حجت الاسلام محمود رجبی، قائم مقام موسسه علمی پژوهشی امام خمینی(ره) و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در رابطه با تبیین حقوق بشر در عصر ظهور تصریح کرد: تفاوت حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر غربی از اینجا ناشی می شود که انسان شناسی غرب و انسان شناسی اسلام متفاوت است. نگاه حقوق بشر غربی و مکاتب بشری به انسان، به گونه ای است که انسان را در همین جسم مادی خلاصه می کند و از روح مجردی که اسلام برای آن قائل است، تهی می داند. انسانی که نیازهای معنوی و متعالی او مورد غفلت قرار می گیرد و در عین حال محکوم انواع جبرهایی است که در نظام زندگی او وجود دارد. از جمله جبر اجتماعی، تاریخی و ... .
وی افزود: در این نوع نگاه، سرنوشت انسان را تنها خودش رقم نمی زند. اما در نگاه اسلامی انسان موجودی است که از پیش از این دنیا حقوقی دارد، در این دنیا حقوقی دارد و پس از این دنیا نیز حقوقی برای او متصور است و یک نگاه جامع و کامل است که حقوق بشر نیز در آن، به شکل جامع و کامل دیده شده است.
حجت الاسلام رجبی تصریح کرد: از سوی دیگر انسان هم نیازهای مادی دارد و هم نیازهای معنوی، بنابراین هم حقوق مادی دارد و هم حقوق معنوی و این هر دو، باید مدنظر قرار گیرد. همچنین انسان هم حقوق فردی دارد و هم اجتماعی؛ یعنی هم جامعه انسانی حقوقی دارد که نباید نادیده گرفته شود و هم فرد فرد اشخاص حقوقی دارند که باید به آن توجه کرد.
وی ابراز کرد: در نظام های غیر اسلامی یا فرد فدای جامعه می شود و یا جامعه فدای فرد. در نتیجه همواره یا حقوق افراد تضییع می شود و یا حقوق جامعه؛ اما در نظام اسلامی حقوق هر دو حفظ می شود. در هنگام ظهور نیز هم مسایل فردی و هم مسایل اجتماعی در کنار هم مدنظر قرار می گیرد. به عنوان مثال اگر فردی بدون توجه به قوانین و مقررات از وسط خیابان عبور کرده و کشته شود نمی توان اعتراض کرد که چرا کشته شد؟ چون اگر قرار باشد افراد بنا بر آزادی های فردی خود هر کاری را که می خواهند انجام دهند در واقع حقوق اجتماعی تضییع می شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه در ادامه با اشاره به جایگاه خاص هر یک از حقوق فردی و اجتماعی گفت: حق فردی انسان ها باید معین و مشخص باشد تا به حقوق اجتماعی آسیب نرسد. از سوی دیگر این گونه نیست که حقوق اجتماعی، حق فردی افراد را ضایع کند. بلکه حقوق افراد باید در تمام زمینه ها در کنار حقوق اجتماعی تنظیم شود. به عنوان مثال حق آزادی بیان که در اسلام نیز عنوان شده تا حدی است که به حقوق اجتماعی آسیبی وارد نکند یعنی اگر فردی بخواهد با آزادی خود، آرامش روانی جامعه را برهم بزند یا بخواهد به مصالح کلی جامعه آسیب برساند مسلما حقوق او محدود می شود اما در عین حال در سایر حوزه ها با رعایت این قیود حقوق او محفوظ است.
قائم مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) یادآور شد: در حقوق بشر عصر ظهور، هم حقوق فردی و اجتماعی افراد مطرح است کما اینکه هم حقوق مادی و هم حقوق اجتماعی در کنار هم مورد توجه قرار می گیرد. در این رابطه انسان می تواند برای رفع نیازهای مادی و رفاه هرچه بیشتر خود تلاش کند اما نمی تواند اموال عمومی و آنچه را که مربوط به همه مردم است بیش از حق خود مورد بهره برداری قرار دهد، همین مسئله حقوق های نجومی مصداق این است که افراد برای رفاه بیشتر خود از بیت المال استفاده می کنند. این افراد تا حدی که حق آنها بوده اجازه بهره مندی و بهره برداری داشته اند اما بیش از حق آنها در واقع آسیب به حقوق اجتماع است.
حجت الاسلام رجبی افزود: اگر بنا است کسی از آزادی خود استفاده کند و ایمان مردم را که یک حق مردمی است، متزلزل کرده و دچار شبهه نماید اسلام در اینجا اجازه چنین کاری به او نمی دهد. از نظر اسلام باید هم حقوق مادی و هم حقوق معنوی افراد تامین شود. رفاه طلبی و اشرافی گری در اسلام مذموم است به این دلیل که تنها متوجه مادیات بوده و از جنبه های حقوق معنوی افراد غفلت می شود.
این مفسر قرآن در ادامه تصریح کرد: از نظر محکوم بودن نسبت به جبرهای مختلف در زندگی بشر نیز اسلام به هیچ وجه چنین چیزی را نمی پذیرد. اسلام در مورد جبرهای اجتماعی معتقد است انسان می تواند در سخت ترین شرایط سعادت خود را رقم بزند لذا هیچ گاه در حقوق بشر اسلامی این موضوع که کسی مدعی شود من مجبور بودم و نتوانستم به حقوق خود دست پیدا کنم و به سعادت برسم، جایگاهی ندارد.
این عضو جامعه مدرسین در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله تفاوت میان زن و مرد از نظر حقوقی در اسلام اشاره کرد و گفت: در تفاوت میان زن و مرد نیز اسلام در عین اینکه حقوق هر یک را لحاظ می کند تقسیم کار اجتماعی را نیز بر اساس توانمندی های آنها پیشنهاد می دهد بنابراین از این جهت نیز حقوق اقشار و جنسیت های مختلف در اسلام مورد توجه قرار گرفته منتهی به خاطر اینکه جامعه اسلامی به پیشرفت مدنظر خود دست یابد تقسیم کار نیز در آن دیده شده است.
حجت الاسلام رجبی خاطرنشان کرد: حقوق بشر در عصر ظهور حقوقی است که هم جنبه مادی و معنوی، هم جنبه های دنیوی و اخروی و هم سعادت و حقوق فردی و اجتماعی در آن به صورت یکجا تبیین شده است. در این دیدگاه انسان بسیار فراتر از یک حیوان تلقی می شود و لذا حقوق بشر اسلامی به معنای واقعی کلمه یک حقوق بشر انسانی نیز است.
نظر شما