ما با کلیت علوم انسانی موجود در غرب مخالفیم

بر پایه این گزارش، در روز ششم این دوره حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی«رییس دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» و «عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی»  با موضوع «جایگاه دین در عرصه سیاست واجتماع» به سخنرانی پرداخت.

 

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در این نشست  با بیان اینکه عقلانیت سکولار غالبا در سیمای مکاتب فلسفی  نمود پیدا کرده است و اینگونه نیست مکاتب سکولار در یک غالب بروز کند، اظهار کرد:  عقلانیت سکولار یک رویکرد است و عقلانیت سکولار یعنی اتکا کردن به دانش و خرد بشری  که از وحی بی نیاز خواهد بود.

 

وی ادامه داد: با بیان اینکه  دلیل اینکه عقلانیت سکولار در سیمای مکاتب مختلف بروز کرده ، این است که  ما در فضای پست مدرن با رویکردی مواجه هستیم که خواهان شکل دهی مناسبات اجتماعی بدور از هر گونه مکتب خاص سیاسی و اخلاقی است یعنی رویکردی پدید امده که دارای قدمت تاریخی نیست و می گوید ما باید برای مناسبات اجتماعی به عقل و خرد خودمان تکیه کنیم .

 

حجت الاسلام والمسلمین واعظی  با بیان اینکه عقلانیت سکولار از بی نیاری به دین سخن گفته است ولی از بی نیازی به فلسفه و  کلان نظریه اخلاقی سخن نمی گفت، افزود:  در این راستا این رویکرد خود را در غالب ایدولوژی مختلف بروز می دهد ولی رویکرد پست مدرن این گونه است که  باید مناسبات اجتماعی به شکل خنثی و بی طرف شکل دهی شود و بر اساس این رویکرد در حیات جمعی و عرصه سیاست و اجتماع ، هیج کلان نظریه جامعه اخلاقی یا فلسفی یا جامعه دینی نباید حاکم باشد.

 

وی با بیان اینکه این رویکرد به حیات خصوصی معتقد است و می گوید نگاه دین و اخلاق در حیات خصوصی فرد باید باشد و در حیات جمعی به هیچ مکتب خاصی اعتقاد ندارند، بیان کرد: اگر رویکرد غالب در سکولاریسم  تنها دین را به حریم خصوصی هدایت می کرد و لذا به خصوصی سازی دین معتقد بودند ، رویکرد پست مدرن نه  تنها دین بلکه همه انحا معارف بشری را به خصوصی خواهد کشاند و ملزم به هیچ قاعده جهان شمولی نیست.

 

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم  با بیان اینکه  رویکرد پست مدرنیسم معتقد است فلسفه نظری به آخر خط رسیده است و بر این اساس پشتوانه رویکرد پست مدرنیسم شکاکیک است، خاطرنشان کرد:  این رویکرد بر این اعتقاد است که ما از فضای شک و تردید نمی توانیم خارج شویم و نمی توانیم بین رویکردها داوری کنیم و در واقع همه رویکردها قسیم یکدیگرند.

 

وی  با بیان اینکه در جامعه اسلامی برخی متجددان سعی کردند  تا یک بازخوانی از عقلانیت سکولار که در فضای غرب حاکم بوده است را پیاده کنند، افزود: البته این افراد  منکر آموزه های سیاسی و اجتماعی در دین نیستند و نمی توانند این واقعیت را انکار کنند که وحی و منابع عقلی دین مشحون از آموزه های الهی  است .

 

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با بیان اینکه  این افراد به تاریخ مندی آموزه های سیاسی و اجتماعی دین معتقد هستند یعنی کاربری و تاثیر و گره گشایی دین محصور در شرایط تاریخی خود است و این آموزه ها را فرازمانی نمی دانند و در حصار و زمان خود زندانی می کنند.

 

وی با اشاره به شکوفایی تمدن اسلامی در قرون پنجم الی هفتم ، اظهار کرد: این شکوفایی را ما مدیون  فقه اسلام هستیم که  برای شکل دهی  کلان ساختار های آن زمان بوده است.

 

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با بیان اینکه  اگر به نظرات مدافعان و مخالفان حضور دین در عرصه سیاست و اجتماعی هستند بنگریم، مشاهده خواهیم کرد که هر دو این تفکرات به  نوعی کج فهمی  و سوتفاهم دچار شدند، خاطرنشان کرد: مخالفان و منکران حضور دین در عرصه سیاست و اجتماع بویژه نو اندیشان دینی معتقدند منظور از حکومت دینی، مدیریت فقهی در برابر مدیریت علمی است .

