الگوی زنانه مسجد در جامعه سکولار شده متفاوت است(مسجدی برای خود زنان)

خبرگزاری شبستان//خراسان رضوی

اشاره: مسجد علاوه بر مکان پرستش خدای یگانه، به عنوان قلب تپنده و چشم تیز بین جهان اسلام و همچنین اولین دریچه به سوی یک جامعه سالم، آرام، مرفه و خدا پسندانه، همواره در محراق توجه مسلمانان بوده است؛ از این روی نخستین اقدامى که پیامبر اسلام (ص) پس از هجرت به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی به عمل آوردند ساختن مسجد بود.

مسجد در جامعه اسلامی همواره از نظر سیاسی، اجتماعی، عبادی و فرهنگی نقش اساسی داشته است. اهمیت مسجد با تاکید آیات وحی، کلام گهر بار رسول الله (ص) و نقش تاریخی که در تمدن اسلامی ایفا کرده، بی نیاز از دلیل و برهان است.

 
جایگاه مسجد در اسلام

واژه مسجد، جمعاً 28 بار در قرآن کریم ذکر شده که در 22 مورد به صورت مفرد و در 6 مورد دیگر، به صورت جمع آمده است. از آنجایی که در این نوشته بر آن نیستیم تا به تفسیر و تبیین تمامی این آیات بپردازیم، تنها به ذکر آیاتی که بیانگر ابعاد گوناگون مسجد در جامعه اسلامی است، بسنده می‌کنیم.

مسجد نخستین خانه توحید

(انّ اوّل بیت وضع للنّاس للّذی ببکّة مبارکا و هدی للعالمین). "همانا نخستین خانه ای که برای عمومی مردم قرار داده شد، همان است که در مکه قرار دارد، و مایه‎ برکت و هدایت جهانیان است".

وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاکِفِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ (125) سورة مبارکة بقره.

"به خاطر بیاورید هنگامی که ما خانه‎ کعبه را مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم و (فرمان دادیم که)از مقام ابراهیم، محلی برای نماز خود انتخاب کنید و ما به ابراهیم و اسماعیل ـ علیهما السلام ـ امر کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و سجده کنندگان پاک و پاکیزه کنید.

همان گونه که از این دو آیه شریفه بر می‌آید، خانه کعبه در مکه نخستین خانه توحید و یکتا پرستی و اولین جایگاه و مرکزی است که برای پرستش خدای یگانه ساخته شده است.

 
پرستش هدف مسجد:
 

(و أنّ المساجد للّه فلا تدعوا مع اللّه أحدا). "مساجد از آن خداست، پس باید احدی جز او را نخوانید". "قتاده" در تفسیر این آیه روایت کرده است که: یهودیان و مسیحیان هنگامی که وارد معابد خود می‌شدند، به خداوند شرک می ورزیدند. از این رو خداوند به مؤمنان فرمود: "هنگامی که وارد مساجد می‌شوید خدا را با خلوص نیت بخوانید".

از مجموع آرای مفسران در این زمینه چنین استفــاده می‌شـــود که مراد از مساجد، همان مکان‌هایی است که برای عبادت خداوند بنا شده است و از مصادیق آن، "مسجد الحرام" و دیگر مساجد است.

نکته جالب توجه اینکه، خداوند به جهت اهمیت و فضیلت مساجد بر دیگر مکان ها، مسجد را به خود منسوب کرده و متعلق به خود دانسته است تا مزیت آن بر دیگر مکان‌ها روشن شود.

اختصاص مساجد به خداوند که منزه از صفات حسّی است، جنبه‎ سمبلیک دارد و اشارتی است بر اینکه مساجد مورد توجه خاص ذات اقدس اوست. بنابراین، در مساجد جز کار خدایی نباید کار دیگری صورت پذیرد و جز مصالح مسلمانان، امر دیگری نباید مطرح شود، با این توضیح در تأسیس مساجد هم نمی‌توان نیتی به جز خدا، و هدفی غیر از اعتلای کلمه توحید داشت.

اساس مسجد تقوا نه نفاق:

وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَکُفْرًا وَتَفْرِیقًا بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ وَإِرْصَادًا لِمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَلَیَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا الْحُسْنَى وَاللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ (107) لَا تَقُمْ فِیهِ أَبَدًا لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ فِیهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ (108) أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْیَانَهُ عَلَى تَقْوَى مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٍ خَیْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْیَانَهُ عَلَى شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ (107)-(109) توبه.

