به گزارش خبرنگار سینمایی شبستان، نشست «سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر؛ چالش ها و راهکارها» شامگاه گذشته ۲۱ تیرماه با حضور «حجت الله ایوبی» رئیس سازمان سینمایی، «محمد بهشتی» رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و از پایه گذاران جشنواره فجر، «علیرضا رضاداد» دبیر پیشین فیلم فجر و جمعی از اهالی رسانه و کارشناسان سینما برگزار شد.
در ابتدای این نشست، گزارش پژوهشی درباره ارزیابی و آسیب شناسی جشنواره فیلم فجر از آغاز تا امروز توسط «سیدعلی مرتضویان» استاد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز ارائه شد که محتوای دو پنل دیگر این مراسم حول محتوای این پژوهش شکل گرفت و پیگیری شد.
در ابتدای پنل دوم این نشست منوچهر شاهسواری تهیه‌کننده سینما و از اعضای دپارتمان‌های آموزشی مدرسه ملی سینمای ایران، اظهار داشت: تا زمانی که به تعریف درستی از سینما نرسیم نگاه به جشنواره یک نگاه کمی می‌شود و از هدف خود که برگزاری یک جشنواره خوب و کیفی است دور می شویم.
وی افزود:
شاهسواری خاطرنشان کرد: سینما هم هنر، هم صنعت و هم تجارت است و بر همین اساس هم اکنون به یک نهاد قدرت تبدیل شده است، بنابراین باید حتما با فلسفه و جامعه شناسی قدرت به آن توجه شود. سینما به عنوان یک ژانر قدرتمند خود را در همه حوزه‌ها تحمیل کرده است. تمامی درگیری هایی که چه در حوزه ساخت، چه در حوزه پخش و چه در حوزه جشنواره آن در سینمای ایران وجود دارد از ذات قدرتمند سینما بر می خیزد. سینما همانند اسب قدرتمندی است که خیلی ها می خواهند از او سواری بگیرند ولی اول باید سوارکار باشند وگرنه این موجود زنده باهوش به سرعت نابلدی آنها را تشخیص داده و به زمینشان می زند.
این تهیه کننده سینما یادآور شد: نکته مهم دیگر تغییرات مدیریت در جشنواره فیلم فجر است. در حقیقت این تغییرات متعدد در برگزاری جشنواره ضربه های فراوانی به این جشنواره زده است. تغییر مدیریت در برگزاری جشنواره ضربه زننده است؛ چون هر کدام از این مدیران با خود روش‌های مدیریتی متفاوتی را ارائه می‌دهند.
شاهسواری تصریح کرد: نکته دیگری که سایر دوستان و همکاران در این پژوهش به ان اشاره کرده‌اند مداخله مدیران دولتی و همچنین دبیران جشنواره در انتخاب فیلم های برگزیده بود که اینجا باید اعلام کنم که میزان مداخله دبیران و مدیران دولتی در حدی نبوده که داوری و جشنواره از مسیر اصلی خود خارج شود اما بی‌تاثیر نیز نبوده است و با تحقیق و پژوهش می‌توان به این موضوع رسید. در دوره‌هایی که من در جشنواره فجر در بخش داوری بودم هیچ فشاری از بیرون به ما وارد نشد از سویی نباید بی‌انصافی به خرج دهیم.
وی در پایان گفت: البته در فواصل زمانی مشاهده می کردیم که دولت برای سینمای ایران همانند پدر شد و حتی زمانی هم که پدربزرگ شده اما باز هم ترجیح می دهد برای سینمای کشور همانند یک پدر باشد.
داوودی: سینماگران محدودیت ها
بر اساس این گزارش ابوالحسن داوودی نیز به عنوان آخرین سخنران این نشست در سخنانی، گزارش پژوهشی ارائه شده در نشست را یک تحقیق دولتی و سفارشی دانست و گفت: این پژوهش یک سفارش کامل دولتی بر مبنای رویکرد و نتیجه گیری مشخص دولتی است. چیزی که به نظر من در این تحقیق لحاظ نشده و مغفول مانده جنس خاص سینما است.
عضو دپارتمان کارگردانی مدرسه ملی سینمای ایران در این خصوص توضیح داد: بسیاری از تعارضات سینما و جشنواره فیلم فجر در این سه دهه مربوط به تفاوت های بسیار بین سینمای جمهوری اسلامی ایران و سینمای جهان است که این موضوع باید در این پژوهش لحاظ شود. در دوران اولیه رشد گلخانه‌ای سینمای ایران، اصطلاح "دیکتاتوری دلسوز" از طرف آقای اسفندیاری معاون فرهنگی فارابی در آن زمان عنوان شد که مفهوم قابل تاملی است. این اصطلاح توانست فضایی را به وجود آورد که در ابتدا یک ویترین دولتی از سینمای کنترل شده خود را بیرون بدهد. سینمای ایران از محدودیت‌های فرهنگی خود گذشت و اتفاقاً آن را به هویت خود تبدیل کرد.
