با مشکل فقدان قانون جامع در حوزه مساجد مواجه هستیم

خبرگزاری شبستان: حجت الاسلام حمید آقایی؛ معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد با حضور در خبرگزاری شبستان در رابطه با مسایل مختلف مرتبط با مساجد به سوالات خبرنگاران این رسانه پاسخ گفت. آنچه که در ادامه می آید بخش دوم این گفت و گو است:

 

آقایی در مورد اینکه چرا در مساجد ما در حال حاضر مراسم های همراه با شادی کمتر برگزار می شود و برای مثال مراسم عقد در آن ها برپا نمی شوند؟ گفت: این رویکرد اوایل انقلاب وجود داشت، اکنون نیز وجود دارد اما کمرنگ است، به نظرم باید زیرساخت های لازم را فراهم کنیم، اکنون در حرمین اهل بیت (ع) از جمله در حرم امام رضا (ع) مراسم عقد انجام می شود. پس باید این شرایط در مساجد نیز ایجاد شود. ما برای رسیدن به الگوی نشاط و شادی در مسجد که یکی از مولفه های بروز و نمود آن، همین موضوع عقد و ازدواج است نیازمند کار فرهنگی هستیم و باید در این زمینه فرهنگ سازی عمومی صورت گیرد.

 

ماه مبارک رمضان در کشورهای اسلامی ماه شادی است

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در کشور ما تعطیلات رسمی بسیار است و بیشتر این تعطیلات هم مختص ایام شهادت ائمه (ع) هستند، گفت: در این زمینه نیازمند الگوسازی هستیم زیرا که لازم است نشاط را نیز در مساجد گسترش دهیم. اگر چه این تعطیلات برای مردم بار معنوی دارد و با تعطیلات دیگر کشورها به ویژه کشورهای اروپایی که تنها تفریح و خوشگذرانی است، متفاوت است. اما ماه مبارک رمضان در کشورهای اسلامی ماه شادی است، ما هم باید تلاش کنیم تا آموزه هایی از اسلام به عنوان الگوی نشاط و شادی در جامعه معرفی شوند.

 

معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد بیان کرد: برپایی بیش از اندازه دستجات عزاداری در مناسبت ها و ایام شهادت ائمه اطهار(ع) صحیح نیست، من با افراط و تفریط ها مخالف هستم. زیرا ما اعیاد مذهبی بسیاری داریم. چرا نباید دهه ولایت (از عید قربان تا عید غدیر) دهه ای پر نشاط باشد و جشن های نیمه شعبان در کشور ما از ولادت امام حسین(ع) تا ولادت امام زمان(عج) برگزار شود؟ لازم است برگزاری چنین برنامه های نشاط آوری در اعیاد دیگر در مساجد گسترش یابد. البته حرکت های خوبی در این زمینه آغاز شده است به طوری که در نیمه شعبان، جشن های گسترده ای در مساجد برگزار شد، اما کافی نیست و باید در دیگر مناسبت ها هم گسترش یابد.

 

آقایی اظهار کرد: به طور مثال در دهه آخر ماه مبارک شعبان که به عنوان «دهه تکریم و غبارروبی مساجد» نامگذاری شده است، باید بیشتر مساجد برنامه های ویژه ای برای این ایام داشته باشند. خوشبختانه امسال  در برخی از مساجد به این موضوع توجه شد و شاهد آذین بندی و چراغانی کوچه ها و خیابان ها در این ایام هستیم.

 

هشت منفعت برای کسی که به مسجد رفت و آمد دارد

آقایی با اشاره به اینکه در روایات اسلامی برای کسی که به مسجد رفت و آمد دارد، هشت منفعت بیان شده است، گفت: از جمله این فواید آشنایی با برادری دینی، کسب علم، دانش نو و موارد دیگر است، این موارد همه نشانه اهتمام به جایگاه مسجد است، ما باید برای اقشار مختلف جامعه از جمله مداحان، نویسندگان و کارگردانان جلساتی برگزار کنیم تا در راستای اهمیت جایگاه مسجد برنامه ریزی داشته باشند و به فراخور تخصص و مهارتی که دارند، در آثار خود به موضوع مسجد اهمیت دهند.

 

وی خاطر نشان کرد: لازم است، مساجد در زمینه های مختلف برای مردم خدمات و آموزش های لازم را ارایه دهند. یکی از برنامه های خوبی که در یکی از مساجد تهران دنبال می شود، حضور دکتر متخصص در مسجد و ارایه آموزش های لازم در مورد تغذیه برای مردم است و یا در مسجد دیگری روش های آشنایی با مسایل حقوقی برای مردم بیان می شود، معتقدم مساجد در همه زمینه ها باید برای مردم برنامه داشته باشند تا مردم آن ها را محلی برای برآورده شدن نیازهای روزشان بدانند.