" و از منافقان کسانى هستند که بر پایه دورویى و نفاق، مسجدى ساختند براى آسیب رساندن و ترویج کفر و تفرقه افکنى میان مؤمنان و کمین گاهى براى گردآمدن کسانى که پیش از این با خدا و پیامبرش جنگیده بودند، سوگند سخت می خورند که ما با ساختن این مسجد جز خوبى و خدمت قصدى نداشتیم، ولى خدا گواهى می دهد که بى تردید آنان دروغگوی اند. هرگز براى عبادت و نمازدر آن مسجد نایست، قطعاً مسجدى که از نخستین روز بر پایه تقوا بنا شده شایسته تر است که در آن به نماز و عبادت بایستى، در آن مردانى هستند که خواهان پاکیزگى و طهارت جسم و جان هستند و خدا پاکیزه گان را دوست دارد. آیا کسى که بنیاد آمورش را بر پایه تقواى الهى و رضاى او نهاده بهتر است یا کسى که بنیاد آموزش را بر لب پرتگاهى سست و فروریختنى نهاده؟! و آن بنا با بناکننده اش در جهنم سقوط می کند و خداوند گروه ستمکاران را هدایت نمی کند.

مسجد که کانون ایمان و تقوا و محیط پاکی و قداست و مرکز تبلور عبودیت و نیایش در برابر پروردگار جهان است، بایسته است که شالوده و اساس آن بر تقوا و پاکی بنا شده باشد و پاسداران و دست اندرکاران آن افرادی مؤمن، پرهیزکار و مصمم باشند و هر گاه بنایی برای اغراض نا پاک با نام مقدس مسجد به وجود آید، باید در هدم و از بین بردن آن کوشید، چنانکه رسول خدا (ص) دستور ویران کردن و به آتش کشیدن مسجد "ضرار" را صادر فرمودند.

مسجد کانون هدایت:

فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآَصَالِ (36 نور)"در خانه‌هایی که خداوند اجازه داده است که رفعت یا بند و در آنها نام او به بزرگی یاد شود، در این خانه‌ها هر صبح و شام مردان با ایمان به تسبیح او مشغول اند".

پایگاه ضد ستم

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِی خَرَابِهَا "و کیست ستمکارتر از آن که منع کرد و باز داشت مردم را از مساجد و در خرابی آنها کوشید، تا نام خدا را در آنجا بر زبان نیاید و بزرگ نشود".

بعضی از مفسران، نزول این آیه را در پیشامد "حدیبیه" دانسته‌اند که مشرکان عرب نگذاشتند رسول اکرم(ص) و اصحابش به مکه وارد شوند. برخی دیگر گفته‌اند که این آیه اشاره به خرابی بیت المقدس (70 سال بعد از میلاد مسیح) به دست سپاه "تیطس" رومی دارد، که شهر و مجسمة سلیمان را به کلی ویران کرد و آثار یهود و اوراق تورات را سوزاند.

از مضمون این آیه چنین استفاده می‌شود که چون مساجد در طول تاریخ همواره پایگاه‌های وحدت و همدلی و سنگرهای مبارزه علیه طاغوت و فساد بوده است، کافران و اهل شرک و نفاق با ترس از این مراکز آنها را برای خویش خطری جدی به حساب آورده‌اند و پیوسته به تخریب آن دست می زنند و تا امروز هم ادامه دارد.

تخریب معنوی: سپردن محراب مسجد به انسان ها نااهل
 

ناگفته نماند که مسجد در طول تاریخ به 2 گونه تخریب شده است یکی همان تخریب ظاهری است که سقف و دیوار آن فروریخته اما نوع دوم تخریب معنوی سپردن محراب مسجد به انسان ها نااهل، ناآگاه از نقش مسجد، جایگاه امام و مسئولیت های بزرگی که یک امام دارد بوده است و نوع دوم تخریب خطرناک ترین نوع آن بوده که اثرات ناگوار آن برای امت اسلامی بسیار سنگین و پرهزینه تمام شده است!

نقش زنان درمسجد (مسجدی برای خود زنان)

مسئله زنان و نقش آنها در مسجد تاکنون کمتر توجه محققان جوامع اسلامی را بخود جلب کرده است حتی محققان فمنیست مسلمان که درصدد روشنگری زنان مسلمان هستند هم کمتر علاقه ای به اینگونه امور از خود نشان داده اند. اما زنان، به تعبیر ماریا جاشوک و شویی جینگجون، مولفان کتاب "تاریخ مساجد زنان در مساجد چینی: مسجدی برای خود زنان.

با بکار بستن تجربه و خواسته های خود در فهم اسلام و نهادهای آن "انقلابی در زمینه مسجد" بوجود آورده اند. زنان مسلمان چینی که بیش از ده میلیون تن هستند در چین مساجد مخصوص خود ساخته اند.
 

در این مساجد همه چیز توسط زنان اداره می شود و همه چیز برای زنان، از آن زنان و توسط زنان شکل گرفته است، حتی امام جماعت مساجد هم نیز زن است.

این امر حکایت از نوع تلقی جا افتاده و کاملاً متفاوت مسلمانان چینی از اسلام و شرع است. این الگوی زنانه مسجد در جامعه سکولار شده چین شکل گرفته است و با الگوی مردانه مسجد در سایر نقاط جهان اسلام تفاوت دارد،برای مثال از امامت جماعت زنان نیز در جوامع سکولار نام برده می شود که بر خلاف فقه اسلامی است.
 

 پایان پیام/