شهر مناره ها/ سنندج رکورددار کمیت پایگاه های تمدن اسلامی است

خبرگزاری شبستان – سنندج؛

یکی از شاخص های شهر سنندج وجود مساجد متعدد است و این ویژگی موجب شده تا سنندج را به شهر مناره ها نیز بشناسند و رکورد کمیت پایگاه های تمدن اسلامی به نام سنندج ثبت شود که وجود مسجد در هر كوچه و معبر این شهر مسجدی به زیبایی عینیت این صفت برای سنندج محقق کرده است.

 

مساجد از دیر باز در فرهنگ اسلامی به عنوان مامنی برای ارتقای بعد معنوی و روحی افراد تلقی شده و در این راستا توانسته نقش محوری خود را در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را به ثبت برساند.

 

مساجد نمادی استوار از تمدن اسلامی در طول تاریخ بوده که هم‌اکنون با گذشت 14 قرن از پیدایش آن ارزش و اعتبار خود را در میان مسلمانان حفظ کرده است.

 

وجود بیش از دو هزار مسجد که بسیاری از آن ها از جمله مساجد تاریخی و قدیمی کشور محسوب می شوند, جلوه ای از قرن ها عبادت و بندگی مردم دیاری است که آن را به سرزمین علم ، فرهنگ، تمدن و مردمان آن را عارف، زاهد و متقی می شناسند.

 

بر اساس آمارهای موجود از مجموع 57 هزار مکان مذهبی در سطح کشور سه هزار مکان آن در کردستان واقع شده و از این تعداد نیز دو هزار و 94 مورد آن مسجد است.

بر اساس آمار اکنون یک هزار و 700 روستای استان کردستان دارای مسجد است و در هر روستا یک مسجد وجود دارد که بر اساس سرانه در کل کشور به ازای هر یک هزار و 20 نفر یک مکان مذهبی وجود دارد, در حالی که در استان کردستان این رقم به ازای هر520 نفر یک مسجد است.

در ارتباط با پیشینه احداث مسجد در کردستان آن را به دوره صفویه نسبت می دهند و روایت شده است که همزمان با شکل گیری شهر سنندج و برقراری حکومت در کردستان، احداث و ایجاد مساجد از جمله مسجد جامع سنندج آغاز شد، به طوری که ساخت مساجد شهر سنندج از دوره صفویه شروع و به دوره قاجاریه ختم می شود.

 

16 مسجد سنندج در فهرست آثار ملی

مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری کردستان به خبرنگار خبرگزاری شبستان در سنندج گفت: در حال حاضر ۲۳ مسجد و مکان مذهبی تاریخی در سنندج جزو آثار ملی هستند که قدمت اکثر آنها به دوره قاجار برمی گردد.

 

محسن علوی ادامه داد: از تعداد مذکور ۲۰ مسجد و یک کلیسا، یک کنیسه و یک حسینیه سنندج در فهرست آثار ملی این شهر به ثبت رسیده است.

 

وی اظهار داشت: مسجد دارالاحسان، رشید قلعه بیگی، دارالامان و مسجد قوله در سنندج از جمله مساجد تاریخی ثبت شده در آثار ملی کشور هستند.

 

قریب به ۴۰۰ مسجد در سنندج وجود دارد

 

مدیر کل اوقاف و امور خیریه کردستان نیز با اشاره به وجود بیش از 2 هزار مسجد وقفی ثبت شده در سطح استان، اظهار داشت: از این تعداد قریب به 400 مسجد در شهرستان سنندج و روستاهای اطراف و مابقی در سایر سایر شهرستان های استان واقع است.

 

حجت‌الاسلام مصطفی نوروزی افزود: مسجد در كردستان از جايگاه و اهميت خاصی برخوردار است و كردستان نيز در زمينه ساخت مسجد و شكل ‌گيری كانون ‌های فرهنگی، هنری جزو استان‌ های برتر كشور است.

