سهروردی عقل و شهود و دین را با هم جمع کرد

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، همایش بزرگداشت روز شیخ اشراق، عصر سه شنبه، 5 مردادماه در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با حضور جمعی از اساتید حوزه فلسفه اسلامی، اصحاب فکر و اندیشه و علاقه مندان برگزار شد.

در این همایش چهره هایی چون دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر غلامرضا اعوانی، آیت الله مصطفی محقق داماد، حجت الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه سخنرانی داشتند که در ادامه مشروح سخنان این اساتید طی سلسله گزارش هایی ارایه می شود.

حجت الاسلام خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در این همایش با موضوع «روش شناسی حکمت اشراق» به سخنرانی پرداخت.

وی با بیان اینکه هر عالم، حکیم و فیلسوفی که ادعایی را مطرح می کند دیدگاهش مبتنی بر روش و متدلوژی خاص اوست، اظهار کرد: اینگونه نیست که فردی شب بخوابد و صبح سخنی بگوید یا نکته ای را از سر غیب بیان کند.

خسروپناه در ادامه اظهار کرد: هیچ یک از علما و حکیمان بیهوده سخن نگفته اند، دانش آنان قطعا مبتنی بر استدلال است اما شناخت روش استدلالی آنها که عبارت است از ضوابط و قواعد استدلال کردن چیزی است که از آن به روش شناسی تعبیر می کنیم.

وی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به روش سهروردی گفت: سهروردی هم با حکم مشاء و هم با متکلمان و هم با متصوفه اختلاف داشت. شیخ اشراق مدعی است که میان عقل، شهود و دین می توان جمع کرد که در این رابطه آیت الله جوادی آملی چنین عنوان کردند : شیخ اشراق نابغه نادره ای است که بین حکمت بحثی و حکمت ذوقی جمع کرده است.

رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه تصریح کرد: مساله آن است که سهروردی تعریف رایج از فلسفه که دانش شناخت وجود به ماهو وجود است را می پذیرد اما از واژه حکمت استفاده می‌ کند و حکما را به پنج دسته تقسیم می کند: اول حکیمی که فقط به دنبال تهذیب نفس و سلوک است و در کشف و شهود قوی است، دوم حکیمی که فقط در استدلال و بحث قوی است، سوم حکیمی که در هر دو شاخه استدلال و تهذیب قوی است، چهارم حکیمی که استدلال و تهذیب را جمع کرده است اما در استدلال قوی تر و در تهذیب ضعیف است. پنجم حکیمی که در بحث قوی است ولی در تهذیب ضعیف است.

وی در ادامه اظهار کرد: سهروردی حکیمی را مطلوب می داند که استدلال و تهذیب را جمع کرده و در هر دو قوی باشد اما سوال آن است که او چه طور توانست این موارد را با هم جمع کند حال آنکه غزالی معتقد بود این دو را نمی توان جمع کرد؟ شیخ اشراق در پاسخ می گوید: یک سری منابع معرفتی که در جهان وجود دارد را باید جمع و از آنها استفاده کنیم که این منابع عبارت اند از فلسفه ایران باستان، فلسفه یونان باستان، حکمت سینوی، قرآن و سنت نبوی، عرفان و تصوف،  که او خود از این منابع بهره جست.

رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در پایان با بیان اینکه روش به معنای فرآیند است، خطرنشان کرد: هر متد آغاز و انجامی دارد و اگر آغاز و انجام متد و روش را ندانیم آن عالم را نخواهیم شناخت. روش شیخ اشراق شامل نفی شکاکیت و نسبی گرایی، تمسک به سلوک تا رسیدن به شهود، کمک از بدبهیات، بود. سهروردی در مورد رسیدن به شهود می گوید باید ابتدا مباحث فلسفی را به روش مشائی مستدل فراگرفت و سپس با عشق حقیقت را آموخت و پس از آن چهل روز ریاضت کشید تا به شهود حقیقی رسید.