دکتر سید یحیی یثربی، استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی (ره) در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان به مناسبت اول شهریورماه، روز بزرگداشت ابن سینا در مورد ابعاد علمی و شخصیتی این شخصیت فرزانه گفت: ابوعلی حسین بن عبدالله بن علی بن سینا معروف به ابن سینا و ابوعلی سینا در سال 370 هـ متولد شد و در سال 428 هـ. از این دنیا رحلت کرد. این فیلسوف بزرگ جهان اسلام در کمتر از شصت سال زندگی با همه گرفتاری‌ها و فرار از دست شاهان و دولتهای مختلف، مشکلات و مشاغل حساس دولتی، توانست در تکوین و تکامل دانش و اندیشه، گام‌های بزرگ و برجسته ای بردارد.
وی با بیان اینکه این فیلسوف و پزشک بزرگ ایران در حدود دویست کتاب و رساله در علوم و فنون آن روزگار نوشت، افزود: همچنین در زمینه فلسفه، رساله‌ها و کتاب‌های متعددی مانند شفا، نجات، مبدأ و معاد، تعلیقات، اشارات و دانشنامه علائی را از خود به یادگار گذاشت.
یثربی با تأکید بر اینکه اگر از پیدایش و سیر فلسفه در جهان اسلام تاریخ تحلیلی در دست بود، نقش ابن سینا بیشتر از آنچه هست نمایان می شد، اظهار کرد: فلسفه اسلامی، اگرچه با کندی(نیمه اول قرن سوم هـ)، فارابی(نیمه اول قرن سوم هـ) و اخوان الصفا(نیمه دوم قرن چهارم هـ) آغاز شده بود، بی تردید با نبوغ ابن سینا(اوایل قرن پنجم هـ) توسعه، تکامل و نظام ویژه ای پیدا کرد.
وی با تأکید بر اینکه ابن سینا به حق بزرگ‌ترین نماینده فلسفه مشائی اسلامی است، تصریح کرد: ابن سینا در پیدایش نظام فلسفی در جهان اسلام، در مقایسه با معتزله یا کندی و حتی فارابی، نقش اساسی داشت. با کار ابن سینا زمینه برای پیشرفت در تفکر فلسفی آماده‌تر شده بود، اما تفکر فلسفی بعد از او با کلام و عرفان درآمیخته است به گونه‌ای که نه تجزیه آنها به سادگی امکان دارد و نه فهم آنها به آسانی میسر است.
این شاگرد علامه طباطبایی(ره) با اشاره به اینکه این اتفاق آثار نامطلوبی بر وضعیت فلسفه در جهان اسلام داشته است، در مورد اثرات این تلفیق تصریح کرد: کار ابن سینا در ارائه یک نظام فلسفی مشائی، قدم اول بود، اما متأسفانه گام آخر و نهایی تلقی شد. این حرکت بابرکت، در بستر بسیار مناسب و مساعد ناشی از تشویق اسلام به تدبر و تفکر ادامه نیافت. جریان خردورزی و روشن‌اندیشی که با معتزله آغاز و در شکل فلسفه مشائی نمایان شده بود، هم زمان در قرن پنجم هـ به ضعف گرائیده و سرانجام شکست خورد.
وی در مورد ویژگیهای اندیشه و آثار فلسفی ابن سینا هم گفت: کار ابن سینا در عین جامعیت با دقت‌ها و ظرافت‌های قابل توجه همراه است که این دقت و ظرافت در آثار دیگران در این حد قابل مشاهده نیست. برای مثال ابن سینا به منطق و برهان بیش از دیگران توجه دارد. او یک فیلسوف مشائی است که کمتر تحت تأثیر کلام و عرفان قرار گرفته است. در نظام فلسفی او جایگاه مسائل فلسفی با دقت بیشتری انتخاب شده است. روش او در پرهیز از پیش داوری و تعصبات فرقه ای قابل تحسین است. چنانکه در جای جای اشارات و تنبیهات می بینیم که اولا هر حکمی را پیش از اثبات، به صورت احتمال مطرح می کند. ثانیا تلاش می کند تا خود نظریه ها را مطرح کند نه شخصیتها و مکتبهای طرفدار آن نظریه را.
این مفسر قرآن در ادامه سخنانش تأکید کرد: تحلیل ابن سینا در حدوث و قدم جهان، اثبات واجب، توحید واجب، علم الهی، جبر و اختیار، نبوت، معاد و ده‌ها مسئله دیگر، از نظر دقت، بی نظیر است؛ به گونه ای که اگر هم اکنون بخواهیم در فلسفه اسلامی، کار جدی و دقیقی انجام دهیم، باید این کار را از همان جا آغاز کنیم که ابن سینا از دست نهاد.
نظر شما