خبرگزاری شبستان – کردستان: هر منطقه ای مطابق رسم و سنت های خاص خود شناخته می شود و آداب و رسومی دارد که خاص فرهنگ مردم آن منطقه است که از نسل های گذشته به امروز رسیده است.
ماه رمضان ماه رحمت الهی، بهار قرآن و ماه تقرب به درگاه حضرت حق است و آداب و رسوم ماه مبارك رمضان یكی از مباحث مهم فرهنگ مردم است كه به واسطه قدمت خود، از قداست ویژه ای برخوردار است و متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی، بسیاری از این سنت‌های به ورطه فراموشی و یا کم رنگ شده اند.
استان کردستان به گفته مقام معظم رهبری سرزمین فرهنگ و هنر است و مردم این منطقه دارای فرهنگ غنی و پیشینیه فرهنگی در همه زمینه ها هستند و ماه رمضان نیز در پیشینیه تاریخی مردم این سرزمین رنگ و رسوم خاصی دارد.
ماموستا خالد گلباغی، از محققان و پژوهشگران کردستان در گفتگوی با خبرنگار خبرگزاری شبستان از کم رنگ شدن آداب و رسوم مردم این استان در ماه مبارک رمضان گله کرد و گفت: متاسفانه با گسترش زندگی شهرنشینی بسیاری از سنت های گذشته از بین رفته اند و فقط حسرتی در گذشته هستند.
وی ادامه داد: در قدیم صدای دوطبل ای هنگام سحر در کوچه های شهر می پیچید و با ذکر سلام و صلاه مردم را برای خوردن سحری بیدار می کرد و متاسفانه امروز صدای ناهنجار گوشی های تلفن همراه جایگزین این سنت قدیمی شده است که هیچ سنخیتی با فرهنگ مردم ندارد.
وی با بیان اینکه زندگی الکترونیکی امروز جایگزین فرهنگ اصیل ما شده است، افزود: جاگزین شدن این سنت ها باعث کم شدن اخلاص, عزلت، جیب و عرفان در جامعه شده است و صفا و صمیمیتی که در روزگار گذشته بود امروز در پیچ و خم روزگار از بین رفته است.
ماموستا خالد همچنین گفت: یکی دیگر از آداب و رسوم ما هنگام افطار این بود که هر کسی از هر آنچه در خانه داشت با خود به مسجد می آورد و بعد از اقامه نماز سر سفره می گذاشت و هر کسی از توشه همسایه اش می خورد و به نوعی نمک یکدیگر را می چشیدند و این نمک گیر شدن احترام و عزت را در بین مردم زیادتر می کرد که با افسوس فراوان این سنت نیز رنگ باخته است.
وی یادآوری کرد: بلند شدن گلبانگ مرحبا مرحبا از مناره مساجد یکی دیگر از سنت های مردم کردستان بود و به دین معنا که با شروع شدن ماه رمضان نوای مرحبا شهر الرمضان نوید آغاز ماه نو را می داد و تا روز پانزدهم ماه مبارک ادامه داشت که این سنت نیز دارد روز به روز رو به افول می گذارد.
این پژوهشگر کردستانی بر احیای سنت ها و آداب و رسوم مردم در روزگار گذشته تاکید کرد و افزود: منطقه ما فرهنگ غنی دارد و بایستی این سنت ها که از پدران ما به ما ارث رسیده است همچنان زنده بماند.
سنت ها و آداب و رسوم مردم استان کردستان در ماه پرخیر و برکت رمضان
مطابق فقه شافعی در منطقه کردستان باید یک نفر معتمد هلال ماه را رویت کرده و بعد از رویت و اجازه مجتهد با خواندن «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان، مرحبا مرحبا یا شهر تسبیح و التهلیل و تلاوت القرآن مرحبا، مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان مرحبا» آغاز ماه رمضان را به مردم اعلام کند؛ مطابق این سنت دیرین خواندن مرحبا تا 15 روز اول ماه رمضان انجام شده و از شب شانزدهم در این دعا به جای «مرحبا»، «الوداع» به کار می‌رود.
