به گزارش خبرنگار سینمایی شبستان، نشست «سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر؛ چالش ها و راهکارها» شامگاه گذشته ۲۱ تیرماه با حضور «حجت الله ایوبی» رئیس سازمان سینمایی، «محمد بهشتی» رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و از پایه گذاران جشنواره فجر، «علیرضا رضاداد» دبیر پیشین فیلم فجر و جمعی از اهالی رسانه و کارشناسان سینما برگزار شد.
در ابتدای این نشست، گزارش پژوهشی درباره ارزیابی و آسیب شناسی جشنواره فیلم فجر از آغاز تا امروز توسط «سیدعلی مرتضویان» استاد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز ارائه شد که محتوای دو پنل دیگر این مراسم حول محتوای این پژوهش شکل گرفت و پیگیری شد.
در ابتدای نخستین پنل این نشست، سیدمحمد بهشتی که سابقه ای طولانی در اداره بنیاد فارابی و جشنواره فیلم فجر را در کارنامه خود دارد، درباره سیاستهای جشنواره فیلم فجر گفت: اولین سال مسئولیت من مصادف با دومین سال برگزاری جشنواره فجر بود. در همان ابتدا پرسش اساسی این بود که جشنواره فیلم فجر چیست و به چه دردی می خورد؟ از آنجاییکه در آن موقع برنامه ریزی های کلان سینمایی انجام شده بود و همه فعالیت ها حول محور تولید بود، پس هر چیزی در نسبت با تولید باید خودش را معرفی می کرد.
وی افزود:جشنواره به ما هو جشنواره تنها در دوره اول اتفاق افتاده بود. نکته جالب این است که خیلی از کشورهای جهان مانند سوییس و یا حتی سوریه (آن سالها) سینما نداشتند اما جشنواره داشتند. پس می شود جشنواره مستقل از سینما داشت که یک رویداد است که توجه ها را به خود جلب می کند و پژواکی در امر دیگری ندارد.
مدیر اسبق بنیاد فارابی افزود: ما گفتیم چنین جشنواره ای نمی خواهیم و به دلیل اینکه سینمای ایران در سالهای ۵۵- ۵۶ به معنی واقعی ورشکسته شده بود و در سال های ابتدایی دهه ۶۰ به این دلیل که سینمایی وجود نداشت، سعی داشتیم که تولید در سینما را تقویت کنیم لذا همه مسائل سینمایی کشور و از جمله جشنواره فجر نیز تحت شعاع این هدف قرار گرفت. از زمان سال های ابتدایی هدف ما این بود که جشنواره فیلم فجر تبدیل به نوروز سینمای ایران و ترازوی سنجش کیفیت فیلم‌ها باشد و به همین دلیل به کیفیت فیلم ها نظر داشتیم نه اکران عمومی آنها و مسئله گیشه.
بهشتی تصریح کرد: البته عوامل یک فیلم و بویژه تهیه کنندگان به هنگام اکران آثار خود حساب خود را از گیشه نگه می دارند اما توقع آنها از جشنواره چیز دیگری است. مخاطبان جشنواره هم با عموم فرق می کنند و به جنبه هایی از فیلم توجه می شود که به نوعی می توان گفت وجه فرهنگی و هنری فیلم است. فیلمساز و بازیگران هم می خواهند ارزیابی و یا دیده شوند که این ترازو را جشنواره می تواند تامین کند.
وی با تاکید بر مساله اقتصاد سینما که در بین سالهای ۶۲ تا ۶۵ به آن توجه شد، بیان کرد: در چرخه اقتصاد سینما در آن سال ها، فیلم هایی تولید شد که فیلم های بدی بود اما هدف اصلی ما راه انداختن چرخه سینما ایران بود چراکه اقتصاد سینما و شکل گیری صنعت سینما برایمان بسیار مهم بود. یک بررسی تاریخی نشان می‌دهد که از سال ۵۶ تا ۶۲ فقط ۱۹ فیلم ساخته شده بود و نزدیک به ۴۹ میلیون هزینه شده بود که حتی نیمی از آن هم پس از اکران بر نگشته بود. اما از سال ۱۳۶۵ دوره جدید ارتقاء کیفیت آغاز شد که محورهایی مانند استفاده از تجهیزات حرفه ای تر و نگاه پیچیده تر مورد توجه قرار گرفت. صدابرداری سرصحنه هم یکی دیگر از این موارد بود که در نتیجه آن کیفیت جدیدی از بازی و صدابرداری را شاهدیم. حضور بازیگران تئاتری در سینما بیشتر می شود و حرفه های جدید صدابرداری و صدا گذاری هم شکل می گیرد.
بهشتی افزود: محور دوم تجربیات زیبایی شناختی بود. چون سینمای ایران می خواست که حرف های جدید بزند باید زبان بیان این حرفها را پیدا می کرد.
