به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، دکتر قطب الدین صادقی، در مراسم افتتاحیه جشنواره تئاتر رضوی، درباره نمایش های آیینی گفت: پژوهشگران بزرگ هنر جهان، از دو سرچشمه برای هنر نمایش نام برده اند که تا زمان حال ادامه یافته اند. سرچشمه اول روایت یک امر حماسی است که از قبایل اولیه بشر آغاز شده و در آن شکارچی نخبه از تجربه شکار خود سخن می گفت. این مهم برای انتقال تجربه از نسلی به نسل دیگر انجام می شد.
وی با بیان اینکه از آن زمان تاکنون فراهم آوردن تجربه های بشر برای مقابله با سختی هایی که در طبیعت وجود دارد، الهام بخش آثار هنری است، ادامه داد: در این دیدگاه عقیده بر این است که انسان تواناست و می تواند بر مشکلات چیره شود. این باور خوشبینانه معتقد است بشر می تواند بر مشکلات فائق شود.
صادقی افزود: نگرش دیگر این است که انسان کوچکتر از آن است که بتواند بر طبیعت و ماورا طبیعت چیره شود. این باور راه رستگاری بشر را کرنش در برابر عظمت کائنات و سعی در یکی شدن با آن می داند.
وی با بیان اینکه نگرش اول، حماسی و دومی سرچشمه آیین هاست، تاکید کرد: آیین های تاریخ تمدن، در سه گروه دسته بندی می شوند که عبارتند از آیین های مربوط به مرگ، آیین های مربوط به طبیعت و آیین های مربوط به ماورا طبیعت. در واقع این دسته بندی، مجموعه روابطی است که انسان با جهان و کائنات برقرار می کند.
این مدرس برجسته دانشگاه، تصریح کرد: هنر آیینی مربوط به این دسته از هنرهاست، یعنی بشر از طریق اثر هنری تلاش می کند که بگوید انسان قادر نیست در برابر هستی، نقش تعیین کننده ای داشته باشد. این اعتقاد راسخ در تمامی هنرها چه شرقی و غربی وجود دارد که در نمایش آیینی انسان در برابر عالم کوچک است و راه نجات بشر تنها در هماهنگی با کائنات است.
وی با بیان اینکه همه آثار تئاتر جهان یکی از این دو نگرش را دارد، گفت: در نگرش اول، مولف در نقش منتقد ظاهر می شود و پیامی برای تصحیح انسان، اجتماع و نظام ها صادر می کند. نوع دوم هنرها ارسال پیام و انتقاد از وضع موجود نیست، بلکه تلاش در یکی شدن با روح جهان است. بنابراین اگر در نمایش گروه اول، هدف این است که چیزی بیاموزیم تا جامعه را تصحیح کنیم، در نوع دوم ما تماشاگر آیین نمایش نیستیم و در آن شرکت می کنیم.
دکتر صادقی با بیان اینکه در نمایش آیینی انسان مانند حضور در نمار جمعه و یا آیین حج، شرکت می کند و تماشاگر نیست، توضیح داد: اگر نوع تئاتر اول را بر جدایی و جدل فرض بگیریم، در هنر دوم تکیه بر یکی شدن و یک تسعید روحانی دسته جمعی است که نمایش های آیینی جهان بر این پایه استوارند.
وی با اشاره به اینکه نمایش آیینی اصراری بر رد ادیان دیگر ندارد، گفت: ستایش، جوهر نمایش آیینی است و جدلی در آن وجود ندارد. گویی همه برای یک معنای مشترک می کوشند. نمایش آیینی یک هدف را دنبال می کند و آن تقویت ایمان است. اینکه بدانیم انسان تنها نیست و بعد از مرگ همه چیز به پایان نمی رسد و وصلی وجود دارد. باید بدانیم پیدایش ما یک امر تصادفی نیست و منطبق بر منطق الهی است. همه ما به ذات مقدس رجوع می کنیم و این معنای نمایش آیینی است.
کارگردان برجسته تئاتر ایران، تصریح کرد: برای آنکه به یاس، تنهایی و آشوب فکری نشویم، به ایمان نیاز داریم. تمام تلاش باید این باشد انسانی که در آشفته بازار جهان، سرگشتگی را تجربه کرده و از ریشه ها بریده اند، با تماشای آثار تئاتر رضوی با روح جهان و به دست آوردن ایمان واقعی کوشا باشند. این مسئله ای است که از علم بر نمی آید چرا که علم محاسبه گر است و با مغز سرو کار دارد، اما نمایش آیینی با قلب ارتباط می گیرد که ریشه ایمان در دل آدمهاست.
صادقی با بیان اینکه همه ما فارغ از تفاوت های نژادی و قومی، به یک اصل واحد برخواهیم گشت، خاطرنشان کرد: در جهان امروز که بر مدار وحشیگری می چرخد، جای نمایش های که به ما وحدت و امید را بیاموزد و درکی عاطفی از جهان ارائه کند، خالی است.
نظر شما