از دیگر رسوم این ماه در کردستان خواندن نمازی است به نام «نماز تراویح». تعداد رکعات این نماز که بعد از نماز عشاء در مساجد به جماعت اقامه می‌شود ثابت نیست و بستگی به امام جماعت دارد اما وجه اشتراک آن فرد بودن این رکعات است بدین گونه که در مسجدی که 11 رکعت نماز تراویح خوانده می‌شود نمازگزاران پشت سر امام جماعت دو رکعت نماز می‌گذارند بعد سلام نماز را داده و دو رکعت دیگر؛ این شیوه تا دو رکعت پنجم ادامه می‌یابد. اما نماز آخر تک رکعتی بوده و به آن «وتر» می‌گویند، در بعضی از مساجد نماز تراویح تا 23 رکعت نیز خوانده می‌شود.
مراسم آشتی‌کنان در سنندج
یکی از سنت‌های حسنه مردم شهر سنندج در استان کردستان پیش از آغاز ماه مبارک رمضان برگزاری مراسم آشتی‌کنان بود که در آستانه ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود به این ترتیب است که ریش سفیدان هر محله بنا بر رسمی کهن، افرادی را که در محله باهم کدورت دارند به خانه خود دعوت می‌کنند.
کسانی که با هم کدورت دارند بدون آنکه از دعوت همدیگر اطلاع داشته باشند برای نوشیدن چای به خانه ریش سفید محل دعوت می‌شوند و پس از اطلاع از موضوع به احترام بزرگ‌ترهایی که در آنجا حضور دارند باهم روبوسی کرده، آشتی می‌کنند و کدورت‌ها را کنار می‌گذارند.
غبارروبی مساجد
یکی دیگر از رسوم مردم سنندج در ابتدای ماه مبارک رمضان نظافت مساجد توسط زنان محله است. شستن حیاط مسجد و جارو کردن صحن توسط زنان و دختران رسمی است که از گذشته‌های دور در میان مردم سنندج وجود داشته است.
سفره های رنگین افطاری در سقز
از گذشته‌های دور تاکنون ساکنان شهر سقز در استان کردستان با دعوت از همسایگان و فامیل در ماه رمضان سفره‌های رنگین افطاری پهن کرده و تلاش می‌کنند در این کار از همدیگر پیشی بگیرند. زنان سقزی با تدارک گسترده برای این ماه مبارک در ساعات مختلف روز با پخت غذاهای سالم و مقوی حال و هوای خاصی به ماه رمضان در این شهر می‌بخشند.
پخت نان‌های محلی با نام‌های «برساق» و «نان تاوه‌ای» از دیگر رسوم مردم سقز در ماه مبارک رمضان است.
همچنین مردم این دیار طبق آیینی دیرینه به پخت نوعی نان برای شب بیست و هفتم ماه مبارک که به آن «کولیره» می‌گویند مشغول شده و بعد از پخت، آن را بین همسایگان و اهالی محل تقسیم می‌کنند.
رونق محافل قرآنی قصه گویی برای کودکان در قروه
مردم شهرستان قروه به منظور بهره‌مندی هرچه بیشتر از فیوضات ماه رمضان محافل انس با قرآن را هر سال پررنگ‌تر از دیگر مناطق کردستان در این شهرستان برگزار می‌کنند.
کلاس‌های قرآنی در قروه با حضور اساتید قرآن، مبلغان دینی و مسلمانان روزه‌دار در ماه رمضان و در تمامی مساجد، تکایا و حسینیه‌های این شهر برپا می‌شود.
بازگو کردن قصه‌های قرآنی برای کودکان در قروه یکی دیگر از آئین‌های مردم این گوشه از کردستان در ماه رمضان است.