 

درب مساجد کردستان ۲۴ ساعته بر روی نمازگزاران باز است

مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان نیز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در سنندج، مساجد را پایگاه های عبادی و سیاسی مردمی عنوان کرد و اظهار داشت: اسلام از مسجد شروع شده و استمرار دین مبین اسلام از مساجد است.

 

کامل گلباغی ضمن اشاره به تعدد مساجد در شهرستان سنندج، اظهار داشت: این شهرستان موفق به کسب رتبه اول کمیت در دارا بودن مساجد در کل جهان شده است.

مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان تصریح کرد: البته از لحاظ کیفیت مانند، تجهیزات، وسعت، مدیریت، امکانات گرمایشی و سرمایشی، رفاهی، بهداشتی و غیره در سطح مناسبی نیست.

 

وی به فعالیت 489 کانون فرهنگی و هنری در سطح مساجد استان تا پایان سال 94 اشاره کرد و افزود: بر اساس برنامه پنجم توسعه بایستی یک چهارم مساجد استان دارای کانون فرهنگی هنری باشند که این مهم در سال جاری تحقق یافته است.

 

گلباغی همچنین، اظهار داشت: مساجد در استان کردستان برخلاف اکثر استان‌های کشور کاملا مردمی بوده و به همین دلیل در ساخت مساجد افقی برای سنوات آینده پیش‌بینی نشده است.

 

وی در ادامه افزود: قدیمی‌ترین مساجد این استان با عنوان مساجد عبدالهی معروف هستند که دارای قدمتی بیش از 350 سال دارند و شامل مساجدی هستند که صاحب و بانی خاصی نداشته و توسط عابدین و خیرین ساخته شده است.

 

گلباغی همچنین یکی از ویژگی های مساجد استان را 24 ساعته بودن آن عنوان و خاطر نشان کرد: درب مساجد استان کردستان در تمام طول روز باز است و مردم برای عبادت و اقامه نماز در هر ساعت از شبانه روز به مساجد مراجعه می کنند.

 

مسجد جامع سنندج

مسجد جامع سنندج یا همان مسجد دارالاحسان از نمونه مساجد تاریخی در سنندج است كه جدای از مسائل مربوط به اینكه این مكان محل اصلی فعالیت های دینی و مذهبی مردم سنندج و سایر شهرهای اطراف بوده است.

مسجد جامع سنندج به عنوان یکی از تاریخی ترین این مساجد در ضلع شمالی خیابان امام خمینی (ره) واقع شده است، نوع معماری خاص بنای این مسجد نیز دارای ویژگی های منحصر به فردی است.

برابر کتیبه های موجود، بنای مسجد در سال 1227 هجری قمری توسط امان الله خان اردلان والی کردستان ساخته شده و از نظر فضاهای موجود مشتمل بر دو ایوان شرقی و جنوبی، گلدسته های موجود بر بالای ایوان شرقی، صحن مرکزی، 12 حجره اطراف، شبستان ستوندار با 24 ستون سنگی مارپیچ و سرویس های بهداشتی است. 

به عبارتی می توان این مسجد را مسجد مدرسه دانست، چون بخشی از آن، حجره طلاب علوم دینی است و بخش جنوبی نیز صحن اصلی مسجد محسوب می شود.

این بنا دارای تزئینات کاشی کاری هفت رنگ (مینایی) فوق العاده پرکار و ظریف، آزاره های مرمرین، آجرکاری لعاب دار و معقلی، حوض سنگی و فواره های زیبا و همچنین ستون ها با تزئینات طنابی است. 

 

مسجد قوله

مسجد قوله، از دیگر مساجد تاریخی شهر سنندج در محله قطارچیان این شهر یعنی در ضلع جنوبی بلوار کردستان واقع شده است.

بنای آن با ویژگی معماری بومی کردستان است که در آن از ستون های چوبی قطور با پلان شبستانی ایجاد شده است.

