دستبافته های عشایری در چهار محال و بختیاری

خبرگزاری شبستان - چهارمحال و بختیاری

مردمان ساکن استان چهارمحال و بختیاری از اقوام مختلف لر، ترک و فارس زبانان از دیرباز با هنرهای فراوان در اوج صلح با هم زندگی سراسر مهر و صفایی داشته اند و در کنار این زندگی مثال زدنی، هنرهای زیبایی را خلق کرده اند که برخی از آنها شهرت جهانی یافته اند.

صنایع دستی و هنرهای بافتنی در این استان کوهستانی مانند؛  قفل سازی، قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم، سوزن زنی و سرمه دوزی، گیوه دوزی و ... تا بافت شیردنگ، از شهرت های بی مثالی برخوردارند، اما بعضی از این هنرهای ارزشمند کم رنگ شده و در حال فراموش شدن هستند.

شیردنگ، نوار یا وریس، از جمله بافتنی های عشایر استان چهارمحال و بختیاری و همچنین سایر عشایر در نقاط مختلف کشور مانند ترکن ها و شاهسون ها می باشد، علی  رغم زیبایی حیرآور نقوش آن و کاربردهای متنوع در جامعه عشایری، در حال فراموشی است.

شیردنگ ها، با نقوش گوناگون هندسی، گیاهی، جانوری و ...،‌ در جامعه عشایری نقش طناب را ایفا می کنند و  بر اساس رنگ بندی آن، کاربردهای متفاوتی با هم دارند.

نوارهای شیردنگ با عرض چهار تا شش سانتی متر بافته می شوند و علاوه بر استفاده های مختلف، در آذین بندی حجله عروس های بختیاری نیز کاربرد داشته است.

 برای بافت این نوارها با طرح های زیبای ذهنی متناسب با زندگی عشایری، از تکنیک پیچیده ای نیز استفاده می شود که همچون قالی بافی، از دفتین های چوبی برای کوبیدن قسمت های مختلف آن درحین بافت استفاده می گردد و از قطعه ها یی چرمی به نام دوال با چهار سوراخ به عنوان دستور کار برای بافت و ایجاد نقش در آن استفاده می شود.

کاربردهای گوناگون شیردنگ، در جای جای زندگی عشایری قابل مشاهده است. گاهی برای جابجایی مشک آب از آنها استفاده می شود، که بعنوان بند مشک، به طول 2 متر بافته می شود و زمانی دیگر برای مشک زنی و تولید کره و دوغ از ماست، کاربرد دارد، که بند را به سر یک سه پایه وصل می کنند و سپس با حرکت رفت و برگشتی مشک، کره محلی و دوغ گوارا از ماست تولیدی خود برای تأمین نیازهای روزانه به دست می آورند و روانه بازار مصرف می کنند.

شیردنگ علاوه بر بستن قنداق نوزاد، در گهواره کودک عشایر نیز کاربرد دارد و به عنوان بند گهواره مورد استفاده قرار می گیرد و اینگونه است که فرزند تازه به دنیا آمده از بدو تولد، بر روی گهواره ساخت وطنی آرام می گیرد و با نوای مهربان شیر زن بختیاری، سرودهای حماسی را می شنود و حماسه آفرینی را می آموزد تا در تاریخ ایران زمین یادگارهای ماندگاری همچون رشادت های سرداران هشت سال دفاع مقدس را رقم بزند و از کیان و عزت و ناموس کشورش دفاع کند.

زنان عشایری که از سخت کوش ترین زنان دنیا می توان از آنها نام برد، از شیردنگ برای بستن هیزم های جمع آوری شده و انتقال آنها به محل سکونت نیز استفاده می کرده اند، که در حال حاضر به خاطر خدمات نظام مقدس جمهوری اسلامی و تأمین سوخت مورد نیاز و گازکشی به اقصی نقاط، و همچنین بحث حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و جنگل های خدادادی، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

از شیردنگ بعنوان حایل چادر عشایری و مهار چهارپایان و حیوانات همراه آنان در سفر و ...، نیز استفاده می شود.

در یک کلام باید، شیردنگ را به عنوان مظهر هنر، شجاعت، اعتقاد، باور، سخت کوشی در جامعه غیور و خوداتکای عشایری دانست، که نیازمند توجه بیشتر مسئولان برای حفظ این هنرهای اصیل و ترویج آنها در جامعه است.