بزرگترها در هر خانواده هر روز قبل از افطار یک حدیث و یک حکایت برای کودکان و نوجوانان تعریف می‌کنند و این رسم از گذشته‌های دور در میان مردم قروه مرسوم بوده است.
دعاخوانی هنگام سحر ریش سفیدان در بیجار
مسلمان شیعه و سنی که در روستاهای منطقه بیجار زندگی می‌کنند همانند مردمان دیگر مناطق کردستان آداب و رسوم ویژه‌ای در ماه مبارک رمضان دارند.
دعا خوانی هنگام سحر ریش سفیدان از آیین‌ها و آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در منطقه بیجار است.
در روستاهای این منطقه بر اساس سنت دیرینه هنگام سحر صدای دعاخوانی ریش سفیدان به گوش می‌رسد که با خواندن ادعیه ویژه اقدام به بیدار کردن مردم می‌کنند.
در آیین دعاخوانی، ریش سفیدان پیش از آغاز سحر از خواب بیدار شده و با رفتن به پشت بام منازل خود با صدای بلند دعا خوانده و با این کار مردم روستا را از فرا رسیدن سحر آگاه می‌کنند.
کامیاران نماد بارز وحدت شیعه و سنی در ماه رمضان
اهالی روستاهای این منطقه همچون دیگر برادران و خواهران دینی خود ماه مبارک رمضان را برترین ماه سال دانسته و مساجد این مناطق در ایام رمضان مملو از اقشار مختلف مردم است.
اهالی این منطقه را مسلمانان شافعی مذهب و جمعیتی از مسلمانان جعفری مذهب تشکیل داده که در کنار هم به برپایی آئین‌های ویژه ماه رمضان می‌پردازند.
نکته قابل توجه در این مناطق عشق و ارادت ویژه اهل سنت به اهل بیت رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) به ویژه امیر المؤمنین علی(علیه السلام) است که در همین راستا نیز تکایایی برای ابراز ارادت ویژه به حضرت علی(علیه السلام) و خاندان رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) توسط خود مردم ساخته شده است.
هر ساله صدها هزار زائر از مناطق مختلف کردستان به مناطق مذهبی و برای حضور در مناسک و آیین‌های دراویش قادریه به روستاهای این منطقه مسافرت می‌کنند.
»چیشتی مجیور» آئین ویژه مردم دیواندره در عید فطر
در منطقه دیواندره استان کردستان نیز با حلول ماه رمضان آداب و سنن ویژه ای برپا می‌شود که از جمله می‌توان به پیشقدم شدن ریش سفیدان روستاها برای حلالیت‌طلبی از دیگر اهالی روستا و رفع کدورت‌ها، ادعیه خوانی و برپایی نماز تراویح و نماز وتر در شب های این ماه مبارک اشاره کرد.
یکی دیگر از آداب و سنت های ویژه منطقه دیواندره «چیشتی مجیور» است که این سنت حسنه همواره در طول تاریخ پرافتخار مسلمانان این منطقه وجود داشته است.
»چیشتی مجیور» بدین معناست که مردم در روز عید فطر هر کدام غذاهایی را که برای این روز مبارک تهیه کرده‌اند به مساجد محل آورده و پس از کنار هم گذاشتن غذاها تمامی آن ها را با هم مخلوط کرده و هر فردی برای تبرک مقداری از غذاهای موجود را به خانه می‌برد.
برپایی میهمانی‌های افطار در مریوان
خانواده‌ها در مریوان هفته‌ها قبل از شروع ماه رمضان خرید مایحتاج و کالاهای ضروری خود را آغاز می‌کنند تا در این ماه به نحو مطلوب از میهمانان پذیرایی کنند.
برپایی میهمانی‌های افطار در این ماه در منطقه مریوان از رونق خاصی برخوردار است و مردم در این ماه دوستان و آشنایان را به افطار دعوت می‌کنند.
