجد بسیاری از کارکردهای خود را از دست داده اند، کادرسازی باید در برنامه‌های ما باشد تا به وسیله آن کارکردهای مسجد را شناسایی و بازیابی کنیم.
حجت الاسلام قوامی تأکید کرد: مسجد مرده هیچ جاذبه ای ندارد، اگر مسجد را به جایگاه اصلی برگردانیم در این صورت ما تفکیک کارکردی در مسجد نداریم.
همچنین، میثم فرخی، نویسنده و پژوهشگر دینی در این رابطه بیان کرد: در حوزه دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی، می‌توان تمام بیانات را در سه رویکرد توصیفی، تطبیقی و تجویزی دسته بندی کرد، رویکرد توصیفی که رهبران انقلاب اسلامی به وضعیت مسجد در زمان پیامبر (ص) و صدر اسلام پرداختند و تصریح کردند که مساجد ما نسبت به مساجد دوران صدر اسلام فاصله زیادی دارد.
نویسنده دینی ادامه داد: مدیریت و اداره مطلوب مسجد باید توسط امام جماعت صورت گیرد. مساجد باید چندبُعدی، چندکارکردی و چندمنظوره باشند و حالت تک بعدیِ عبادی به خود نگیرند.
وی تأکید کرد: حکومت باید نقش تسهیل‌گر و حامی داشته باشد و بسترهای لازم را در حوزه مسجد ایجاد کند، حکومت باید در حوزه سیاستگذاری و پشتیبانی و برنامه ریزی ظهور و بروز داشته باشد.
فرخی با بیان این که مسجد باید محور جامعه اسلامی باشد، ابراز کرد: سیاست نیمه متمرکز در مسجد و مشارکت حداکثری مردم در مسجد دو مقوله اصلی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، ما در سطح اجرایی و عملیاتی باید واگذاری حداکثری را به مردم داشته باشیم.
وی با بیان این که ما باید رویکرد حمایتی را در نظر بگیریم، یادآور شد: ما ترکیبی از رویکردها را می‌توانیم در مسجد داشته باشیم، در رویکرد حمایتی حکومت، می‌توان هزینه‌های آب و برق مسجد و یا زمین را برای ساخت مسجد را رایگان کرد، همچنین باید رویکرد حمایتی را در مورد خادمان مسجد و یا ائمه جماعات مورد بررسی دقیق قرار داد.
فرخی تصریح کرد: همچنین در حوزه رویکرد نظارتی، حکومت باید در جاهایی از جمله تعیین امام جماعت و هیأت امنا نظارت داشته باشد که این مسأله می‌تواند تحت عنوان شورای سیاستگذاری مسجد اتفاق بیفتد.
وی با بیان اینکه رویکرد اقتضایی باید در این باره مورد توجه قرار گیرد، افزود: مساجد ما در کشور یک سنخ و یک دست نیستند، برخی مساجد شهری و برخی روستایی هستند و در فضای روستایی و شهری امکانات یکسان نیست.
فرخی با اشاره به اهمیت حوزه مسأله شناسی خاطرنشان کرد: امروز نهادهای جانبی در کنار مساجد در شهرهای مدرن اضافه شده است که باید تکلیف خود را با نهادها مشخص کنیم و بگوییم که کدام نهادها مطلوبیت دارد و کدام مطلوبیت ندارد؛ مساجدی هستند که پاساژ دارند، مهدکودک دارند، تالار دارند و ... که ما باید به اهمیت و مطلوبیت آنها بپردازیم.
نظر شما