 

فقدان قانون جامع در مساجد

معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد با اشاره به خلاها و مشکلاتی که مساجد با آن روبرو هستند، اظهار کرد: یکی از خلاهای موجود در حوزه مسجد فقدان قانون جامع در رابطه با مساجد است. متاسفانه در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نگاه دقیقی نسبت به مسجد وجود ندارد و جز کسانی که در این زمینه به صورت تخصصی کار می کنند، از سوی مراکز و دستگاه های دیگر نسبت به مسجد دغدغه ای احساس نمی شود. لازم است، نسبت به این قضیه فکر اساسی صورت گیرد، زیرا که خلا عدم قانون جامع در مورد مساجد احساس می شود.

 

آقایی ادامه داد: البته تلاش می کنیم در مرکز رسیدگی به امور مساجد، کارگروهی در این زمینه تشکیل دهیم و به وظایف خودمان در قبال مساجد عمل کنیم، در همین راستا قرار است با نمایندگان دستگاه هایی که در حوزه مسجد فعالیت می کنند، جلساتی برگزار کنیم. البته پرداختن به این موضوع زمانبر، اما ارزشمند است.

 

وی افزود: به همین منظور کتابی با موضوع «مسجد در نظام حقوقی کنونی» از سوی مرکز رسیدگی به امور مساجد منتشر شده است که این کتاب همه آیین نامه های مربوط  به مسجد را با آسیب شناسی های لازم مورد مطالعه و بررسی قرار داده است.

 

در معماری مسجد الگویی مناسب نداریم

معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد، نداشتن الگوی مناسب در معماری مساجد را یکی دیگر از خلاهای مساجد دانست و گفت: هر دوره معماری مختص به دوره خود را دارد. اما در عصر حاضر برای مساجد الگویی در معماری وجود ندارد. مرکز رسیدگی به امور مساجد در این زمینه وظیفه خود می داند، اقدام به شناسایی معماران و مهندسان انقلابی علاقه مند کند تا از ایده ها و تجارب آنها در معماری مساجد استفاده کند. اکنون پیش نویس اولیه این فراخوان در دست تهیه است.

 

آقایی بیان کرد: یکی از مواردی که در مورد معماری مساجد به عنوان آسیب با آن روبرو هستیم، این است که برخی از نهادها از سر دلسوزی وارد ساخت مسجد می شوند و معماری در مساجد به کار می برند که برگرفته از فرهنگ و معماری ایرانی ـ اسلامی نیست یعنی وقتی در سدسازی از فرهنگ غربی الگو برداری می کنند، همان فرهنگ و معماری غربی را در مساجد هم پیاده می کنند به همین منظور ما تلاش می کنیم نگاه مردم و نهادها را در این زمینه  تغییر دهیم.

 

وی گفت: در کشورهای اسلامی در ساخت مسجد، افراط و تفریط هایی صورت گرفته است. در برخی از کشورهای عربی، مسجد تنها به اقامه نماز محدود شده است. در عین حال در برخی دیگر از کشوها به دلیل آنکه، قائل به کارکرد آموزشی مسجد هستند، به همین جهت مساجد مجلل آنچنانی می سازند.

 

به دنبال درجه بندی مساجد هستیم

معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد خاطر نشان کرد: مساجد باید بر اساس تناسب محلات ساخته شوند، ما در مرکز رسیدگی به امور مساجد به دنبال تهیه سندی برای سطح بندی و درجه بندی مساجد هستیم تا مساجدی که در محلات ساخته می شوند با آن محله تناسب داشته باشند. از طرفی بر اساس تفاهم و همکاری که با ستاد ساماندهی شهرداری داشته ایم،  قرار شد ساخت مسجد در محلات بر اساس نیاز محلات باشد به عنوان مثال چه ضرورتی دارد که در بازار که شب ها تعطیل است مسجد بزرگی ساخته شود.

 

آقایی افزود: مسجدی در بازار ساخته شده است که دارای 19 هزار متر مساحت و دارای تجارت خانه و سالن سخنرانی است، به نظرم، ساخت چنین مسجدی در تهران موجب می شود که از ارزش و جایگاه واقعی مسجد کاسته شود در حالی که ما می خواهیم وجه غالب داشته باشیم.

 

با کمبود یک هزار و ۱۷ مسجد در تهران روبرو هستیم

وی با اشاره به کمبود مسجد در شهر تهران تصریح کرد: در حال حاضر شهر تهران با کمبود یک هزار و 17 مسجد، کم برخوردارترین شهر ایران از این لحاظ است، در حالی که استان یزد بیشترین تعداد مسجد را دارا است. البته قابل ذکر است که در تهران مساجد با قابلیت دارای امام جماعت هستند.