 

وی با بیان اینکه  برخی اسلام گرایان نیز در رابطه با حضور دین دچار بدفهمی هستند، اظهار کرد:  به عنوان نمونه همین گروه های تکفیری جهادی اسلامی که تشکیل شده  و با جاهلیت قلمداد کردن تمام آنچه که از مناسبات موجود است و وضعیت کنونی را جاهلیت قلمداد می کنند که باید با آن برخورد کرد بر این بث جاهلی با یک ظاهر گرایی و طرد عقل و تکیه بر جمود، خواهان بازگشت به گذشته و غالب های معیشتی به گذشته هستند و تصویری از اسلام گرایی را ارائه می کنند که نوعی ایستایی در مناسبات اجتماعی و توقف در خلاقیت بشری را بازتولید می کند و در واقع حاکمیت دین در حیات جمعی را به توقف ، سکون و عدم پویایی جوامع مطالبه می کنند.

 

حجت الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: این افراد معتقدند که اگر  جامعه در تکاپو باشد من نمی توان به آن برسم و تسلط پیدا کنم پس بر این اساس  سعی دارد با زور اسلحه و ایجاد رعب و وحشت تفکر خود را بر جامعه حاکم کنند، ما معتقدیم که تصویر صوفیانه  و انزواطلبانه از اسلام نیز به اندازه تصورات تکفیری ها از درک آن عاجز خواهند بود.

 

وی با بیان اینکه تصوراتی  که این ویژگی ها را دارد به درک درستی از اسلام دست خواهند یافت، افزود: نخستین ویژگی این است که انسان باید معتقد باشد که اسلام آموزه های سیاسی و اجتماعی  بسیاری خواهد داشت.

 

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم  ادامه داد: کسانی که از اسلام درک عقل گریز بودن دارند مانند جریان ابن تیمیه  و پیروان آن نمی توانند حضور موفقی برای  دین در عرصه اجتماعی و سیاسی ترسیم کنند.

 

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه یکی از ویژگی ها و شاخصه های فقه شیعی باز بودن بحث اجتهاد است، بیان کرد: البته برخی علمای اهل سنت امروز به این نتیجه رسیده اند  و می گویند ما اگر بخواهیم در چهارچوب های علمای اربعه محسور بمانیم، نمی توانیم پاسخگوی بسیاری از مشکلات جامعه خود باشیم و باید بحث اجنهاد را باز کنیم.

 

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با بیان اینکه اگر تصویر ما از اسلام ، فاقد پویایی فقهی باشد نمی توانیم با شرایط اجتماعی خود آن را وقف دهیم و اثرگذار نخواهد بود، افزود:  فقه بخشی از اسلام است و دین  ، معارف اخلاق و آموزه های بسیاری دارد ولی در عرصه اجتماع و سیاست،  فقه حضور پررنگی دارد چون موضوع فقه اعمال مکلفین است.

 

وی با اشاره به اینکه برخی افراد، تصویرشان از فقه خیلی محدود است و فکر می کنند فقیه کارش این است که هر سوالی مطرح می شود مجاز یا غیر مجاز بودن آن را اعلام کند، تصریح کرد: نقش فقه فقط ترسیم کننده خطوط قرمز نیست و جانب ایجابی هم دارد  و در عرصه اجتماع هر جا پای استنباط از منابع دینی است فقه و فقاههت آنجا حضوری فعال خواهد داشت.

 

رییس دفتر تبلیغات اسلامس حوزه علمیه قم گفت: برخی ها تصویری که از فقه دارند کاملا فردی است و به فقه حکومتی معتقد نیستند، فقه حکومتی یعنی فقه را در بستر حاکمیت دیدن ، فقه حکومتی مساوی با فقه سیاسی نیست.

 

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضرورت توجه به اسلامی کردن علوم انسانی، اظهار کرد: معنای علوم انسانی اسلامی این نیست که ما از نقطه صفر مرزی می خواهیم شروع کنیم، اساسا هر تمدنی که شکل گرفته،  الهام گرفته از تمدن قبلی بوده است و اگر کسی با ذهن کور و شیفتگی بر سر سفره تمدنی بنشیند تمدن جدیدی شکل نخواهد گرفت.

 

حجت الاسلام والمسلمین واعظی ادامه داد: ما با کلیت مدنیت معاصر غربی و با کلیت علوم انسانی موجود در آنجا مخالفیم، ما نگرش انتقادی داریم و با رویکرد حذفی تمام عیار هم برخورد نخواهیم کرد و این افتخار ما است که می گوییم دین آمده است کمک کند به راهبری عقل و عقل را ازآن حالت وحشی بودن مهار کنیم.