این مدیر کهنه کار فرهنگی، دیگر هدف آن سال های سینمای ایران را توسعه زبان بیان سینما و توجه به فرهنگ خودی دانست و اظهار کرد: محوررسوم توجه به فرهنگ خودمان بود. قبل از انقلاب سینمای ما قبله هایی داشت و برخی به سمت هندیا مصر یا ترکیه و سینمای جهان سوم یا بعضا امریکا توجه داشتند و قبله این سینما جایی به جز فرهنگ سرزمین ایران بود.
وی تصریح کرد: منظورمان تعداد اندکی از فیلم های قبل از انقلاب و استثنائات نیست بلکه ۱۲۰۰ اثر تولید شده آن دوران موید این نکته هستند.
این مدیر تاثیرگذار سینمای ایران به برخی از حواشی هم انتقاد کرد و گفت: یک اشتباهی که هنوز هم بعد از سی و چهار سال نویسندگان ما جشنواره فجر را با سینمای ایران یکی فرض می کنند که این اشتباه است و اگر فیلم بدی در جشنواره دیده می شود نباید عنوان شود که جشنواره بدی داشتیم ویا برعکس. از طرف دیگر شائبه هایی در خصوص نحوه داوری آثار و اعمال فشار بر داوران برای انتخاب فیلمی خاص ایجاد می شود که آن هم صحیح نیست و جای تعجب دارد که برخلاف اینکه بسیاری از سینما گران طی این سالها خود عضو شورای انتخاب و یا هیات داوری این جشنواره بوده اند اما واقعیت را به مردم نمی گویند و ازعان نمی کنند که این جشنواره از این نوع عملکرد مبراست.
بهشتی که ۱۱ دوره مسئولیت برگزاری جشنواره فجر را بر عهده داشته است، درباره مسئولیت خود اذعان کرد: در این ۱۱ دوره می توانم قسم قرآن بخورم که حتی در یک دوره نگفته ایم به کدام فیلم جایزه بدهند وبه کدام فیلم جایزه ندهند. جشنواره فیلم فجر دو منظر درونی و بیرونی دارد که منظر واقعی آن هیچ کدام از این دو نیست. جشنواره فیلم فجر مانند میدان انقلاب است که در روز نقشه کاغذی به شکل لوزی است اما در منظر بیرون و آنچه که ما می‌بینیم به شکل بیضی است.
مدیر اسبق بنیاد سینمایی فارابی در ادامه جشنواره فیلم فجر را تشبیه به درختی دانست که گاهی می‌توان از میوه چید و گاهی می‌توان از آن قلمه زد و گاهی می‌توان به زیر سایه آن نشست اما ساقه و بدنه اصلی جشنواره توجه به تولید فیلم است واگر جشنواره فیلم فجر محور خود از تولید خارج کند دیگر وجود نخواهد داشت.
وی در انتهای پنل به سوالات حضار پاسخ گفت که در پاسخ به سوال خبرنگار شبستان مبنی بر اینکه سیاستگزاران اولیه جشنواره فیلم فجر هرگز آن را به عنوان معیاری جهت تشویق سینماگران داخلی و خارجی به سمت ساخت آثاری با پیام و معیارهای انقلاب اسلامی ایران دیده اند یا خیر گفت: هم بله و هم خیر.
بهشتی تصریح کرد: نه به این دلیل است که هرگز در سینما و جشنواره فیلم فجر نگاهی مانند نگاه ایدئولوژیک روسیه و چین نداشتیم. هرچند همیشه ما را متهم به دولتی بودن و طرفدار سینمای دولتی می‌کردند اما ما تلاش کردیم که به این سمت حرکت نکنیم و اصلا الگوی ما سینمای بلوک شرق نبود. بلکه هدف ما این بود که سینمای ایرانی داشته باشیم. بر همین اساس هم شما می بینید که فیلم های ما نه از نظر شکل و نه محتوا شبیه هم نیستند و سینمای ایران دارا تنوع است. در واقع ما سینماگران را کارمند خود نمی دانشتیم که به آنها بگوییم چه بسازند و چه نسازند.
وی افزود: اما پاسخ مثبت من به این دلیل است که ما حتما سیاست هایی برای توسعه سینمای ایران و حضور پررنگ در عرصه جهانی داشته ایم و فکر می کنیم که اگر سینمای ایران با ویژگی های فرهنگ خودمان تولید و معرفی شود قطعا بقیه هم از آن تاسی می کنند مانند فرش ایرانی که اگر کیفیت داشته باشد همه جای دنیا خواهان آن هستند. ما معتقد بودیم که باید سینمای ایران در دانشگاه هاییدنیا تدریس شود و هیچ جشنواره معتبری نباشد که بدون نمایش فیلم ایرانی برگزار شود و منتقدین آن معترض نشوند که در حال حاضر هم به این نتایج دست یافته ایم.
بهشتی با یادی از عباس کیا رستمی گفت: نمونه این امر عباس کیا رستمی است فیلم خودش را می‌ساخت و همین امر باعث شد در دنیا اثر بگذارد. هرچند در همان دههای ۶۰ نیز گروهی بودند که بر ما فشار می‌آوردند و می‌گفتند ساخت چنین فیلم‌هایی و آثاری همچون مادیان و جاده‌های سرد چه دلیلی دارد.
نظر شما