 

معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد گفت: خوشبختانه قرارگاه خاتم الانبیا (ص) در کشور در حوزه ساخت مسجد فعالیت هایی دارد و ساخت مسجد با حداقل قیمت را در دستور کار قرار داده است، بر این اساس در تهران سعی شده است با همکاری این قرارگاه و شهرداری تهران به ویژه در روستاها و شهرستان ها به سمت ساخت مساجد با آرایه های ساده، جذاب و زیبا بدون آنکه اسرافی صورت گیرد، برویم. زیرا که با تهیه نقشه ساده می توان ساخت مساجد ساده را مورد توجه قرار داد.

 

آقایی ادامه داد: متاسفانه در شهر تهران با این موضوع مواجه هستیم که در برخی مواقع مسجدی در شهرکی نیاز نیست ولی در آن اقدام به ساخت مسجد می شود، در حالی که در شهرک دیگر نیاز به ساخت مسجد است اما هیچ گونه اهتمامی به ساخت مسجد در آن صورت نمی گیرد به طور مثال در شهرکی برای ۳۰ هزار نفر یک مسجد وجود دارد و در برخی مواقع هم دیده می شود که 3 میلیارد تومان برای ساخت یک مسجد هزینه می شود، در حالی که کل جمعیت آن منطقه و یا شهرک به 2 هزار نفر هم نمی رسد. البته به دلیل آنکه مساجد در کشور ما به صورت مردمی ساخته می شود، این مشکلات هم پیش می آید، بنابراین لازم است، یکی از اقدامات مجمع خیرین مسجد ساز فرهنگ سازی برای ساخت مساجد ساده و کم هزینه باشد.

 

وی ابراز کرد: به همین جهت قرار است، در شهرستان های استان تهران ستاد ساماندهی مرکب از فرمانداری، آموزش و پرورش، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، سپاه، شهرداری، سازمان تبلیغات و اوقاف و امور خیریه تشکیل شود که این ستاد ماموریت نظارت بر ساخت مساجد در محلات را در دستور کار قرار دهد.

 

این مقام مسئول  گفت: خوشبختانه شهرداری تهران در حمایت از مساجد همه ساله بودجه هایی را اختصاص می دهد و در صورتی که وظیفه ای برای شهرداری در راستای حمایت از مساجد تعریف شود در این زمینه به طور قطع حمایت های بیشتری خواهد داشت. اقدام خوبی که باید از سوی شهرداری در راستای حمایت از ساخت مساجد صورت گیرد، این است که شهرداری زمین های خوبی در اختیار خیرین مسجد ساز برای ساخت مسجد قرار دهد، همان گونه  که  پارک برای محلات ساخته می شود، لازم است بهترین مکان ها هم برای ساخت مسجد اختصاص یابد.

 

آقایی خاطر نشان کرد: همچنین شهرداری می تواند زمین هایی با موقعیت ها و امکانات مناسب و معافیت از عوارض ها را در اختیار مساجد قرار دهد، از طرفی هم تسهیلات لازم برای ساخت مسجد باید اختصاص یابد به عنوان مثال مرکز رسیدگی به امور مساجد به غیر از دهه تکریم در زمان دیگری به مساجد کمک نمی کند زیرا دهه تکریم متولی دیگری ندارد و تنها متولی آن مرکز رسیدگی به امور مساجد است. به عنوان مثال ما از کانون فرهنگی هنری حمایت می کنیم تا در بحث تئاتر فعال شوند.

 

۱۴ نهاد به طور مستقیم در حوزه مسجد فعالیت دارند

وی گفت: در حوزه مسجد ما با دو بحث «مدیریت بر مسجد» و «مدیریت در مسجد» مواجه هستیم، به این معنا که مرکز رسیدگی به امور مساجد، در بحث مدیریت بر مسجد دخالت دارد و وظیفه اش فراهم کردن تسهیلات برای مساجد است و بسیج، کانون فرهنگی هنری، هئیت امنا و خادمین مساجد هم باید تحت نظر امام جماعت و در قالب «مدیریت در مسجد» وی فعالیت داشته باشند.

 

سخنگوی مرکز رسیدگی به امور مساجد با بیان اینکه در حال حاضر 14 نهاد به طور مستقیم در حوزه مسجد فعالیت دارند، تصریح کرد: ما به دنبال تعیین تکلیف برای آنکه چه کسی رییس مساجد شود، نیستیم، بلکه به دنبال ساختارسازی برای مساجد هستیم. به تعبیر مقام معظم رهبری، مدیر طبیعی مسجد امام جماعت است اما لازم است امام مسجد به معنای واقعی مدیر مسجد و روحیه پدرگونه در مسجد داشته باشد.

