طرق ثبوت اول ماه تقلیدی و تبعیت از حاکم شرع در این زمینه واجب است

خبرگزاری شبستان: اثبات رویت هلال ماه به خود فرد بازمی‌گردد و تقلیدی نیست، اما طرق ثبوت اول ماه امری تقلیدی است و هر فردی طبق فتوای مرجع تقلید خود باید بررسی کند و اگر حاکم شرع یا مرجع تقلید جامع الشرایطی حکم بر اثبات اول ماه کرد، تبعیت بر دیگران واجب و لازم است.

همه ساله با نزدیک شدن ماه مبارک رمضان و حساسیت رویت هلال این ماه عظیم الشان که از ضرورت های شرعی است، مباحث مختلفی همچون زمان رویت، اعلام نخستین روز از ماه میهمانی خدا و بروز احتمالی اختلاف میان مراجع تقلید در رویت این هلال و آغاز ضیافت الله مطرح می شود.
البته باید توجه داشت که رویت هلال ماه های قمری به ویژه برای ماه مبارک رمضان به دلیل وجوب روزه داری بر مسلمین، دارای قواعد شرعی و التزام به مسائل خاص است.
بنابر احکام شرع مقدس اسلام، افراد علاقه مند می توانند در جاهایی که روشنی هوا امکان می دهد و مانعی برای دید وجود ندارد به همراه چند نفر، استهلال ماه را که امری استحبابی است، انجام دهند.
بنابر همین احکام، اصل رویت هلال امری شخصی است و خود فرد باید ماه را ببیند یا از دو نفر عادل که ماه را دیده‌اند بشنود یا عده‌ای بگویند که به گفته آنان اطمینان پیدا کند حتی اگر عادل هم نباشند و یا از اول ماه شعبان در حالی‌که ثابت شده باشد، 30 روز بگذرد و یا این‌که حاکم شرع ثبوت آن را حکم کند.
همچنین، اثبات رویت هلال ماه به خود فرد بازمی‌گردد و تقلیدی نیست، اما طرق ثبوت اول ماه امری تقلیدی است و هر فردی طبق فتوای مرجع تقلید خود باید بررسی کند. که راه‌ های ثبوت اول ماه را کدام یک از موارد فوق ذکر کرده‌اند.
رویت هلال ماه از وظایف حاکم شرع نیست، بلکه وظیفه هر فردی است، چراکه مسأله حکم حاکم شرع به شخص برنمی‌گردد و مانند رؤیت هلال نیست که خود ماه را ببیند، اما وقتی حکمی از سوی حاکم شرع صادر شود، تبعیت از آن لازم است.
در این میان، گاهی دیده می شود در رویت هلال ماه رمضان میان علما و مراجع تقلید اختلاف نظر پیش می آید که در بروز چنین شرایطی اگر برای حاکم شرع و ولی امر ثابت شود و براساس آن حکم کند، باید همگان از آن تبعیت کنند.
فقها و مراجع تقلیدی که حکم حاکم شرع را یکی از طرق ثبوت اول ماه می‌دانند، در این‌باره تبصره‌ای دارند مبنی بر این‌که اگر مکلف مطمئن شود حاکم شرع در اعلام اول ماه اشتباه کرده می‌تواند تبعیت نکند که البته این امر برای مکلفین و مقلدین ثابت نخواهد شد و مشکل است بتوانند بفهمند حاکم شرع اشتباه کرده است.
باید توجه داشت، ریشه این اختلاف بازمی گردد به طرق ثبوت اول ماه که آیا تمام این راه ‌ها طبق روش‌ های ثبوت اول ماه است یا خیر و بحث جدی مطرح شده در سال‌های اخیر هم آن است که رؤیت با چشم مسلح کافی است یا خیر؟، هرچند هم در این امور تفاوت نظر وجود داشته باشد، اما میان فتوای فقیه و حکم حاکم شرع تعارضی پیش نمی آید.
بنابراین گزارش، تمام مراجع تقلید به یک شکل حکم نمی‌کنند و فقها از گذشته گفته‌اند که اگر حاکم شرع یا مرجع تقلید جامع الشرایطی حکم بر اثبات اول ماه کرد، تبعیت بر دیگران واجب و لازم است، نتیجه تفاوت در اصل طرق اول ماه در این مسأله که امروز یا فردا اول ماه است، ظاهر می‌شود.
یعنی اگر مکلفی مقلد مرجع تقلیدی است که رؤیت با چشم مسلح را کافی نمی‌داند و به طور فرض ولی‌فقیه و حاکم شرع براساس رؤیت با چشم مسلح اعلام به حکم اول ماه کرده است، مکلف نظر مرجع تقلیدش مبنی بر این‌که رؤیت هلال ماه با چشم مسلح کافی نیست را دریابد و بداند حاکم براساس رؤیت با چشم مسلح اعلام به حکم کرده است، می‌تواند بر مبنای مسأله و مبنای فقهی مرجع تقلید، طبق وظیفه خود عمل کرده و مخالفت هم در این خصوص جایز نیست.
بنابر احکام شرع مقدس اسلام، اعلام مراجع تقلید و حتی اعلام حاکم شرع به معنای حکم نیست چرا که حکم باید تصریح به حکم شود، اما اگر فرمودند برای ما ثابت شده است، این ثبوت اگر اطمینان‌آور و یقینی باشد برای مکلفان حجت و تبعیت از آن لازم است، اما اگر اطمینان نیاورند و فرض این‌که اعلام کردند برای ما ثابت شده فردا اول ماه رمضان است و افرادی در این خصوص شک داشتند، می‌توانند آن روز را به عنوان آخر ماه شعبان حساب کرده و روزه هم در آن روز واجب نیست و البته باید این نکته را هم بدانند که مخالفت با مراجع معظم تقلید و مخالفت با ولی امر و یا حکم ایشان جایز نیست.
باید توجه داشت که اصل مراجعه به فتوای مرجع تقلید در طرق ثبوت اول ماه و سنخیت رؤیت به عنوان مراجعه مقلد به مرجع تقلید است نه به عنوان کارشناس. البته با توجه به این مطلب که امروزه مراجع معظم تقلید و به خصوص رهبر معظم انقلاب در مسأله ثبوت اول ماه کارشناس هستند و بحث رؤیت هلال و کیفیت رؤیت را به خوبی می‌دانند، مقلد می‌تواند به عنوان نظریه کارشناس و خبره که اعلام می‌کند فردا اول ماه است، حتی اگر حکم نکند، از این نظر تبعیت کند.

اگر ولی فقیه یا مرجع تقلیدی از باب اطمینان به کارشناس و خبره بودن آنان، بر اثبات هلول ماه صحه بگذارند مقلد باید تبعیت کند، چراکه اینجا دیگر بحث تقلیدی نیست بلکه بحث مراجعه به کارشناس است و حتی مراجع تقلید و فقها درباره رویت اول ماه می گویند:"اگر برای کسی از تقویم مقومین و نظر اخترشناسان هم اطمینان و یقین حاصل شود که فردا اول ماه است باید براساس همین اطمینان و یقین خود عمل کند".
از بیان این احکام شرعی می توان نتیجه گرفت که حکم ولی فقیه در امر رویت هلال ماه فصل الخطاب است و عدم تبعیت از آن جایز نیست.
پایان پیام/