آب نمای گود و سرداب و زیر زمین آن به خوبی ترکیب و استفاده شده است، این مسجد که در محل گودی قرار دارد به همین لحاظ به مسجد قوله (عمیق) نام گرفته است.

 

به احتمال زیاد قدمت آن مربوط به اوایل دوره زندیه است، در اوایل دوره پهلوی تغییرات و مرمت هایی در آن داده شده است.
 

آب جاری مسجد از قنات های شهر تامین می شود و اکنون نیز فعال است.

 

مسجد رشيد قلعه بيگى سنندج

اين بنا در مجموعه بازار سنندج واقع گرديده و از آثار دوره قاجاريه است كه احتمالا به جاى مسجدى از دوره صفويه بناگرديده است. اين مسجد مشتمل برسر در ورودى، صحن نسبتا وسيع و مشجر، شبستان زمستانى و تابستانى مى‏باشد.

 

مسجد حاج على

اين مسجد در بازارچه مسجد والى قرار دارد و مشهور به مسجد ملااحمد قيامتى نيز مى‏باشد وى از جمله اشخاص فاضل و دانشمند بود كه از علماى بزرگ سنندج به حساب مى‏ آمد.

 

مسجد حاج شيخ محمد باقر

در محله قطار چيان داراى شبستان و حجره‏هاى متعدد است اين مسجد به علت موقعيت خوب عمومى آن و رعايت نظافت از مساجد پر رفت و آمد محسوب مى‏شود.

 

مسجد قبا بهاران

مسجد قبای سنندج که در مرکز شهرک بهاران این شهر واقع شده، یکی از منحصر به فرد ترین مساجد از نظر ساختار و معماری در مناطق کردنشین است. مسجد دارای چهار درب ورود و خروج است، که درب ورودی اصلی آن در دل ایوان عظیمی واقع شده که در دل خود منبری کوچک را با استفاده از هنر کاشیکاری قرار داده است.

مسجد قبا دارای چهار مناره بلند و رفیع است که به صورت متقارن در چهار سوی مسجد مناره رفیع و سبز رنگ را محصور کرده اند. مناره ها به رنگ سفید و سبز  برپا شده اند. و بوسیله راه پله هایی به انتهای آن دسترسی مقدور پذیر است.

 

از زیبایی های کم نظیر مسجد قبا گنبد بزرگ آن است که بوسیله معماری بسیار فنی و منحصر به فردی و به سبک دوران صفویه احداث شده. و وظیفه انتقال نور را به شبستان اصلی و دیگر طبقات، به انجام می رساند. دوران دور گنبد با آیاتی از قرآن کریم کاشیکاری شده، که هدف اصلی از این نوع معماری قرار گرفتن انسان در محضر پروردگار می باشد.

 

مسجد دارالامان ( مسجد والی)

مسجد «دارالامان» در خیابان فردوسی شهر سنندج قرار دارد. این مسجد در دوران حکومت قاجار و توسط «غلام‌شاه خان» فرزند «امان‌الله خان اردلان» در ضلع شرقی قلعه حکومتی شهر ساخته شد، این بنا هم ابتدا به صورت مسجد – مدرسه بود، که با احداث خیابان فردوسی، بخش مدرسه  آن از بین رفت.

 

مسجد دارالامان یک ایوانی است و سبک معماری دوره قاجاریه در ساخت آن کاملاً رعایت شده است.

 

مسجد وکیل

یکی از مساجد قدیمی شهر سنندج مسجد وکیل است که در محله “قطارچیان” و مجاور عمارت وکیل الملک، قرار دارد.

 

این مسجد توسط خانواده «وکیل» ساخته شده و دارای یک شبستان ستون دار و همچنین حیاط و اتاق هایی برای دفن اجساد این خانواده است. این مسجد در اواخر دوره قاجار، در سال ۱۳۲۸ هجری قمری ساخته و سبک معماری مساجد کردستان در آن رعایت شده است. تزیینات معماری آن شامل آجرکاری خفته و راسته در نمای ساختمان است