 

آقایی افزود: همه ساله برنامه های گسترده ای از سوی مرکز رسیدگی به امور مساجد در بحث حمایت و توانمند سازی ائمه جماعات، هئیت امنا و خدام مساجد، برگزار می شود و مضاف بر این سعی می کنیم با کانون فرهنگی هنری و پایگاه بسیج تعامل داشته و در برگزاری برنامه ها هماهنگی داشته باشیم.

 

این مقام مسئول با اشاره به برنامه های در نظر گرفته شده برای ماه مبارک رمضان از سوی این مرکز، گفت: مرکز رسیدگی به امور مساجد در آستانه ماه مبارک رمضان برنامه های گسترده ای را برای  ائمه جماعت برگزار کرد، از جمله این برنامه ها برگزاری دوره های آموزشی در سه محور«احکام ویژه ماه مبارک رمضان»، «رویت هلال ماه » و «تحلیل سیاسی» که در هفت ناحیه مرکز رسیدگی به امور مساجد برگزار شد.

 

بیمه تکمیلی خدام مساجد را پیگیری می کنیم

آقایی همچنین افزود: برای بهره برداری ائمه جماعات در ماه مبارک رمضان، بسته های محتوایی با عنوان «حیات طیبه» و «متون روش تدریس حجت الاسلام محسن قرائتی» و «برنامه قرآنی» تهیه کردیم. علاوه بر آن برای خادمین مساجد هم برنامه آموزشی با عنوان«طرح ایمنی، حفاظت و بهداشت» برگزار کردیم. یکی از برنامه هایی که با همکاری سازمان اوقاف و امور خیریه کشور برای خدام مساجد در نظر گرفته ایم نیز پیگیری بیمه تکمیلی آنان است تا در مواقع بروز حوادث در مساجد آنان بیمه باشند.

 

وی با اشاره به برنامه مرکز رسیدگی به امور مساجد در راستای فرهنگسازی در زمینه اقامه فریضه نماز صبح در مساجد، گفت: در راستای فرهنگسازی برپایی نماز صبح در مساجد به صورت چهره به چهره با ائمه جماعات مساجد جلساتی را برگزار کردیم، تا اقامه نماز صبح در مساجد ترویج یابد. در حال حاضر نماز صبح در 1300 مسجد تهران اقامه می شود و تلاش می کنیم تعداد این مساجد برگزار کننده نماز صبح را به 2 هزار مسجد افزایش دهیم.

 

معاون هماهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد اظهار کرد: بحث باز بودن در مساجد در ساعات بین اقامه نماز ظهر و عصر تا نماز عشاء یکی از برنامه هایی است که لازم است مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه لازم است از روش های تشویقی استفاده شود تا این موضوع در مساجد فرهنگ سازی شود به عنوان نمونه در صورتی که برای ائمه جماعات و یا خدامی که در مساجدشان ساعات طولانی روی مردم باز باشد، هدایایی اهدا شود، تا دیگر مساجد هم در این زمینه الگو برداری کنند.

 

ائمه جماعات ساعات بیشتری در مساجد حضور یابند

 آقایی گفت: باید تلاش کنیم ساعت حضور ما در مسجد تنها برای اقامه نماز جماعت نباشد،  پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) فقط برای نماز جماعت به مسجد نمی رفتند بلکه برخی مواقع پیامبر (ص) برای اقامه نماز شب هم در مسجد حضور  می یافت. برخی از اهل سنت هم در حال حاضر به این موضوع قایل هستند.

 

سخنگوی مرکز رسیدگی به امور مساجد ادامه داد: اما متاسفانه در کشور ما برخی از ائمه جماعات، فقط موقع اذان در مسجد حضور می یابند، که در این باره ما این درخواست را از ائمه جماعات می کنیم که ساعت های بیشتری در مساجد حضور داشته باشند و برای مردم  وقت بگذارند. در یکی از مساجد شرق تهران که لازم است الگویی برای دیگر مساجد باشد در طول شبانه روز روی مردم باز است و مردم ساعت ها قبل از نماز در مسجد برای قرائت قرآن و اعمال مستحبی حضور می یابند، تحقق این موضوع امکان پذیر است ولی لازم است فرهنگسازی شود زیرا معتقدیم مسجد خود می تواند مربی و تربیت کننده برای همه باشد.

 

آقایی گفت: خوشبختانه در شش ماهه اول سال به دلیل ماه مبارک رمضان، فصل تابستان و ایام اوقات فراغت مساجد فعال هستند، این نشان می دهد که نشاط و شادی مساجد به حضور جوانان و نوجوانان است.