در گذشته انواع نان و کلوچه توسط بانوان پخته شده و برای افطار کردن روزه‌داران در مساجد توزیع می‌شد و این کار کم و بیش در روستاهای منطقه مریوان هم اکنون نیز انجام می‌شود.
»کولیره»های به نخ کشیده شده در بانه
مردم ساکن شهر بانه و روستاهای اطراف طبق یک رسم دیرین نوعی نان ویژه و محلی برای شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان می‌پزند که به آن «کولیره» می‌گویند.
زنان کردستان، برای پخت کولیره آرد، مغز گردو و مقداری روغن را با هم مخلوط کرده و در تنور می‌گذارند. در حقیقت «کولیره» پزی از روز 26ماه مبارک و بعد از نماز ظهر شروع می‌شود و خمیر‌های آماده شده، در روز 27رمضان به تنور می‌روند.
بیشتر خانواده‌های طبقه متوسط و بالای بانه این نان را در تعداد زیاد می‌پزند و میان مردم محل یا افراد نیازمند توزیع می‌کنند به طوری که در روز 26 و 27 ماه رمضان، تقریباً تمام خانواده های شهر روزه خود را با «کولیره» و ماست افطار می‌کنند.
بعد از افطاری و خواندن نماز عشاء، خانواده‌هایی که وسعشان می‌رسد، کولیره‌های زیادی را به مسجد می برند و همراه با ماست در میان نمازگزاران توزیع می‌کنند.
مردم بانه بر اساس یک رسم دیرین، کولیره‌های کوچکی می پزند و 5 یا 6عدد از این کولیره‌ها را به نخ کشیده و در انبار آرد یا برنجشان قرار می‌دهند به این امید که خیر و برکت ماه رمضان به دارایی آنها برسد.
به این ترتیب هر رشته کولیره یک سال در انبار می‌ماند و سال بعد، با کولیره‌های جدید جایگزین می‌شود.
خوراک ویژه دهگلانی‌ها در روز اول رمضان
در روستاهای منطقه دهگلان رسم است که خانواده‌ها در روز 29 و 30 شعبان نوعی از نان‌های محلی به نام «کولیره ناسکه» درست کرده و به عنوان هدیه‌ای به مناسبت فرارسیدن رمضان برای همدیگر می‌فرستند.
رقابت در میان زنان برای ظرافت و خوش طعم کردن این نان‌ها که با نوعی گیاه به نام «کاخلی» رنگ زردی به آنها داده می شود، بسیار زیاد است.
دهگلانی‌ها به این خاطر که در نخستین روز رمضان که بدنشان آمادگی کافی ندارد، گرسنگی به آنها فشار نیاورد، رسم دارند که در نخستین سحری خود که به آن «پارشیو» می‌گویند «کولیره ناسکه» صرف کنند.
روزی که در سروآباد همه لباس نو می‌پوشند
عید فطر به عنوان یکی از اعیاد بسیار مهم در منطقه سروآباد از سال های دور در فرهنگ مردم این خطه همانند دیگر نقاط کردستان دارای اهمیت و جایگاه خاصی است و با آداب و رسوم و تشریفات ویژه و با شکوهی برگزار می‌شود.
در این روز بزرگ همه خانه‌ها باید جشن گرفته و با برنج و خورشت با گوشت، غذای مفصلی تهیه کنند.
در این عید لازم است تمام افراد بالغ و غیر بالغ و بچه ها غسل کرده و بدن را در روز قبل یا شب عید شستشو داده باشند.
اما قابل توجه‌ترین رسم در میان مردم منطقه سروآباد در روز عید فطر این است که تمام اعضای خانواده در این روز باید لباس‌های نو پوشیده و با این لباس‌ها در آئین‌های ویژه روز عید شرکت کنند.
تنها در این روز است که فقیر و غنی از نظر پوشش شبیه همدیگر شده و تقریباً هیچ غریبه‌ای نمی‌تواند از روی لباس افراد میزان دارایی فرد را تخمین بزند.
نظر شما