کشور هزینه بسیاری برای ممیزی داده است

به گزارش خبرنگار شبستان، مهدی یزدانی خرم، داستان نویس و روزنامه نگار امروز در دومین نشست از سلسله نشست های مسایل ادبیات داستانی در ایران با عنوان ممیزی و نظارت در ادبیات داستانی که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، گفت: من به ممیزی اعتقاد ندارم، کلمه ممیزی ابداعی است که مدیران داشتند. بار کلمه سانسور شدید بود و پشتوانه تاریخی داشت بر این اساس کلمه ممیزی ساخته شد.

یزدانی خرم با بیان اینکه نگاه ما شبیه نگاه شوروی در حوزه فرهنگ است، عنوان کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی قرار بود نویسندگان آزادانه فکر کنند و بنویسند هرچه جلوتر رفتیم فشار مضاعف بر ادبیات وارد شد، سیاست گذاری هایی که در دهه 60 انجام شد نشان داد چیزی به نام ادبیات فرمایشی نمی تواند وجود داشته باشد و اگر وجود داشته باشد مخاطبی ندارد. برای همین حوزه هنری به سمت خاطره نگاری رفت که این کار خوبی است.

وی با اشاره به اینکه وابسته به جریانی نیستم، بیان کرد: سانسور در 40 سال گذشته و به خصوص در حکومت قبلی بیشترین صدمه را به نویسندگان وارد کرده است. ادبیات مصداق آزادی است البته من اعتقاد به آزادی مطلق ندارم، امری به نام سانسور باید از ساختار فکری ایران خارج شود. جمهوری اسلامی نزدیک 40 سال است که دارد هزینه های مختلف برای ممیزی می دهد.

این داستان نویس تصریح کرد: نویسنده اثری را می نویسد، این اثر مخاطبان و ناشری خواهد داشت، چه کسی می تواند به خود اجازه دهد که با ورود به ساحت فکری و قلمی نویسنده او را به باید و نبایدی سوق دهد. باید و نباید از یک نگاه ایدئولوژیک آمده است.

یزدانی خرم با بیان اینکه ادبیات انقلاب اسلامی بخشی از ادبیات ایران است، گفت: ادبیات، ادبیات است می تواند نویسنده اش ملحد و لاییک باشد یا متشرع. نگاه من این است که نظارت به ادبیات ساختار روایی بزرگترین آفتی است که به امر خلاقه وارد می کند.

وی خاطرنشان کرد: نظریاتی که در حوزه ادبیات مطرح شدند، ترجمه ای هستند و باید ترجمه ای هم باشند. به کارگاه های نقد و داستان نویسی نگاه کنیم، به موسسات فعال در این زمینه ها نگاه کنید شاید به نظر شما باید جلوی اینها گرفته شود اما وجود اینها نشان می دهد که جامعه نیازمند این فضاها است.

این داستان نویس اظهار داشت: به نظر من سانسور به وجود آمد که جلوی نگاه های منتقد گرفته شود. بسیاری از نویسندگان از کشور رفتند یا خانه نشین شدند، انواع رفتارهای بیرونی نسبت به این نویسنده ها وجود داشت. در کشور ما ارگان های مختلفی نسبت به نویسنده ها و آثارشان نظر دارند. در کنار وزارت ارشاد، قوه قضاییه و دیگر نهادهای غیرمرتبط در مورد ادبیات نظر دارند. وقتی این همه ارگان نظارتی وجود دارد دیگر چه چیزی از ادبیات می ماند.

یزدانی خرم با بیان اینکه مسئله سانسور برای تهدید نویسندگان منتقد پیش گرفته شد، عنوان کرد: با روی کار آمدن دولت اصلاحات کتاب های نویسندگان بزرگ از بند سانسور رها شد و این امر نتیجه ای نداشت جز ازدیاد مخاطبان و پویایی جامعه. ادبیات از نظر من یک جریان است نه یک تک کتاب، مسئله ما مصادیق ممیزی نیست، خود ممیزی است، ممیزی باعث محدودیت فکر می شود.

وی خطاب به احمد شاکری که در این جلسه به عنوان موافق ممیزی سخنرانی کرد، گفت: شما می گویید که آیا نویسندگان روشنفکر توانسته اند در مورد مدافعان حرم بنویسند من می گویم آیا این نویسندگان توانستند در مورد برخی حوادث دهه های گذشته بنویسند؟ شما یک قدم آن طرف تر سانسور هستید زیرا شما می گویید بنویسید و اینگونه بنویسید. در مورد مشکلات بعد از جنگ آمار زیادی هست اما در مورد این مسایل نمی توان نوشت و نمی شود این مسایل را در ادبیات مطرح کرد.

این نویسنده با بیان اینکه این جامعه لزوما مذهبی نیست، اظهار داشت: این جامعه چندگانه است، مسایل مذهبی و دینی هم جزو دغدغه های بخشی از این جامعه است. سانسور نشانه ترس است، سانسور باید به صورت تدریجی حذف شود، سپس مثل همه جهان دادگاه هایی به وجود آید تا از کسانی که توهین به مقدسات یا قومیتی می کنند، شکایتی شود. نویسندگان ما مشکلی با مسایل مذهبی ندارند بهترین رمان جنگ را یک روشنفکر نوشته است شما رمانی بهتر از زمین سوخته سراغ دارید!؟

وی خاطرنشان کرد: کار حبیب احمدزاده را نمی توان نادیده گرفت. بهترین رمان ها در حوزه انقلاب توسط کسانی نوشته شدند که ما آنها را محدود کردیم. در دولت گذشته با ادبیات چه کردند من به دولت جدید هم انتقاد دارم اما حداقل آقای روحانی شجاعت دارد که مسایل را بپذیرد.

نویسنده رمان "من منچستر را دوست دارم" گفت: در حال حاضر ما شاهد لغو کنسرت ها هستیم، می گویند اصغر فرهادی سیاه نمایی می کند اگر چیزی برآمده از دل تاریخ کشور نباشد مخاطب نخواهد داشت. آثار رضا براهنی خوانده می شود، هوشنگ گلشیری مخاطب دارد.

وی اظهار داشت: در حال حاضر دولت بلاتکلیف شده است چون شکل زیست انسانی در حال عوض شدن است. انواع کارکردهای اینترنتی و شبکه های ماهواره ای وجود دارد. دیگر در این قرن نمی شود سانسور کرد، سانسور برای قرن گذشته است. سانسور دق مرگ کردن نویسنده است یادتان نرود که امام خمینی گفتند قلم های شما را طاغوت زندانی کرد و ما آنها را آزاد کردیم، بروید بنویسید.