داوودی در این زمینه تصریح کرد: سینمای ایران تنها سینمایی در جهان است که توانسته خود را با این محدودیت های فرهنگی همساز کند و اتفاقا این محدودیت ها را به بخشی از هویت خود تبدیل کند و این امر بیش از آن چیزی که خواست سیاستمداران باشد ناشی از اجبار ما سینماگران بوده است. امروز می بینیم که سینمای ایران عملا به عنوان یک نسخه منحصر به فرد از نظر بیان تصویری در دنیا شناخته می شود. در واقع سینمای ایران بسیاری از محدودیت هایی را که با آن روبرو بوده است را به یک نوع موقعیت و حتی موفقیت تبدیل کرده است.
کارگردان فیلم سینمایی «رخ دیوانه» در پایان گفت: بخش مثبت جشنواره فیلم فجر با تمام چالش‌هایی که سینماگران با دولت، فضای اجتماعی و ... دارند، تکیه به تولید است. برای اطلاع از دستاوردهای جشنواره تنها نباید به تحقیق‌ها و مقالات بسنده کنیم و باید حاصل تجربیات سه دوره برگزاری جشنواره را به نوعی از دست‌اندرکاران سینما بیرون بکشیم و نتیجه آن را ببینیم. باید ببینیم اصولاً جشنواره فجر زیرمیدان خوبی برای فرهنگ و سینمای ما هست یا خیر. چگونگی برگزاری جشنواره طی این سال‌ها در دو شکل اجرایی بین جشنواره‌های رده الف دنیا که یک جریان فکری فرهنگی ثابت دارند و اسکار که توسط گروهی متخصص و تصمیمات تخصصی پایه گذاری شده، سرگردان مانده است.
داوودنژاد: جمله بنیانگزار جمهوری اسلامی ایران سینما را نجات داد
در پایان این مراسم حضار سوالات و نظرات خود را بیان کردند که در این میان علیرضا داوودنژاد کارگردان و تهیه کننده سینمای ایران گفت: به دلیل اینکه خود شاهد ماجرا بوده ام دوست دارم که سخن آقای بهشتی در مورد اینکه سیاست های سینمای ایران بعد از انقلاب حول محور تولید شکل گرفت، را تشریح کنم.
وی افزود:در سالهای منتهی به پیروزی انقلاب سینمای ایران به معنی واقعی ورشکسته شده بود و هجوم فیلمهای خارجی و سود زیادشان باعث شد که در سال ۵۶ تنها یازده فیلم ساخته شود که تهیه کننده یکی از آنها خود من بودم. پس از انقلاب یک جمله بنیانگزار جمهوری اسلامی سینما را نجات داد. ایشان فرمودند بدترین فیلم ایرانی از بهترین فیلم خارجی بهتر است و همین باعث شد عده ای مدیر مهندس با نگاهی ظریف که دغدغه حفظ سینما را داشتند مجالی پیدا کنند که به این مقوله بپردازند. اما وقتی سینما گران مراجعه کردند و پرسیدند که آیا ما می توانیم با موضوعات جنسی،زن، مشروبات الکلی و رقص فیلم بسازیم؟ با جواب قاطع منفی مواجه شدند و چون نمی دانستند راجع به چه چیزی می توانند و باید فیلم بسازند تهیه کنندگان با نگرانی سرمایه هایشان را از سینما خارج کردند. در این حالت بود که دولت در مقام سرمایه گذار وارد شد تا کارگردانان اقدام به تولید آثار خود با رویکرد جدید کنند.
بر همین اساس دولت این مشروعیت را پیدا می کرد که در یک جشنواره به مرور دستاوردهای خود بپردازد و حتی آنها را سطح بندی کند و فارغ از میزان فروش بر اساس این سطح بندی زمان اکران و برنامه آن را مشخص کند. در این حالت همه چیز به هم پیوسته و منسجم بود و حضور در جشنواره و کارکرد ان هم کاملا مشخص بود.
داوود نژاد افزود: اما با گذشت زمان و ظهور ویدئو، سی دی و دی وی دی و اینترنت دیگر دسترسی مردم به فیلمها به سادگی و در منزل هم میسر شد و سازو کار اکران و نمایش و حتی تولید فیلم ها هم تغییر کرد اما جشنواره در همان قالب خود مانده است. در حالی که برای پاسخ به شرایط جدید باید نسبت به باز تعریف جشنواره اقدام شود تا بتواند کارایی لازم را داشته باشد.
نظر شما