سيد محمدرضا فاضل هاشمي، مسئول ادارة مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، به خبرنگار خبرگزاری شبستان در مشهد گفت: در کتابخانة مرکزي آستان قدس رضوي، 400 نسخة خطي و چاپ سنگي نفيس از «سيد نعمت‌الله جزايري» موجود است که برخي نسخه‌ها به واسطة قدمت و اينکه توسط خود مؤلف اهدا شده و دستخط وي در برخي اوراق و حاشية نسخه به چشم مي‌خورد، از ارزش بالايي برخوردار است.
وی افزود: سید نعمت‌اللّه جزایری مشهور به محدث جزایری، از علمای شیعی قرن یازدهم و دوازدهم، سرسلسلة خاندان مشهور علمی و دینی سادات جزایری است که نسب به امام کاظم(علیه السلام) می‌رساند؛ نوشته‌های به جامانده از وي فراوان است و او را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند که بيشتر آثار وي به صورت نسخه‌هايي نفيس و ارزشمند در گنجينة مخطوطات کتابخانة مرکزي آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود.
فاضل هاشمي ابتدا به دو نسخة نفيس خطي به خط سيد نعمت‌الله اشاره کرد و گفت: «شرح «بدايه الدرايه» تأليف شهيد ثاني که در 1090 قمري کتابت شده و «جامع المقاصد» محقق کرکي که کتابت آن، به سال 1271 قمريست و هردو در کتابخانه گوهرشاد نگهداري مي‌شود.
وی با اشاره به اثر ارزشمندي که در زمان حيات مؤلف کتابت شده و دستخط وي در اوراق ابتدايي و حاشية کتاب ديده مي‌شود، تصريح کرد: اين اثر با نام «لوامع الانوار في شرح عيون اخبار الرضا(علیه السلام)» به سال 1106 قمری در شوشتر کتابت شده و محدث جزايري در اين کتاب، عيون اخبار الرضا(علیه السلام) شيخ صدوق را شرح کرده و خود نيز، آن را وقف آستان قدس نموده است.
وي به نسخة ديگري که در زمان حيات مؤلف به سال 1103 قمری در شوشتر کتابت شده اشاره کرد و افزود: اين اثر که بر مشرب عرفانی نگاشته شده و حاوی اقوال بسیاری از بزرگان و مشایخ تصوف چون ذوالنون مصري، رابعة عدويه، مجدالدين بغدادي و محيي الدين ابن عربي است، «مقامات النجاة فی شرح اسماء الحسنی» نام دارد که ظاهراً در زمان مؤلف، گزینش و به فارسی نیز ترجمه شده است.
وی اضافه کرد: نسخة ارزشمند ديگر که در 1106 هجري قمري توسط نورالدين حسيني کتابت شده، «جواهر الغوالی فی شرح عوالی اللئالی» نام دارد، شرحی است بر عوالی اللئالیِ «ابن ابی جمهور احسائی» که جزایری از آن، با عنوان مدینة الحدیث یاد کرده است و موضوع این کتابِ دو جلدی، شرح روایات فقهی از طهارت تا دیات است.
در ادامه، کارشناس مسئول ادارة مخطوطات آستان قدس رضوی اظهار داشت: اثر ديگري که جزو نفايس آستان قدس رضويست، «کشف الاسرار فی شرح الاستبصار» است که حاوی مطالب علمی عمده‌ای در فقه، حدیث و رجال است و اين نسخه توسط «محمد صالح بن عبدالرشيد» در سال 1109 قمری کتابت شده و مرحوم سيد سعيد طباطبايي در سال 1332 شمسی آن را وقف کتابخانة گوهرشاد (کتابخانة تخصصي اهل بيت عليهم السلام) کرده است.
وی با بيان اينکه سید نعمت اللّه جزایری بر کتاب صحیفة سجادية امام سجاد عليه‌السلام مجموعاً سه شرح نگاشته است، بيان کرد: نخستين شرح، به شرح کبیر معروف است و شرح دوم که در واقع خلاصه‌ای از شرح نخستین است، «نور الانوار فی شرح کلام خیر الاخیار» شناخته می‌شود و نسخة آستان قدس از اين اثر، به کتابت سال 1116 قمریست که توسط «محمد شوشتري» از واقفان عمدة آستان قدس، در سال 1309، وقف روضة رضويه شده است.
یاد آوری می شود؛ سید نعمت‌الله جزائري، شاگرد عالمان نامداری همچون علامه مجلسی، آقا جمال خوانساری، ملامحسن فیض کاشانی و شیخ حر عاملی، در ۱۰۵۰ قمري در روستاي صَباغيه از جزایر بصره به دنیا آمد، از جمله آثار معروف او «الانوار النعمانیه»، «قصص الانبیاء» و کتاب کشکولی «زَهر الربیع» است، وي با مرحوم علامه مجلسی بسيار مأنوس بود و در زمان تألیف بحار، بهترین همدم و مددکار وی بود، وفات وی را ۲۳ شوال ۱۱۱۲ ذکر کرده‌اند و مزارش در پلدختر لرستان است.
نظر شما